Wojna w Ukrainie to nie tylko dramat tysięcy ludzi i wyzwanie dla polityki — to także sprawdzian dla prawa międzynarodowego. Czy można udokumentować każdą wyrządzoną szkodę? Czy prawo ma dziś realne narzędzia, by rozliczyć agresora? I co musi się wydarzyć, by ofiary wojny otrzymały sprawiedliwość?
W najnowszym odcinku podcastu Uniwersytetu Civitas rozmawiamy o tym z dr hab. Aleksandrą Mężykowską, prof. PAN — prawniczką specjalizującą się w prawie międzynarodowym, członkinią zarządu międzynarodowego Rejestru Szkód wywołanych rosyjską agresją na Ukrainę oraz członkinią Rady Naukowej kierunku Prawo na Uniwersytecie Civitas.
Rejestr, o którym mowa, to międzynarodowy mechanizm dokumentujący szkody wyrządzone Ukrainie i jej obywatelom od lutego 2022 r. Powstał z inicjatywy Rady Europy i jest pierwszym tego typu narzędziem, które ma przygotować grunt pod dalsze działania: trybunały, odszkodowania, a być może w przyszłości również postępowania karne wobec decydentów.
Prof. Mężykowska dzieli się doświadczeniem z pracy w Rejestrze i opowiada:
- jak wygląda dokumentowanie szkód wojennych w praktyce,
- jakie przesłanki prawne pozwalają pociągać państwo do odpowiedzialności,
- jak funkcjonuje współpraca międzynarodowa w czasie wojny,
- i dlaczego to wszystko ma znaczenie nie tylko dziś, ale także dla przyszłych pokoleń.
Rozmowa porusza nie tylko kwestie prawne, ale też wartości i wyzwań, które stają przed społecznością międzynarodową — od skutecznej ochrony ludności cywilnej po budowę realnych narzędzi sprawiedliwości po zakończeniu konfliktu.
To drugi odcinek tegorocznej serii podcastów Uniwersytetu Civitas, kontynuującej cykl rozpoczęty w 2024 roku (wówczas jako Collegium Civitas). Całość kierujemy do wszystkich zainteresowanych tym, jak prawo funkcjonuje w praktyce — w skali lokalnej, krajowej i globalnej.
🎧 Posłuchaj odcinka:
Zobacz także poprzedni odcinek: „Zakaz tortur – co dziś oznacza?” z Marią Ejchart [link]
Cała playlista dostępna na Youtube Uniwersytetu Civitas: [link]