Kalendarium wydarzeń upamiętniających lub odwołujących się do dorobku Władysława Bartoszewskiego w latach 2015-2020, m.in. z udziałem członków Katedry Władysława Bartoszewskiego Collegium Civitas
(zebranie i opracowanie: dr Marcin Barcz, asystent Władysława Bartoszewskiego)
2015
25 kwietnia w kościele katolickim w graniczącej z izraelskim Eliatem miejscowości Akaba (Jordania) została odprawiona w języku arabskim Msza Św. w intencji Władysława Bartoszewskiego. Msza odbyła się z inicjatywy Zakonu Kawalerów Maltańskich.
26 kwietnia w kościele akademickim Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego odprawiona została Msza w intencji Władysława Bartoszewskiego. Mszy przewodniczył rektor ks. prof. Antoni Dębiński. Dzień wcześniej, 25 kwietnia, w internetowym wydaniu „Kuriera Lubelskiego” ukazała się notatka: „KUL żegna Profesora: Msza św. w intencji Władysława Bartoszewskiego. Społeczność akademicka KUL ze smutkiem przyjęła wiadomość o śmierci Profesora Władysława Bartoszewskiego, wykładowcy historii najnowszej w latach 1973-1985 oraz doktora honoris causa KUL. – Wiadomość o śmierci prof. Władysława Bartoszewskiego przyjęliśmy ze smutkiem – mówi ks. prof. Antoni Dębiński, rektor KUL. – Profesor Bartoszewski był związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim od lat. Wielu z nas pamięta Go jako charyzmatycznego wykładowcę historii. Jako starszy wykładowca od 1973 do 1985 prowadził wykłady z historii najnowszej, ze szczególnym uwzględnieniem czasu wojny i okupacji w Katedrze Historii Nowożytnej Polski KUL. Był świadkiem tego, o czym mówił. Towarzyszył nam w czasie wielu ważnych dla Uniwersytetu wydarzeń. W 2008 roku przyjął tytuł doktora honorowego naszego Uniwersytetu i w ten sposób na zawsze został włączony w społeczność Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wraz z całą społecznością akademicką zapraszam wszystkich serdecznie do wspólnej modlitwy w intencji”.
29 kwietnia pojawia się pierwsza wzmianka o planowanym upamiętnieniu Władysława Bartoszewskiego w Krakowie. Portal Onet.pl w artykule Pierwszy pomnik Bartoszewskiego stanie w Krakowie? informuje o inicjatywie senatora Bogdana Klicha: „ Jednym z ważnych wątków biografii Władysława Bartoszewskiego była jego przyjaźń i dialog z Janem Nowakiem Jeziorańskim. Obu tych wybitnych Polaków łączyło przekonanie, że Polska zasługuje na niepodległość, a Polacy na wolność i demokrację. Byli aktywni w czasach trudnych i angażowali się po stronie słusznej sprawy. Choć różni temperamentem, uzupełniali się znakomicie, a ich dyskusje, zarówno te zapisane, jak i nieodnotowane są fantastycznym przykładem troski o dobro wspólne – mówi Bogdan Klich. Były szef MON ze swoją propozycją skierował się do władz miasta, z prezydentem Jackiem Majchrowskim na czele. – Moim marzeniem jest, aby na placu Jana Nowaka Jeziorańskiego obok tablicy jemu poświęconej stanęły sylwetki obu tych wybitnych Polaków. Aby Władysław Bartoszewski i Jan Nowak Jeziorański, tak jak to robili przez lata mogli dalej toczyć rozmowę o najważniejszych dla Polski sprawach. Aby robili to tak, jak zawsze, w drodze, idąc ku przyszłości – pisze senator w piśmie do prezydenta. Na wspomnianym placu ma wkrótce stanąć pomnik płk. Ryszarda Kuklińskiego. Starania o jego postawienie trwały wiele lat, ale pomnik ma w końcu pozwolenie na budowę. Czy dołączy do niego pomnik dwóch wybitnych Polaków?”
Pełna relacja: http://krakow.onet.pl/pierwszy-pomnik-bartoszewskiego-stanie-w-krakowie/kfdjyd
30 kwietnia w galerii plenerowej Szewska Pasja przy ul. Szewskiej we Wrocławiu udostępniono wystawę okolicznościową Zakładu Narodowego im. Ossolińskich poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu. Jak informował 29 kwietnia portal Wroclaw.pl: „Wystawa „Władysław Bartoszewski w karykaturach i bon motach”, przygotowana była przez Gabinety Świadków Historii Ossolineum z okazji 92 urodzin profesora Władysława Bartoszewskiego. Na wystawę składają się 24 prace – rysunki, grafiki i jeden olej – tak znanych artystów jak Jacek Fedorowicz, Witold Mysyrowicz, Jacek Frankowski, Maciej Szproch, Grzegorz Szumowski, Przemysław Truściński czy wrocławianin Tomasz Broda. Każda z prac opatrzona jest cytatami z wypowiedzi, wywiadów, przemówień Władysława Bartoszewskiego. (…) Wystawa pokazuje Bartoszewskiego pół żartem, pół serio – jako ważną postać polskiego życia politycznego, obecną podczas najważniejszych wydarzeń historii najnowszej, a jednocześnie osobowość medialną, nagradzaną za swoje wystąpienia m.in. Superwiktorami, tytułami Człowieka Roku i nagrodą III Programu Polskiego Radia Srebrne Usta.”
30 kwietnia w Opolu odbyło się spotkanie poświęcone pamięci Władysława Bartoszewskiego. Miejscowa „Gazety Wyborcza” informowała w tekście pt. Opole pożegnało Władysława Bartoszewskiego: „Niezłomność i odwaga pojednania – pod takim hasłem spotkali się dziś opolanie w Muzeum Śląska Opolskiego, by upamiętnić śp. Władysława Bartoszewskiego. Głos zabrali m.in. Dorota Simonides, Stanisław Sławomir Nicieja i Ryszard Galla.”
3 maja w Domu Spotkań z Historią zorganizowano pokaz specjalny filmu „Bartoszewski. Droga” w reżyserii Artura Więcka i Witolda Beresia.
04 maja w Warszawie odbyły się uroczystości pogrzebowe Władysława Bartoszewskiego. Obszerne relacje zamieściły media, wśród nich portal TVN24 w doniesieniu zatytułowanym cytatem zaczerpniętym z wystąpienia Mariana Turskiego Odpocznij, Władku. Należy ci się wytchnienie: „Żegnamy człowieka wielkiego, wartego spiżu i marmuru, ale człowieka z krwi i kości – mówił były premier Donald Tusk. Uroczystości rozpoczęły się od mszy żałobnej odprawionej przez kard. Kazimierza Nycza w Bazylice Archikatedralnej św. Jana Chrzciciela. Uczestniczyli w niej: najbliższa rodzina, przyjaciele, znajomi zmarłego. Obecni byli również m.in.: marszałek Sejmu Radosław Sikorski, byli prezydenci Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski oraz ministrowie. Przybyły setki warszawiaków, którzy mogli oglądać nabożeństwo na dwóch telebimach. Jeden ustawiono przed Bazyliką, drugi – na Placu Zamkowym. W homilii bp Grzegorz Ryś podkreślił, że Władysław Bartoszewski był człowiekiem dwóch dialogów: polsko-niemieckiego i polsko-chrześcijańsko-żydowskiego, które angażowały go do ostatniego momentu życia. Pojednanie polsko-niemieckie Bp Ryś zwrócił uwagę, że ostatni napisany przez Bartoszewskiego tekst, którego nie zdążył już wygłosić, dotyczył pojednania polsko-niemieckiego. – Ostatnia publiczna funkcja, z której pełnienia zrezygnował kilkanaście tygodni temu, z racji stanu zdrowia, to było przewodniczenie Międzynarodowej Radzie Oświęcimskiej – przypomniał. Duchowny podkreślił, że angażowanie się w dialog polsko-niemiecki to nie było uprawianie polityki, choć miało w sobie wymiar polityczny. – To przede wszystkim jego rozumienie i doświadczenie chrześcijaństwa, zrozumienie potrzeby pojednania z Niemcami zrodziło się w nim w trzecim roku wojny w doświadczeniu spowiedzi w konfesjonale księdza Jana Ziei; po wojnie zaś znalazło najmocniejsze oparcie nie w świecie polityki, lecz wiary zaangażowanej społecznie, w środowisku Tygodnika (Powszechnego), wśród takich ludzi jak Jerzy Turowicz, Mieczysław Pszon czy ks. Andrzej Bardecki – mówił bp Ryś. Dialog polsko – żydowski Z kolei – dodał Ryś – zaangażowanie w dialog z Żydami zrodziło się w Bartoszewskim ze spotkania z Zofią Kossak i z Janem Karskim. – Nie było posiedzenia Rady Oświęcimskiej, na którym by profesor nie odwołał się z całą prostotą i oczywistością do swojej wiary jako najważniejszej inspiracji działania, bo w taki sposób doświadczał chrześcijaństwa: jako siły, nie tylko mądrości; siły, która otwiera na innych – zaznaczył bp Ryś. Homilię wygłosił bp Grzegorz Ryś Komorowski: żegnamy przyjaciela i nauczyciela – Żegnamy wspaniałego człowieka, który dla całych pokoleń Polaków był, jest i będzie przykładem, a nawet więcej, bo wzorem, prawdziwym wzorcem postaw obywatelskich i patriotycznych – powiedział też prezydent Komorowski. Jak podkreślił, Bartoszewski całym życiem świadczył o prawdziwości własnych słów – że patriotyzm polski nie polega na mówieniu, tylko na służbie. – Żegnamy dzisiaj Władysława Bartoszewskiego, naszego wielkiego przyjaciela i naszego ważnego, wybitnego