Zapraszamy na seminarium

„Reprezentantka” sowieckich kolonizatorów, ratowniczka tradycji, etnografka.
Przypadek Antoniny Pisarczyk (1907-1995)

prezentuje: dr hab. Anna Cieślewska, prof. CC

15 maja 2024 | godz. 18:30

Sala 13, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, ul. Żurawia 4
spotkanie w trybie hybrydowym  – ZOOM

Niniejsza prezentacja jest głosem w dyskusji na temat miejsca i roli etnografii oraz etnografów okresu sowieckiego w badaniach Azji Centralnej.

Azja Centralna jest powszechnie uważana za typowy przykład kolonii byłego Imperium Rosyjskiego. Od podboju regionu w drugiej połowie XIX w. etnografia służyła carskiej Rosji. Po rewolucji w 1917 roku państwo sowieckie wykorzystywało pracę etnografów do konstruowania ram pojęciowych opisu kultur i grup etnicznych Azji Centralnej. Jednakże, jak zauważa Sergei Abashin, rezultaty pracy etnografów były znacznie bardziej zniuansowane, a ich postacie wielokrotnie wymykały się historycznym stereotypom kolonizatora (Abashin, 2022).

Spotkanie poświęcone jest Antoninie Pisarczyk, sowieckiej etnografce polskiego pochodzenia, pracującej w Azji Centralnej. Pisarczyk urodziła się w Kokandzie (dzisiejszy Uzbekistan) w rodzinie o polsko-białoruskich korzeniach. Ojciec etnografki został w XIX wieku zesłany przez władze rosyjskie i osiedlił się na terenie dzisiejszego Uzbekistanu. W 1924 Pisarczyk rozpoczęła studia na Państwowym Uniwersytecie Azji Środkowej w Taszkiencie, na Wydziale Iranistyki. W latach 1938-1939 pracowała w Uzbeckim Komitecie Ochrony Zabytków i Sztuki, a następnie w Muzeum Regionalnym w Samarkandzie. Pod koniec lat 40-tych przeniosła się do Tadżykistanu, gdzie swoimi badaniami znacznie przyczyniła się do rozwoju Zakładu Etnografii i Archeologii w Instytucie Historii, Języka i Literatury Akademii Nauk Tadżyckiej SRR. Badania terenowe prowadziła w różnych regionach Tadżykistanu i Uzbekistanu. Na początku wojny domowej w Tadżykistanie (1992-1997) Pisarczyk przeniosła się do Polski, przywożąc część swoich zbiorów i archiwum.