nauczyciela, także mojego przyjaciela i mojego nauczyciela – mówił wzruszony Komorowski. Dodał, że czuł się wyróżniony przyjaźnią Władysława Bartoszewskiego trwającą od czasów internowania w obozie w Jaworzu. Bronisław Komorowski wygłosił przemówienie na pogrzebie profesora Władysława Bartoszewskiego – Zawsze czułem, a chyba też zawsze czuliśmy obaj, że źródłem tej przyjaźni są nie tylko wspólne poglądy na Polskę, ale również szczególne relacje dwóch polskich pokoleń. Pokolenia żołnierzy Armii Krajowej i pokolenia ich synów, pokolenia polskiej Solidarności – zaznaczył prezydent. – Kto mógł wówczas przypuszczać, że historia zaniesie nas obu na swoich skrzydłach tak daleko, tak wysoko, kto mógł przypuszczać, że żegnając Ciebie, będę żegnał ambasadora wolnej Polski, ministra spraw zagranicznych wolnej Ojczyzny, senatora, kawalera orderu Orła Białego – mówił Komorowski. Gauck: dziękuję panu bardzo, panie Władysławie – Straciliśmy przyjaciela, osobę godną naśladowania, wspaniałego człowieka – mówił z kolei prezydent Niemiec. Joachim Gauck przypomniał, że Bartoszewski był niekwestionowanym autorytetem, dzięki czemu bardzo często skłaniał oba narody, polski i niemiecki, do zastanowienia się, do zbliżenia i w końcu do pojednania. – Jesteśmy pogrążeni w smutku z rodziną, ze współobywatelami i – jak by to sam ujął Władysław Bartoszewski – z ludźmi przyzwoitymi – powiedział prezydent Niemiec. – Wszyscy będziemy o nim pamiętać, jako o człowieku, który z determinacją potrafił walczyć o to, co uważał, że jest słuszne – tłumaczył. – To, że miał bardzo często rację, wynikało bardzo często z jego życiowej mądrości. W swoim jakże długim życiu o wiele częściej niż wszyscy z nas doświadczył, do jakich dobrych, ale też i złych czynów, zdolny jest człowiek – mówił Gauck. Mowę pożegnalną zakończył w języku polskim: – Dziękuję panu bardzo, panie Władysławie. Joachim Gauck żegna Bartoszewskiego Kopacz: mam nadzieję, że dobrze odczytałam jego nauki – Szanowny panie profesorze, nie jest trudno dziś wymienić pańskie zasługi. Od piątku 24 kwietnia przypominamy je sobie nieustannie. Trudniej jest pracować, a dla najbliższych – po prostu żyć bez pana. Trudno jest przyjąć, że wszystko, co było dobrodziejstwem dnia każdego, staje się testamentem mądrości – powiedziała szefowa rządu Ewa Kopacz. Jak mówiła, wciąż uczyła się od Bartoszewskiego odważnie stawiać czoła przeciwnościom. – Mam nadzieję, że dobrze odczytałam te nauki, jak pomagać, rozstrzygać, rozmawiać, iść do celu świadomie, głosząc poglądy czasem niepopularne. W każdym zdaniu, panie profesorze, przekazywał pan, jak nie dać się złamać i nie szukać zemsty, nie zamykać się na siebie, być orędownikiem ojczyzny (…). O tym wszystkim zaświadczył pan własnym życiem – podkreśliła Kopacz. Kopacz: panie profesorze, pokazywał pan, jak być orędownikiem ojczyzny Pomost między pokoleniami Polaków Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz ocenił, że Bartoszewski był pomostem między pokoleniem Polaków wychowanych przed wojną, a pokoleniem, które wchodziło w dorosłe życie w okresie okupacji hitlerowskiej, a potem w czarną noc stalinowskiej władzy. – Żegnamy profesora Władysława Bartoszewskiego wspólnie. Ja go żegnam jako senatora, marszałka seniora, ale także żegnam go jako swojego profesora i profesora dla następnych pokoleń, które już mogły wejść w dorosłe życie świadome, czym jest patriotyzm, niepodległość i demokracja – powiedział Borusewicz. Borusewicz: Bartoszewski zawsze był po stronie prawdy, Polski, porozumienia. Wszędzie, gdzie był, dawał bardzo dużo radości i światła. Przewodniczący Rady Europejskiej, były premier Donald Tusk mówił, że Bartoszewski to człowiek z krwi i kości, ale wart spiżu i marmuru. – Tak naprawdę ci wszyscy, którzy go znali, kochali go nie tylko ze względu na jego zasługi, ale dlatego, że wszędzie tam, gdzie był, dawał wszystkim bardzo dużo radości i światła – powiedział Tusk, który jako premier współpracował z Bartoszewskim. Jak mówił, miejsce, w którym Bartoszewski pracował, było najradośniejszym miejscem w całej kancelarii. – Przychodziliśmy do niego nie tylko po to, żeby rozmawiać o trudnych sprawach, które tak świetnie rozwiązywał, ale też żeby się cieszyć. Nikt tak jak on nie potrafił się cieszyć szczęściem publicznym, może dlatego, że miał też świadomość, że jest jego głównym współtwórcą – wspominał Tusk. – Wszyscy też sądziliśmy, że jest niezniszczalny, nawet na ten temat – jak wiecie – potrafił żartować. Pół żartem, pół serio, potem już całkiem serio, zakładaliśmy, że profesor Bartoszewski będzie wygłaszał żałobne przemówienia na naszych pogrzebach – mówił szef Rady Europejskiej. Po mszy świętej kondukt żałobny przejechał na Powązki. Tłum mieszkańców zgromadzony przed archikatedrą pożegnał Władysława Bartoszewskiego brawami. Pogrzeb odbył się z udziałem wojskowej asysty honorowej. Uroczystościom na cmentarzu przewodniczył kard. Kazimierz Nycz. Modlitwę odmówił też naczelny rabin Polski Michael Schudrich. Wideo: tvn24 Modlitwę odmówił naczelny rabin Polski, Michael Schudrich W uroczystości na cmentarzu wzięli udział m.in. prezydent Bronisław Komorowski z małżonką, Ewa Kopacz, Donald Tusk, prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. Władysława Bartoszewskiego pożegnał Marian Turski, wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. – Świat nam poszarzał, odeszła postać piękna i barwna – mówił. – Miał życie piękne. Pamiętam moją pierwszą z lektur z filozofii. To był traktat Tatarkiewicza o szczęściu. Tam była mowa o tym, że szczęście polega na afirmacji życia. Jestem absolutnie pewien, że to jest to, czym się odznaczyło życie Władka – mówił Turski o Bartoszewskim. – Mimo przeżyć związanych z odejściem prof. Bartoszewskiego, jest uczucie, że Opatrzność niekiedy jednak wynagradza ludzi – dodał. – To, co nie było dane największemu z proroków, Mojżeszowi – on mimo zasług nie dotarł do Ziemi Obiecanej, a Władek dosięgnął, dotarł. Doszedł do tego, o czym marzył, za co cierpiał, za co siedział, za co był pokrzywdzony, ale w końcu dotarł – mówił Turski. Przytoczył także zdanie z Talmudu: – Jeżeli ktoś ugania się za sławą, sława ucieka przed nim. Jeżeli ktoś działa nie głównie dla sławy, ona go doścignie. Pożegnanie zakończył słowami: – Odpocznij, Władku, odpocznij. Należy ci się wytchnienie.”
4 maja portal internetowy TVN24 informował także w doniesieniu Kneset uczcił pamięć prof. Bartoszewskiego: „Ludzkość straciła ważny autorytet moralny. Wspomnieniem odczytanym przez spikera Knesetu izraelski parlament upamiętnił w poniedziałek Władysława Bartoszewskiego, zmarłego 24 kwietnia. Ambasador Polski w Izraelu Jacek Chodorowicz zaznaczył, że to wyjątkowy sposób upamiętnienia zagranicznego polityka. We wspomnieniu, odczytanym przez przewodniczącego Knesetu Juli-Joela Edelsteina, nawiązano głównie do zasług prof. Bartoszewskiego w budowaniu relacji polsko-żydowskich i polsko-izraelskich oraz faktu, że był Sprawiedliwym wśród Narodów Świata i honorowym obywatelem państwa Izrael – powiedział Chodorowicz. W sesji poświęconej pamięci zmarłego, która odbyła się w ramach regularnego posiedzenia Knesetu, uczestniczyli premier Benjamin Netanjahu i przedstawiciele izraelskiego rządu oraz dyplomaci, w tym ambasador Izraela w Polsce do 2014 roku Zwi Rav-Ner, a także delegacja polskiej ambasady i reprezentanci Instytutu Yad Vashem. Prof. Bartoszewski wielokrotnie odwiedzał Izrael, starając się utrzymywać kontakty ze swoimi żydowskimi przyjaciółmi również w okresie, kiedy nie było jeszcze wznowionych stosunków dyplomatycznych między naszymi krajami. Będąc ministrem spraw zagranicznych niepodległej Polski, a potem sekretarzem stanu w Kancelarii Premiera, szukał zawsze sposobów, by pogłębić relacje między Polakami a Żydami – głosi odczytane w poniedziałek oświadczenie. W Knesecie padły słowa, że wraz ze śmiercią prof. Bartoszewskiego nie tylko Polska i Izrael, ale cała ludzkość straciła ważny autorytet moralny. Ambasador Chodorowicz zwrócił uwagę, że takie upamiętnienie zagranicznego polityka w Knesecie jest wyjątkowe. Ostatnim uhonorowanym w ten sposób zagranicznym przywódcą był ostatni prezydent Czechosłowacji i pierwszy prezydent Czech Vaclav Havel, zmarły w 2011 roku – wskazał.
4 maja w dniu pogrzebu Władysława Bartoszewskiego Telewizja Polska w Programie 1 w paśmie poświęconym filmom dokumentalnym o godz. 22.10 wyemitowała film w reżyserii Zofii Kunert „Opowieść o „Żegocie” – ostatni pełnometrażowy dokument ze znacznym udziałem Władysława Bartoszewskiego, prace nad którym prowadzono jesienią 2014 r. (m.in. autorzy filmu zrealizowali wtedy serię wywiadów w miejscach związanych z Radą Pomocy Żydom w centrum Warszawy i na Powiślu). Był to pokaz premierowy. Powtórkę nadano w nocy, a następnie 8 maja o godz.17.00 film pokazała także TVP „Historia”. W dniach 12,14 i 15 maja emisja odbyła się również na antenie TVP „Polonia” (w różnych godzinach ze względu na odmienne strefy czasowe).
24 maja Warszawski Klub Inteligencji Katolickiej poświęcił Władysławowi Bartoszewskiemu wieczór wspomnieniowy z udziałem Agnieszki Magdziak Miszewskiej, prof. Andrzeja Friszke, Piotra Cywińskiego i Marka Zająca.
25 maja z inicjatywy Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Klubie im. red. Aliny Perth-Grabowskiej – Radio Cafe przy ul. Nowogrodzkiej w Warszawie odbył się uroczysty wieczór poświęcony pamięci Władysława Bartoszewskiego. Wybrane teksty Władysława Bartoszewskiego odczytała Maja Komorowska, komentarzem opatrzył prof. Andrzej Friszke. Spotkanie prowadził Mariusz Kubik.
27 maja w gmachu Muzeum Historii Żydów Polskich odbył się pokaz filmu Zofii Kunert „Opowieść o Żegocie”. W towarzyszącym projekcji spotkaniu Profesor Bartoszewski we wspomnieniach przyjaciół udział wzięli Andrzej Krzysztof Kunert (sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa), prof. Krzysztof Miszczak (dyrektor Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej), prof. Tomasz Szarota i Michał Komar. Prowadził Artur Wolski.
1 czerwca przy okazji posiedzenia Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej odbyło się uroczyste nadanie imienia Władysława Bartoszewskiego jednej z sal w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu. Z relacji umieszczonej na stronie internetowej MDSM: „1 czerwca 2015 roku o godz. 18.45 w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu odbyła się uroczystość nadania Sali Forum imienia Władysława Bartoszewskiego z udziałem m.in. przewodniczącej Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej – prof. Barbary Engelking, członków MRO, w tym świadków historii, Haliny Birenbaum, Mariana Turskiego, Romana Kenta i Kazimierza Albina, Isolde Felskau – zastępcy Konsula Generalnego RFN w Krakowie oraz prezydenta Oświęcimia Janusza Chwieruta i władz Fundacji na Rzecz MDSM. Uroczystość prowadził Leszek Szuster, dyrektor Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu. – Jeśli chcecie wiedzieć, jaka jest miara przyzwoitości – to jest to jeden Bartoszewski – mówił Marian Turski. Przywołał słynny cytat Profesora: „warto być uczciwym, choć nie zawsze się to opłaca. Opłaca się być nieuczciwym, ale nie warto”. Parafrazując myśl Horacego: „odważ się być mądrym” wskazał na zdanie określające W. Bartoszewskiego – „odważ się świadczyć prawdę”. – Władysław Bartoszewski mówił dużo i zawsze miał coś nowego do powiedzenia, ale jeden wątek ciągle powracał – spowiedź i rozmowa z ks. Zieją, który powiedział mu: „jeśli Bóg sprawił, że przeżyłeś Oświęcim, masz obowiązek świadczyć prawdę”. Może właśnie tę krótką opowieść powinni poznać ci młodzi, którzy tu będą. Głos zabrał także dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Piotr Cywiński. – Nie sposób w kilku słowach wspomnieć osobę, która poza olbrzymią pamięcią, którą nosiła w sobie i potrafiła przekazać innym, poza ogromną pasją działania, potrafiła w sposób wyjątkowy nawiązywać dialog, jakby różnica pokoleń zupełnie nie istniała. Wspominał organizowane na Uniwersytecie Warszawskim spotkania z Profesorem, na które przychodziły tłumy. – Nie było bariery wieku pomiędzy nim a młodymi ludźmi. W takim miejscu jak MDSM to bardzo, bardzo ważne. Podkreślił, że powtarzane przez Profesora maksymy: „bądź realistą, żądaj rzeczy niemożliwych” i „robimy to, co możemy, a czego nie możemy i tak nie zrobimy” to jakby doświadczenie tego Domu. – Dlatego bardzo się cieszę z tej inicjatywy i bardzo za nią dziękuję. – Dlaczego jesteśmy tacy smutni: przecież był już starszym człowiekiem i umarł spokojnie? – pytał retorycznie Christoph Heubner, wiceprzewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, współorganizator uroczystości. – Czemu się martwimy – bo jest coś, czego się obawiamy – Polski, Europy bez profesora Bartoszewskiego. Czy damy radę zrobić coś lepszego? Może będziemy w stanie przejąć Jego misję. Pomyśleliśmy, że w Europie – w dzisiejszej Europie dobrze jest mieć miejsce, noszące Jego imię. Wspominając zasługi W. Bartoszewskiego dla Niemców, mówił: – Był realistą, lubił ludzi, lubił młodych ludzi i miał nadzieję, że ich przyszłość będzie dobra. Symbolicznie, tabliczkę dedykowaną Profesorowi odsłonili Alina i Marcin – przedstawiciele obecnych podczas uroczystości praktykantów koncernu Volkswagen z Wolfsburga, Hanoweru oraz Poznania, realizujących program edukacyjny w MDSM. Gośćmi byli także uczniowie Maximilian-Kolbe-Gesamtschule w Saerbeck. Wydarzenie uświetnił występ uczennic Państwowej Szkoły Muzycznej w Oświęcimiu: Aleksandry Szkuty i Weroniki Lisowskiej przy akompaniamencie Anny Kubisz-Muła. – Zapewniamy, że duch Profesora będzie obecny podczas wszystkich spotkań w tej sali – powiedział na zakończenie Leszek Szuster. – Postawa Władysława Bartoszewskiego może wyznaczać kierunek dla młodego pokolenia, dlatego symbolicznie uhonorowaliśmy Jego pamięć drogowskazem ustawionym w naszym w ogrodzie, kierującym do sali Jego imienia.”
18 czerwca z inicjatywy prof. Ireny Lipowicz imieniem Władysława Bartoszewskiego nazwano Salę Konferencyjną w siedzibie Rzecznika Praw Obywatelskich przy ul. Długiej w Warszawie. Odsłonięto także tablicę upamiętniającą. Z fragmentów relacji opublikowanej na stronie internetowej RPO: „Wspominając Władysława Bartoszewskiego, prof. Irena Lipowicz podkreśliła, że pamięć o tak szczególnym człowieku trwa w sercach osób, które miały okazję Go poznać. Według Rzecznik: Należy przenieść to czego dokonał w swoim życiu na uniwersalny język praw człowieka. Prof. Lipowicz zapowiedziała, że służyć temu będzie m.in. Centrum Edukacji Praw Człowieka, które powstanie w Biurze RPO. O prawach człowieka, z perspektywy doświadczeń życiowych Władysława Bartoszewskiego, mówił Marek Zając, Sekretarz Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Wskazał, że był to człowiek, który wychodził z założenia, że nie można marnować okazji. W jego opinii, patrząc na biografię Władysława Bartoszewskiego, należy przyznać, że każdy dzień Jego życia został dobrze wykorzystany. Wspominał również o spotkaniach, które zawsze napawały rozmówców byłego Ministra Spraw Zagranicznych optymizmem. Po spotkaniach z Bartoszewskim czegoś się chciało – podsumował Marek Zając. Anna Azari, Ambasador Izraela w Polsce wskazywała, jak ogromną rolę Władysław Bartoszewski odegrał w relacjach polsko-izraelskich. O współpracy z nim opowiadał również Ambasador Austrii Thomas M. Buchsbaum. Byli więźniowie nazistowskiego obozu Mauthausen-Gusen mówili o zasługach Bartoszewskiego dla uczczenia pamięci ofiar II Wojny Światowej i Jego zaangażowaniu w budowaniu polsko-niemieckiego dialogu.” Uroczystości towarzyszył występ młodych harfistów – uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej im. K. Kurpińskiego oraz Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. K. Szymanowskiego. Jedną z występujących była wnuczka Władysława Bartoszewskiego – Karolina.
25 czerwca pamięć Władysława Bartoszewskiego uczczono podczas posiedzenia Rady Fundacji Auschwitz-Birkenau w gmachu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
8 lipca w gmachu Sejmu RP odbyła się inauguracja wystawy fotografii poświęconych działalności publicznej Władysława Bartoszewskiego w latach 1989-2015. Podczas inauguracji głos zabrali wicemarszałek Sejmu Elżbieta Radziszewska i marszałek Senatu Bogdan Borusewicz. W dniu inauguracji na stronie internetowej Sejmu ukazała się obszerna notatka z wydarzenia: „Przedstawiciele obu Izb parlamentu otworzyli wystawę poświęconą profesorowi Władysławowi Bartoszewskiemu. Wicemarszałek Sejmu Elżbieta Radziszewska wraz z marszałkiem Senatu Bogdanem Borusewiczem uroczyście otworzyli dziś w Sejmie wystawę zatytułowaną Działalność publiczna w wolnej Polsce – Władysław Bartoszewski 1922-2015. – Polskie cele narodowe były dla Bartoszewskiego identyczne jak te w 1945 r. – odzyskanie niepodległości i demokratycznego porządku wewnętrznego – mówiła wicemarszałek Radziszewska cytując polskiego historyka Andrzeja Friszke. – Wszystko, co temu sprzyjało, należało wspierać, poczynając od tworzenia autentycznej kultury i niekomunistycznej świadomości po inicjatywy budowania niezależnej myśli politycznej i skupiania w realnych działaniach dużych grup społecznych […]. Władysław Bartoszewski zawsze był gotów do pracy – podkreślała wicemarszałek otwierając dzisiejszą wystawę. – Gdy zorientował się, że w czasach współczesnych zachodzą trwałe przemiany, natychmiast się zaangażował. Jednocześnie wspomniała, że ekspozycja powstała we współpracy z profesorem Bartoszewskim i to z Nim miała ją otworzyć. Wicemarszałek Elżbieta Radziszewska słowami Profesora podsumowała Jego pracę, działania, Jego życie. – Ktoś to przecież powinien zrobić? Ktoś powinien reagować? Ktoś powinien się przeciwstawić? Ktoś powinien protestować? Ja sobie też zadawałem takie pytania, sam. I znajdowałem taką odpowiedź – jeżeli ktoś, to dlaczego nie ja? Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz również serdecznie wspominał bohatera wystawy. – Profesor Władysław Bartoszewski poprzez swoją działalność oraz osobowość pozostanie zawsze obecny w naszych sercach i myślach. Profesor Bartoszewski całym swoim życiorysem wskazywał mi godny wzór do naśladowania. Bardzo dziękuję za zorganizowanie tej wystawy – dodał marszałek Borusewicz.”
Tydzień później, po zakończeniu prezentacji w Sejmie, wystawa przekazana została warszawskiemu Collegium Civitas.
10 lipca w Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec miała miejsce uroczystość przekazania rodzinie Władysława Bartoszewskiego przyznanego decyzją premiera Bawarii Horsta Seehofera Bawarskiego Orderu Zasługi. Przemówienie okolicznościowe wygłosił Ambasador RFN, Rolf Nikel. Wyróżnienie przekazane zostało na ręce Zofii Bartoszewskiej przez Sekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki i Mediów, Energii i Technologii Wolnego Kraju Bawarii, Franza Josefa Pschierera.
28 lipca w Pałacu Prezydenckim odbyło się uroczyste przekazanie przyznanego pośmiertnie Władysławowi Bartoszewskiemu decyzją Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Krzyża Wolności i Solidarności. Odznaczenie na ręce Zofii Bartoszewskiej przekazał szef Kancelarii Prezydenta, min. Jacek Michałowski.
30 lipca Władysław Teofil Bartoszewski wygłosił wykład nawiązujący do dorobku Profesora w ramach zorganizowanej w gmachu Muzeum Historii Żydów Polskich konferencji poświęconej możliwościom wykorzystania doświadczeń polsko-niemieckiego pojednania w zbliżeniu pomiędzy narodami i państwami Dalekiego Wschodu. Podczas konferencji obecni byli m.in. ministrowie spraw zagranicznych Polski i Korei Południowej.
27 sierpnia w ramach XII edycji Festiwalu Kultury Żydowskiej „Warszawa Singera” w siedzibie Austriackiego Forum Kultury odbyło się (organizowane przez Fundację Shalom) spotkanie wspomnieniowe poświęcone Władysławowi Bartoszewskiemu. W rozmowie udział wzięli: Ewa Beynar-Czeczott, Katarzyna Kolenda-Zaleska, Jacek Taylor, Marian Turski i prof. Szewach Weiss. Spotkanie poprowadził Remigiusz Grzela.
Na przełomie sierpnia i września rozpoczęły się prace nad dokumentem filmowym ze wspomnieniami dawnych przyjaciół i współpracowników Władysława Bartoszewskiego. Reżyserem i realizatorem filmu jest Wojciech Jurzyk. Projekcja planowana jest w lutym 2016 r. podczas spotkania w warszawskim kinie Atlantic.
16 września w oficjalnym komunikacie Ministerstw Spraw Zagranicznych Polski i Niemiec poinformowano o decyzji pośmiertnego przyznania Nagrody Polsko-Niemieckiej za rok 2015 Władysławowi Bartoszewskiemu. Z informacji opublikowanej na portalu Przedstawicielstw Niemiec w Polsce: „Federalny minister spraw zagranicznych Frank-Walter Steinmeier oraz polski minister spraw zagranicznych Grzegorz Schetyna ogłosili 16 września 2015 r. decyzję w sprawie przyznania Nagrody Polsko-Niemieckiej. Laureatem Nagrody Polsko-Niemieckiej został Władysław Bartoszewski, zmarły w kwietniu tego roku były minister spraw zagranicznych RP, osoba, która uratowała życie wielu Żydom i stała się prekursorem polsko-niemieckiego pojednania. Bartoszewski doświadczył wielu krzywd jako więzień nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. W późniejszych latach był wielokrotnie więziony przez reżim komunistyczny w Polsce.
Nagroda przyznana Władysławowi Bartoszewskiemu jest wyrazem uznania dla jego wielkich zasług na rzecz pojednania między Polską a Niemcami. Bartoszewski jest uważany za jednego z głównych architektów polsko-niemieckiego pojednania po drugiej wojnie światowej. Ministrowie przekażą tę nagrodę na ręce rodziny laureata w roku 2016 w ramach uroczystości poświęconych 25. rocznicy podpisania polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, który ma fundamentalne znaczenie dla współczesnych relacji polsko-niemieckich. Ministrowie uznali, że rocznica ta będzie stanowić wspaniałą okazję do uczczenia pamięci o Władysławie Bartoszewskim. Nagroda Polsko-Niemiecka, wręczana przez ministrów spraw zagranicznych obu krajów, jest najważniejszym wyróżnieniem przyznawanym w relacjach polsko-niemieckich” (źródło: http://www.polen.diplo.de/Vertretung/polen/pl/07-politische-beziehungen/00-aktuelles/bartoszewski-preis.html).
18 września w gmachu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warszawie, ostatnim miejscu pracy Władysława Bartoszewskiego, gdzie od jesieni 2007 r. pełnił funkcję Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów ds. Dialogu Międzynarodowego odbyło się uroczyste otwarcie wystawy multimedialnej „Bartoszewski 1922 – 2015 Więcej niż przyzwoitość”. Portal PolskieRadio.pl informował w dniu inauguracji ekspozycji: „To opowieść o niezwykłym człowieku. W kancelarii premiera można już oglądać wystawę, poświęconą profesorowi Władysławowi Bartoszewskiemu. Symbolicznie otworzyła ją premier Ewa Kopacz w towarzystwie rodziny zmarłego profesora i jego przyjaciół. Na wystawie obejrzeć można unikatowe zdjęcia, filmy, a także teksty przemówień profesora Bartoszewskiego z jego odręcznymi notatkami. Na podłogę naklejono natomiast naklejki z jego słynnymi cytatami. Szef kancelarii premiera Jacek Cichocki zdradził, że na końcu, w gabinecie profesora, na specjalnym tablecie każdy będzie mógł zostawić kilka zdań swojego wspomnienia o nim. Później będą one publikowane na stronie internetowej KPRM. Zależało nam, by to było żywe – tłumaczył Cichocki. (…) Premier Ewa Kopacz na otwarciu wystawy w ciepłych słowach wspominała Władysława Bartoszewskiego, który przez ostatnie lata pracował w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów jako sekretarz stanu i pełnomocnik ds. dialogu międzynarodowego. Był niewątpliwie bohaterem polskiej historii (…) ale też był wielkim budowniczym naszej wolności i dyplomacji po 1989 roku – podkreślała premier. Nazwała go też pierwszym architektem polsko-niemieckiego pojednania i przyznała, że osobiście wiele mu zawdzięcza. Swojego wzruszenia nie kryła wdowa po profesorze, Zofia Bartoszewska. Zaproponowała by dzień urodzin jej męża lub dzień jego śmierci uznać albo ustanowić dniem pamięci o nim. Jestem szczęśliwa, że mogę tu być – mówiła.
Otwarciu wystawy towarzyszyła zorganizowana w Sali Kolumnowej Kancelarii Premiera debata związana tematycznie z głównymi wątkami działalności Władysława Bartoszewskiego prezentowanymi na ekspozycji. Udział w niej wzięli: Agnieszka Magdziak-Miszewska, prof. Andrzej Friszke i prof. Jerzy Kranz. Prowadził Marek Zając.
W dniach 18, 19, 20, 26 i 27 września wystawa o Władysławie Bartoszewskim była dostępna w ramach Dni Otwartych KPRM. Na stronach Kancelarii Premiera pojawiło się następujące zaproszenie, zatytułowane Wyjątkowa wystawa o wyjątkowym człowieku: „Przez najbliższe dwa weekendy odwiedzający Kancelarię Premiera będą mogli obejrzeć niepowtarzalną wystawę Bartoszewski 1922 – 2015. Więcej niż przyzwoitość. Wystawa podzielona jest na trzy części, które obrazują dzieła życia ministra. Pierwsza z nich – Pod prąd – mówi o pracy Władysława Bartoszewskiego w konspiracji przeciwko okupantowi niemieckiemu, potem w opozycji w czasie PRL oraz o represjach, które go za tę działalność spotkały. Kolejna część ma tytuł Pamięć i skupia się na pracy kronikarskiej Profesora, który przekazywał prawdę historyczną wbrew komunistycznej, fałszowanej narracji. Wreszcie ostatnia część – Pojednanie – poświęcona relacjom z Niemcami, Izraelem i diasporą żydowską na całym świecie. Wystawa ma charakter multimedialny. Zwiedzający będą mogli m.in. obejrzeć wystąpienie telewizyjne Władysława Bartoszewskiego z 1963 r. z Markiem Edelmanem w tle czy fragment jego przemowy z 1995 r. przed niemieckim parlamentem. Wśród atrakcji będzie można także posłuchać fragmentów audycji Radia Wolna Europa, które popłyną z głośników znanej z lat 50. Szarotki, nie zabraknie też zdjęć i pamiątek. Bardzo ważnym elementem wystawy są cytaty ministra, wydrukowane w dużym formacie. Profesor Bartoszewski mówił dużo i mądrze, dlatego historia jego życia opowiedziana jest jego własnymi słowami. Zwiedzającym zostanie także udostępniony gabinet, w którym pracował do ostatnich dni. Bartoszewski 1922-2015. Więcej niż przyzwoitość to opowieść o człowieku, który nie bał się iść pod prąd w imię szczytnych celów i który walczył o pamięć historyczną i pojednanie narodów. To historia więźnia obozu w Auschwitz-Birkenau, powstańca warszawskiego, współtwórcy Rady Pomocy Żydom Żegota, współpracownika Radia Wolna Europa, ministra spraw zagranicznych czy wreszcie Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów ds. Dialogu Międzynarodowego. Władysław Bartoszewski był świadkiem i uczestnikiem najtragiczniejszych wydarzeń XX wieku. Mimo tych doświadczeń cechował go optymizm oraz poczucie humoru – również takie oblicze profesora będzie można bliżej poznać na wystawie.”
Dniom Otwartym towarzyszyła akcja „Wielki Portret Władysława Bartoszewskiego”. Z nadesłanych przez internautów zdjęć powstała mozaika przedstawiająca Profesora. Można ją było zobaczyć podczas wystawy, została również opublikowana na stronie internetowej KPRM. Według orientacyjnych szacunków z Dni Otwartych skorzystało ok. 1200 osób.
19 września Muzeum w Brodnicy otworzyło wystawę fotografii „Władysław Bartoszewski – działalność publiczna w wolnej Polsce”. Ekspozycja prezentowana była w lipcu br. przez Sejm RP, a następnie przekazana została do Collegium Civitas, które użyczyło ją brodnickiemu Muzeum. Udostępniona w Bramie Chełmińskiej wystawa trwała do 29 września. Patronował jej m.in. Minister Spraw Zagranicznych Grzegorz Schetyna. Portal internetowy Brodnica.Extrapolska.pl zamieścił 24 września następującą relację: „W sobotę Muzeum w Brodnicy zaprosiło mieszkańców na wystawę o niezwykłym człowieku pt. Działalność publiczna w wolnej Polsce – Władysław Bartoszewski 1922-2015. Gościem na wystawie był Grzegorz Schetyna, Minister Spraw Zagranicznych RP. Wernisaż wystawy otworzył tradycyjnie Marian Marciniak, który zaprosił gości do obejrzenia fotogramów i dokumentów związanych z działalnością Władysława Bartoszewskiego. Muzealna ekspozycja składa się ze zdjęć ukazujących działalność publiczną profesora Bartoszewskiego i jego wielką aktywność podczas wydarzeń, w których brał udział, pełniąc różne stanowiska i funkcje państwowe w wolnej Polsce. Na wystawie można znaleźć także pamiątki będące w posiadaniu przyjaciela profesora Mariana Bizana. Gdy pan dyrektor opisywał całą historię i przyczynę dlaczego się tu znaleźliśmy, to zacząłem sobie przypominać ostatnie lata i moje kontakty z prof. Bartoszewskim – mówił Grzegorz Schetyna. – Nie tylko w gabinecie, ale w wielu miejscach. Po raz pierwszy dzisiaj go wspominam, bo zawsze był kimś, kto stał obok. Był tak bardzo zaangażowany w sprawy, w to wszystko co prowadziliśmy, że aż trudno sobie mi wyobrazić, że już go nie ma. To jest wielka postać i zawsze, kiedy go słyszeliśmy, namawialiśmy, żeby się zaangażował w życie polityczne, publiczne, żeby był z nami, nie tylko tak jak zawsze, ale żeby czasami mógł w kampanii wyborczej powiedzieć prawdę i odnieść się, opisać tę trudną polską rzeczywistość. Władysława Bartoszewskiego gościliśmy w Brodnicy dziesięć lat temu na zaproszenie Mariana Bizana, który miał honor współpracować z ambasadorem – wówczas RP w Austrii – jako pracownik Instytutu Kultury Polskiej w Wiedniu.”
21 września w siedzibie Collegium Civitas w warszawskim Pałacu Kultury i Nauki odbyła się sesja poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu, zorganizowana w ramach Festiwalu Nauki. Udział w niej wzięli Władysław T. Bartoszewski, Michał Komar i Paweł Dobrowolski.
30 września premier Ewa Kopacz podpisała zarządzenie nr 94 wnoszące zmiany w statucie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Wśród zmian znalazło się postanowienie o rozwiązaniu Biura Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów ds. Dialogu Międzynarodowego, powołanego na mocy zarządzenia Prezesa Rady Ministrów nr 139 z dnia 19 grudnia 2007 r. Zarządzenie zostało ogłoszone 1 października 2015 r. (http://www.monitorpolski.gov.pl/MP/2015/919), a weszło w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Tym samym 2 października oficjalnie przestało istnieć biuro kierowane od 2007 r. przez Władysława Bartoszewskiego.
1 października podczas inauguracji roku akademickiego Collegium Civitas ogłoszono rozpoczęcie działalności Katedry Władysława Bartoszewskiego. W liście nadesłanym z tej okazji do władz Uczelni, premier Ewa Kopacz napisała m.in.. „Collegium Civitas powołuje dziś Katedrę Władysława Bartoszewskiego. Nikomu nie trzeba przedstawiać postaci profesora – jest pośród nas stale, patrzy na nas z witryn księgarskich, z gazet czy wystaw poświęconych jego osobie. Przede wszystkim jednak żyją i zawsze będą żyć idee, które głosił – wiary w człowieka, pojednania między narodami czy wierności własnym ideałom. Na nich ten niezwykły bohater, świadek historii, uczony i polityk, budował swoją wizję lepszego świata, którą z niestrudzoną energią wcielał w życie. Jestem szczęśliwa, że jego myśl będzie twórczo rozwijana i przekazywana młodym pokoleniom w katedrze, noszącej jego imię.” Z rąk rektora, prof. Stanisława Mocka nominacje na kierowników Katedry odebrali Alexandra Richie i Władysław T. Bartoszewski. W Collegium Civitas powstało także Centrum Praktyki Politycznej Bronisława Komorowskiego.
7 października w ramach uroczystego otwarcia zmodernizowanego gmachu Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego przy ul. Koszykowej 26/28 odbyło się nadanie imienia Władysława Bartoszewskiego jednej z sal, Czytelni Czasopism i Varsavianów.
9 października Kancelaria Prezesa Rady Ministrów zorganizowała całodzienne grupowe zwiedzania wystawy o Władysławie Bartoszewskim w ramach Dnia Otwartego Służby Cywilnej. Po ekspozycji oprowadzali pracownicy KPRM i dawni współpracownicy z biura W. Bartoszewskiego. Od dnia inauguracji wystawa dostępna jest także trzy razy w tygodniu dla wycieczek szkolnych.
20 października wystawę fotografii poświęconych Władysławowi Bartoszewskiemu zaprezentował w Bibliotece Rolniczej ich autor, Zdzisław Walczuk. Podczas otwarcia głos zabrał m.in. b. prezydent Warszawy, Marcin Święcicki.
24 października z okazji mijającego półrocza od śmierci Władysława Bartoszewskiego bliscy, przyjaciele i znajomi wzięli udział we wspólnym zapalaniu zniczy na grobie.
5 listopada wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu w Kancelarii Premiera zwiedziła przebywająca z wizytą w Warszawie delegacja pracowników Ministerstwa Spraw Zagranicznych Macedonii.
5 listopada w warszawskim Kinie Atlantic odbył się – pod tytułem „Jak przeżyć w piekle” – pokaz serii zrealizowanych z inicjatywy Marka Zająca i Małgorzaty Maruszkin w kwietniu 2015 r. wywiadów z Władysławem Bartoszewskim, dotyczących Auschwitz (zdjęcia: Hubert Maruszkin). Prezentacja przeznaczona była dla nauczycieli i uczniów, a jej cel stanowiło zachęcenie do wykorzystania materiałów w ramach lekcji. Pokaz prowadził Artur Wolski i Marek Zając. Z uwagi na ogromne zainteresowanie kolejna prezentacja planowana jest na 17 grudnia.
6 listopada w Austriackim Forum Kultury w Warszawie otwarto wystawę fotografii austriackiej artystki Sabine Hauswirth pt. Twarze Warszawy z wizerunkami znanych warszawiaków – wśród nich Władysława Bartoszewskiego.
11 listopada w Yad Vashem w Jerozolimie miało miejsce spotkanie poświęcone Władysławowi Bartoszewskiemu zorganizowane przez Instytut Polski w Tel Awiwie wraz z Ambasadą RP w Izraelu. Głos zabrali dyrektor Yad Vashem – Avner Shalev, ambasador RP w Izraelu – Jacek Chodorowicz i dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau – Piotr M.A. Cywiński. Odczyty wygłosili Irena Steinfeldt (dyrektor Departamentu Sprawiedliwych w Yad Vashem) i Inbal Kvity Ben Dov (dyrektor Wydziału Upamiętniania).
12 listopada w ramach Festiwalu Filmów Polskich w Chicago odbył się pokaz filmu dokumentalnego Zofii Kunert „Opowieść o Żegocie”.
17 listopada w Collegium Civitas otwarto przeniesioną z Kancelarii Premiera wystawę „Bartoszewski – więcej niż przyzwoitość” i zaprezentowano film Witolda Beresia, Krzysztofa Burnetko i Artura Wiącka pt. „Bartoszewski. Droga”. W krótkim spotkaniu towarzyszącym projekcji udział wzięli Witold Bereś i Władysław T. Bartoszewski. Informacje o otwarciu wystawy wyemitowały stacje TVN24 i TVP w programie „telewizyjny Kurier Warszawski”.
19 listopada wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu w Collegium Civitas zwiedził b. minister spraw zagranicznych Izraela Moshe Arens.
21 listopada w sobotnio-niedzielnym wydaniu „Gazety Wyborczej“ ukazała się notatka informująca o planowanej emisji znaczka pocztowego „Warto być przyzwoitym”. Znaczek wspomniany został także 22 listopada w programie „Wstajesz i wiesz” na antenie TVN24.
21 listopada wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu udostępniła w ramach Drzwi Otwartych Ambasady RP w Wiedniu. Z notatki na stronie internetowej Ambasady: „Profesora Władysława Bartoszewskiego Wiedeńczykom chyba przedstawiać nie trzeba. Był Ambasadorem RP w Austrii w latach 1990–1995. Ekspozycja „Władysław Bartoszewski – działalność publiczna w wolnej Polsce” jest zbiorem fotografii z archiwów sejmu i ministerstwa spraw zagranicznych, dokumentujących działalność profesora po roku 1989. Przygotowana została po jego śmierci, latem 2015 roku, i po raz pierwszy pokazana publiczności w gmachu polskiego sejmu. Będziemy przypominać o Władysławie Bartoszewskim, pokazując również krótkie filmy mu poświęcone: „Ein Pole sieht die Bundesrepublik” – unikalny dokument z audycji NDR Panorama”, wyemitowany w lipcu 1966 roku, „Opowieść o Żegocie” w reżyserii Zofii Kunert i fragmenty „Drogi” w reżyserii Artura Więcka i Witolda Beresia” (http://www.wieden.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/dzien_otwartych_drzwi).
Notatka o Władysławie Bartoszewskim znajdzie się również w przygotowywanej przez Ambasadę publikacji poświęconej byłym Ambasadorom w Austrii.
25 listopada Poczta Polska oficjalnie wyemitowała znaczek pocztowy upamiętniający Władysława Bartoszewskiego. Nazwa emisji: Warto być przyzwoitym (2015; Nr kat.: 4657). Znaczek dostępny jest w internetowym sklepie filatelistycznym pod adresem: http://filatelistyka.poczta-polska.pl/sklep_pl/850,1,1000003023,18,18,29
Emisji znaczka towarzyszyło duże zainteresowanie internetowej społeczności. Na Facebooku popularnością cieszyła się akcja „Kup znaczek i wyślij życzenia świąteczne do PiS”. Jak informowano w jednym z wpisów: „25 listopada Poczta Polska wprowadza do obiegu 300 tysięcy znaczków upamiętniających prof. Władysława Bartoszewskiego. I właśnie z tej okazji jeden z internautów wymyślił happening. By kupić znaczek (cena 1,75 zł), nakleić na świąteczną kartkę i wysłać z życzeniami do PiS. Tylko drobna uwaga od pomysłodawcy: Wszyscy, którzy chcecie pisać źle, po prostu nic nie piszcie. Akcja jest bardzo świeża, ale już rozchodzi się po sieci. Ma być przeprowadzona w pozytywnym duchu. Dlatego Radek Dudzic, autor pomysłu, apeluje o rozwagę przy składaniu życzeń. Niech będą grzeczne i pełne ciepła – bo warto być przyzwoitym – pisze na Facebooku” (http://natemat.pl/162647,kup-znaczek-z-prof-bartoszewskim-i-wyslij-zyczenia-swiateczne-dla-pis).
3 grudnia w Collegium Civitas odbyło się przy współudziale Fundacji Konrada Adenauera zorganizowane w ramach Katedry Władysława Bartoszewskiego spotkanie studentów z byłym przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, dr Hansem-Gertem Poetteringiem – obecnym przewodniczącym Fundacji Konrada Adenauera. Po spotkaniu H.G. Poettering zwiedził wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu.
3 grudnia o godz. 18.00 w sali kinowej przy Fundacji Polskiego Państwa Podziemnego w gmachu Pasty przy ul. Zielnej w Warszawie odbył się pokaz filmu Zofii Kunert pt. „Opowieść o Żegocie”.
5 grudnia w sobotnio-niedzielnym wydaniu „Gazety Wyborczej” ukazały się fragmenty książek Władysława Bartoszewskiego. Publikacji towarzyszyła kartka pocztowa z wizerunkiem Władysława Bartoszewskiego i hasłem „Warto być przyzwoitym”, nawiązująca do wyemitowanego niedawno znaczka Poczty Polskiej. Dzień wcześniej na łamach „Gazety” ukazała się zapowiedź pt. Pamiątkowa pocztówka z przesłaniem Władysława Bartoszewskiego: „Już w najbliższą sobotę, 5 grudnia br. razem z 'Gazetą Wyborczą’ czytelnicy otrzymają pamiątkową kartkę pocztową z wizerunkiem Władysława Bartoszewskiego, opatrzoną jego przesłaniem 'Warto być przyzwoitym’. Na odwrocie pocztówki znajdzie się cytat z Władysława Bartoszewskiego 'Warto być uczciwym, choć nie zawsze się to opłaca. Opłaca się być nieuczciwym, ale nie warto’. Kartkę będzie można dowolnie zaadresować. Pocztówka jest prezentem dla czytelników dziennika. Jednocześnie w 'Magazynie Świątecznym’ 'Gazety Wyborczej’ czytelnicy znajdą słownik pojęć Władysława Bartoszewskiego, obejmujący jego cytaty m.in. na temat przyjaźni, przyzwoitości, lojalności i zaufania.”
7 grudnia w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie odbyło się jubileuszowe spotkanie w 90-lecie Polskiego PEN Clubu. W przemówieniu okolicznościowym prezes Adam Pomorski poświęcił wiele uwagi postaci Władysława Bartoszewskiego – od 1971 roku sekretarza Polskiego PEN Clubu, w latach 2001-2010 prezesa, a w latach 2010-2015 prezesa honorowego.
8 grudnia w Kinie Atlantic odbyło się spotkanie organizacyjne w sprawie przygotowania obchodów 94. urodzin Władysława Bartoszewskiego, planowanych na 17 lutego 2016 r.
9 grudnia pani Zofia Bartoszewska przekazała Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich większość pozostałego po Władysławie Bartoszewskim archiwum rękopisów, korespondencji i dokumentów rozproszonych. Ostatnia partia darów przewidzianych dla Ossolineum – głównie księgozbioru – przekazana zostanie wiosną.
10 – 13 grudnia w Warszawie przebywała niemiecka dziennikarka i autorka Bettina Schaefer, która rozpoczęła prace nad zbiorem wywiadów z rodziną, przyjaciółmi i dawnymi współpracownikami Władysława Bartoszewskiego. Książka ukaże się w wersji niemieckiej, angielskiej i polskiej, najprawdopodobniej wiosną 2017 r. Poprzednia publikacja Bettiny Schaefer, poświęcona postaci Noah Fluga wyróżniona została w USA nagrodą International Book Award i wyróżnieniem finalisty w kategorii biografii w konkursie Best Book Award.
17 grudnia w Kinie Atlantic odbył się drugi pokaz serii zrealizowanych z inicjatywy Marka Zająca i Małgorzaty Maruszkin w kwietniu 2015 r. wywiadów z Władysławem Bartoszewskim, dotyczących Auschwitz (zdjęcia: Hubert Maruszkin). Prezentacja przeznaczona była głównie dla nauczycieli i uczniów warszawskich szkół.
2016
26 stycznia w ramach sesji edukacyjnej Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście imię Władysława Bartoszewskiego nadano alei w Oświęcimiu. Z zaproszenia Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau: „26 stycznia 2016 r., w związku z 71. rocznicą wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, odbędzie się specjalna sesja edukacyjna Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Będzie ona poświęcona II transportowi warszawskiemu, który dotarł do obozu Auschwitz w nocy z 21 na 22 września 1940 r. Wśród Polaków deportowanych wówczas przez Niemców z Warszawy byli m.in.: Władysław Bartoszewski, Stanisław Dubois, Konstanty Jagiełło, Antoni Kocjan oraz rotmistrz Witold Pilecki. Jeżeli stan zdrowia na to pozwoli, gościem honorowym sesji będzie Andrzej Pilecki, syn rotmistrza Pileckiego, który weźmie także udział w obchodach 71. rocznicy wyzwolenia Auschwitz 27 stycznia. Podczas sesji dr Adam Cyra, historyk z Centrum Badań Muzeum, wygłosi prelekcję dotyczącą m.in. roli Andrzeja Pileckiego w przywracaniu pamięci o rotmistrzu Pileckim. Z uczestnikami spotka się także Marcin Kwaśny, aktor, który wcielił się w rolę rotmistrza w fabularyzowanym dokumencie „Pilecki” w reżyserii Mirosława Krzyszkowskiego, a także nagrał audiobooka z raportem Witolda Pileckiego. Podczas spotkania odczyta on jego fragmenty. W programie sesji będzie również prezentacja projektu edukacyjnego poświęconego II transportowi warszawskiemu. Ważną jego częścią jest film, którego bohaterem jest Profesor Władysław Bartoszewski. Uczestnicy obejrzą jego fragmenty, a także zapoznają się z opartymi na nim konspektami lekcji dla uczniów gimnazjów i liceów. Podczas sesji nastąpi także uroczyste odsłonięcie tablic przy Alei Władysława Bartoszewskiego. Znajdzie się ona pomiędzy ul. Więźniów Oświęcimia i ul. Stanisławy Leszczyńskiej, w bezpośrednim sąsiedztwie osiedla im. rotmistrza Witolda Pileckiego.” (źródło: http://www.auschwitz.org/edukacja/sesje-tematyczne/)
W styczniu film Zofii Kunert pt. „Opowieść o Żegocie” z udziałem Władysława Bartoszewskiego znalazł się wśród filmów dokumentalnych nominowanych do Polskich Orłów.
26 – 29 stycznia w Łodzi odbyły się Dni Pamięci, w ramach których zaprezentowany został film Zofii Kunert pt. „Opowieść o Żegocie”. Z materiałów informacyjnych: „W Łodzi już szósty rok z rzędu, podczas DNI PAMIĘCI, w przestrzeniach Teatru im. Stefana Jaracza, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, Muzeum Tradycji Niepodległościowych i Muzeum Miasta Łodzi zbliżyć się będzie można do świata kultury i historii polskich Żydów. Mając na uwadze duże zainteresowanie poprzednimi edycjami wydarzenia, na tegoroczne DNI PAMIĘCI organizatorzy wraz ze znamienitymi partnerami przygotowali liczne atrakcje: wykłady, spektakle teatralne, wystawy, pokazy filmów dokumentalnych. Organizatorzy serdecznie zapraszają do Teatru im. Stefana Jaracza we wtorek o 15.30 na uroczyste otwarcie VI DNI PAMIĘCI w Łodzi. O 17.00 będzie można obejrzeć film w reż. Zofii Kunert pt. „Opowieść o Żegocie”, obraz w którym po raz ostatni po świecie czarnej karty w historii XX wieku oprowadza widzów zmarły w zeszłym roku prof. Władysław Bartoszewski. Tym samym organizatorzy VI DNI PAMIĘCI składają hołd pamięci prof. Bartoszewskiego, który w ubiegłym roku uświetnił jubileuszowe obchody DNI PAMIĘCI w Łodzi spotkaniem w Centrum Dialogu im. Marka Edelmana.”
5 lutego na rynku księgarskim ukazała się wznowiona przez wydawnictwo Editions Spotkania edycji książki Władysława Bartoszewskiego Syndykat zbrodni.
17 lutego w warszawskim kinie Atlantic odbył się przy współudziale Katedry Władysława Bartoszewskiego Collegium Civitas cykl debat, prezentacji i odczytów, zorganizowany z okazji 94. rocznicy urodzin Władysława Bartoszewskiego (19 lutego 1922 – 24 kwietnia 2015).
W pierwszym spotkaniu, odbywającym się pod hasłem „Przekroczyć granice wolności”, o konspiracyjnej i opozycyjnej działalności Władysława Bartoszewskiego opowiadali Marian Turski, Mirosław Chojecki, Jacek Taylor i Renate Marsch. Spotkanie prowadzili Marek Zając i Arkadiusz Walczak, a fragmenty książek Władysława Bartoszewskiego przeczytali aktorzy – Anna Maria Buczek i Grzegorz Pawlak.
Drugie spotkanie, „Przekroczyć granice nauki”, poświęcone było edukacyjnej pracy Jubilata na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i – jako profesor gościnny – bawarskich uniwersytetów w Monachium, Eichstaett i Augsburgu. Głos zabrali byli studenci Władysława Bartoszewskiego z KUL – Krzysztof Stanowski i Tadeusz Zych oraz przyjaciele ze świata akademickiego: Andrzej Paczkowski z Uniwersytetu Warszawskiego i Jadwiga Kiwerska z Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Rozmowę prowadzili Ewa Marciniak i Daniel Przastek. Fragmenty książek przeczytali Kamilla Baar-Kochańska i Robert Więckiewicz.
Podczas trzeciego spotkania, „Przekroczyć granice dyplomacji”, odbyła się prowadzona przez Krzysztofa Miszczaka, dyrektora Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej rozmowa osób związanych z Władysławem Bartoszewskim doświadczeniami wspólnej pracy w służbie dyplomatycznej: ambasador Izraela Anny Azari, byłej konsul RP w Kolonii i Monachium Elżbiety Sobótki, Jerzego Kranza i urzędującego zastępcy ambasadora Niemiec Manfreda Huterera (byłego słuchacza wykładów Władysława Bartoszewskiego na uniwersytecie w Monachium). Wybór wspomnień dyplomatycznych przeczytali Anna Smołowik i Wojciech Solarz.
Ostatnie, wieczorne spotkanie poświęcone było prezentacji ostatniej (ukończonej krótko przed śmiercią) książki Władysława Bartoszewskiego w opracowaniu Michała Komara pt. Prawda leży tam, gdzie leży, zamykającej sześciotomowy cykl wspomnień o osobach bliskich autorowi na różnych etapach życia. O postaciach opisanych w książce (m.in. Stanisławie Lemie, Tadeuszu Mazowieckim, Krzysztofie Skubiszewskim, Bronisławie Geremku czy Stefanie Mellerze) rozmawiali Michał Komar, Władysław Teofil Bartoszewski, Krzysztof Miszczak, Jacek Taylor, a spotkanie poprowadzili Artur Wolski i Katarzyna Kolenda-Zaleska. Fragmenty prezentowanego tomu przeczytała Małgorzata Foremniak. Gośćmi honorowymi wieczoru byli prezydent Bronisław Komorowski oraz urzędujący prezes Trybunału Konstytucyjnego prof. Andrzej Rzepliński.
Poszczególnym debatom towarzyszyła prezentacja fragmentów filmu pt. „Jak przeżyć w piekle” – nagranego dziesięć dni przed śmiercią Władysława Bartoszewskiego wywiadu-przesłania o miesiącach spędzonych (od jesieni 1940 do wiosny 1941) w nazistowskim obozie Auschwitz I, który staraniem autorów (Małgorzaty Maruszkin i Marka Zająca) opatrzony komentarzami historycznymi udostępniony zostanie jako materiały edukacyjne dla uczniów szkół średnich.
Spotkanie w opracowaniu Artura Wolskiego zorganizowane zostało wspólnym wysiłkiem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, Miasta Stołecznego Warszawy, Katedry Władysława Bartoszewskiego Collegium Civitas, Kina Atlantic i Lenafor Sp. z.o o. przy współudziale Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Wydawnictwa Naukowego PWN, Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych, Stołecznego Centrum Edukacji Kulturalnej, Cukierni A. Blikle, Entropii Słowa i ImPress LAB.
3 marca odbyła się organizowana przez Katedrę Władysława Bartoszewskiego Collegium Civitas oraz wydawnictwo Editions Spotkania prezentacja książki pt. Syndykat zbrodni. Podczas spotkania głos zabrali Władysław Teofil Bartoszewski – syn autora i Piotr Jegliński – dyrektor wydawnictwa Editions Spotkania. Obecna edycja Syndykatu zbrodni jest pierwszą opublikowaną w oficjalnym obiegu. Za czasów PRL książka była wydawana w podziemiu. Jej autorzy – Władysław Bartoszewski i Urszula Doroszewska – kryli się wówczas pod pseudonimem Z.Z.Z.
6 marca w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN odbyła się Gala Sprawiedliwych – jednym z tytułów uhonorowany został Władysław Bartoszewski. Fragmenty świadectw przeczytali Maja Komorowska, Julia Kijowska i Olgierd Łukaszewicz. Zgodnie z regulaminem: tytuł ten służyć ma upamiętnieniu nie tylko uznanych przez Yad Vashem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, ale wszystkich, którzy w obliczu totalitaryzmu i ludobójstwa mieli odwagę bronić godności człowieka, pomagać ofiarom czy występować w obronie prawdy. Dom Spotkań z Historią co roku ogłasza trzy sylwetki Sprawiedliwych. Kandydaturę może zgłosić każdy. Wyboru ze zgłoszonych osób dokonuje w głosowaniu Komitet Ogrodu Sprawiedliwych. Tytułem Sprawiedliwy można uhonorować jedynie osoby nieżyjące. Miejscem upamiętnienia Sprawiedliwych w Warszawie jest otwarty 5 czerwca 2014 Ogród Sprawiedliwych przy muranowskim skwerze im. Generała Jana Jura-Gorzechowskiego. Na skwerze co roku sadzone są drzewa poświęcone pamięci Sprawiedliwych. Obok drzew wmurowywane są pamiątkowe kamienie z imieniem i nazwiskiem, latami życia oraz krótką inskrypcją uzasadniającą wybór. Dzisiaj w Ogrodzie Sprawiedliwych w Warszawie drzewa pamięci wraz z granitowymi obeliskami posiadają: Jan Karski, Marek Edelman, Tadeusz Mazowiecki, Anna Politkowska, Magdalena Grodzka-Gużkowska oraz Antonia Locetelli.
Z internetowego wydania „Gazety Wyborczej” (6 marca 2016): „Władysław Bartoszewski, rtm. Witold Pilecki i ks. Jan Zieja – to trzej bohaterowie XX w., którzy w 2016 roku zostaną uhonorowani w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych na Muranowie. Ich nazwiska ogłosił Dom Spotkań z Historią podczas gali w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zorganizowanej z okazji obchodzonego po raz czwarty 6 marca Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych. Ustanowiony przez Parlament Europejski dzień ma przypominać o osobach, które w obliczu totalitaryzmów XX i XXI w. stanęły w obronie ofiar, godności człowieka i prawdy. Spośród zgłoszonych kandydatur do uhonorowania Komitet Ogrodu Sprawiedliwych wybrał: profesora Władysława Bartoszewskiego (1922-2015), rotmistrza Witolda Pileckiego (1901-48) i księdza Jana Zieję (1897-1991), kapelana Szarych Szeregów i współzałożyciela Komitetu Obrony Robotników. Wybrani bohaterowie zostaną uhonorowani pamiątkowymi kamieniami i drzewami w istniejącym od 2014 r. Ogrodzie Sprawiedliwych na Muranowie. Zajmuje część skweru Jana Jura-Gorzechowskiego przy ul. Dzielnej. Do tej pory upamiętniono tam dziewięć osób, m.in.: Marka Edelmana, Jana Karskiego, Tadeusza Mazowieckiego, Nelsona Mandelę i rosyjską dziennikarkę Annę Politkowską.
17 kwietnia w Gdańsku odbyło się spotkanie członków i sympatyków Komitetu Obrony Demokracji, podczas którego uzgodniono konieczność powołania w Trójmieście Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego. W trakcie kolejnych dni inicjatywa uzyskała akceptację rodziny W. Bartoszewskiego. Fragment listu wdowy, Zofii Bartoszewskiej do organizatorów: „Społeczna inicjatywa w dzisiejszej rzeczywistości politycznej jest najprawdopodobniej najlepszą formą upamiętnienia w ten sposób mojego męża. Realizacja jej przez KOD, mimo tak krótkiej jego historii, wzbudza zaufanie. Mój mąż, jak Państwo wiedzą, nie należał do żadnej partii politycznej i całe życie działał na rzecz naszej wolności, suwerenności i właśnie demokracji. Na szczęście wolności i suwerenności bronić już nie musimy, ale „bezpartyjna” walka o demokrację, to przecież właśnie to, co Państwo i Państwa zwolennicy robią”.
21 kwietnia Stowarzyszenie Komitet Obrony Demokracji otrzymało patronat Władysława Bartoszewskiego. Z informacji Polskiej Agencji Prasowej i portalu „Wirtualna Polska”: „Zmarły w ubiegłym roku prof. Władysław Bartoszewski będzie patronem Komitetu Obrony Demokracji – poinformowała w czwartek PAP rzeczniczka KOD Beata Kolis. Podkreśliła, że prof. Bartoszewski to postać, która działaczom KOD w sposób szczególny kojarzy się z walką o równość i demokrację.
Jak informuje rzeczniczka KOD, na patronat zgodę wyraziła wdowa po zmarłym 24 kwietnia 2015 r. prof. Bartoszewskim, Zofia Bartoszewska. – Dostaliśmy dzisiaj pięknego maila, w którym pani profesorowa wyraziła zgodę, jesteśmy też umówieni z nią na bezpośrednie spotkanie – powiedziała Kolis.
Dodała, że Bartoszewski to dla działaczy KOD postać najbardziej kojarząca się z zasadami, którymi kieruje się Komitet, czyli walką o demokrację. Wybór jego postaci ma – jak mówiła – również związek z przypadającą w najbliższą niedzielę pierwszą rocznicą śmierci Bartoszewskiego. – Jest oczywiście wiele wspaniałych postaci w naszym życiu publicznym, ale to hasło „warto być przyzwoitym”, jak również to, że pan profesor prawie całe życie poświęcił walce o demokrację, równość, o różne wspaniałe idee, przesądziło o tym wyborze – zaznaczyła Kolis. KOD brał też pod uwagę, by patronem stowarzyszenia został zmarły przed trzema laty Tadeusz Mazowiecki, pierwszy premier III RP. – Myślę jednak, że pan premier i tak będzie zapewne jeszcze patronem innych stowarzyszeń, czy przedsięwzięć – dodała rzeczniczka Komitetu.
W komunikacie działacze KOD podkreślili m.in., że Bartoszewski „pozostaje na zawsze wzorem Polaka, Patrioty, Obywatela i człowieka przyzwoitego”, który poświęcił całe swe życie walce o wolność, demokrację, poszanowanie człowieka i użycie gorzkich, dzielących doświadczeń raczej do budowania mądrej, wspólnej przyszłości, niż do pogłębiania i poszerzania istniejących już podziałów”. „Tym bardziej będziemy uważnie postępować w przestrzeni publicznej, aby nie nadużyć zaufania Bliskich oraz osób, dla których Pan Profesor Władysław Bartoszewski jest autorytetem” – czytamy w komunikacie.
Postać Pana Profesora, Jego dzieło, Jego spuścizna zawsze będzie drogowskazem dla naszego ruchu i dla każdego KOD-era i KOD-erki – napisali działacze Komitetu Obrony Demokracji.
Zmarły przed rokiem prof. Bartoszewski – historyk, publicysta, pisarz, działacz społeczny, dyplomata był m.in. dwukrotnie ministrem spraw zagranicznych oraz doradcą premierów Donalda Tuska i Ewy Kopacz. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, uczestnik powstania warszawskiego, więzień Auschwitz. Kawaler Orderu Orła Białego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2007 r. Władysław Bartoszewski został uznany przez użytkowników Wirtualnej Polski za Człowieka Roku”.
23 kwietnia w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu odbyło się otwarcie stałej ekspozycji w ramach Gabinetu Zofii i Władysława Bartoszewskich.
24 kwietnia w Warszawie przyjaciele Władysława Bartoszewskiego i przedstawiciele Komitetu Obrony Demokracji złożyli kwiaty na grobie. Nabożeństwo odprawił ks Wojciech Lemański.
Późnym popołudniem odbyła się msza święta w intencji Władysława Bartoszewskiego w Kościele Środowisk Twórczych w Warszawie.
25 kwietnia w Ambasadzie Niemiec odbyło się nadanie imienia Władysława Bartoszewskiego sali konferencyjnej. Relacja „Gazety Wyborczej”: „Niemiecka dyplomacja uhonorowała Władysława Bartoszewskiego (BARTOSZ WIELIŃSKI 26.04.2016). Główna sala niemieckiej ambasady w Warszawie nosi od wczoraj imię zmarłego rok temu prof. Władysława Bartoszewskiego. – Nigdy go nie zapomnimy – mówił podczas uroczystości ambasador Rolf Nikel.
W świecie niemieckiej dyplomacji w ambasadach honoruje się wyłącznie Niemców. Dla prof. Bartoszewskiego, jednego z pierwszych więźniów obozu w Auschwitz, członka AK, uczestnika Powstania Warszawskiego, dwukrotnego szefa MSZ i do końca długiego życia doradcy premiera ds. międzynarodowych, zrobiono jednak wyjątek. Niemcy uznali, że to wyjątkowa postać w polsko-niemieckiej historii. W sali jego imienia będą odbywać się najważniejsze spotkania organizowane przez ambasadę.
– Był człowiekiem intelektu i bojownikiem o wolność. Architektem polsko-niemieckiego pojednania i europejskim patriotą – mówił o Bartoszewskim ambasador Nikel, wspominając anegdoty, którymi Profesor sypał jak z rękawa. Dodawał, że prof. Bartoszewski był też autorytetem dla wielu Niemców.
– Nie znam nikogo w Polsce, kto miałby tak trudne i bolesne, a potem tak dobre stosunki z Niemcami jak mój ojciec – mówił syn profesora Władysław Teofil Bartoszewski.
Przypominał, że już w 1943 r. jego ojciec zastanawiał się, jak ułożą się stosunki z Niemcami po nieuchronnej klęsce Hitlera. Uważał, że trzeba rozmawiać z tymi, którzy nie byli nazistami. Wspominał też, gdy jego ojciec po stanie wojennym znalazł się w Bawarii i wykładał na uniwersytecie w Monachium, denerwował gospodarzy, mówiąc o zjednoczeniu Niemiec. – Ten Bartoszewski chce robić rewolucję w Polsce i u nas – utyskiwali. Ale to prof. Bartoszewskiemu historia przyznała rację.”
25 kwietnia tablicę upamiętniającą Władysława Bartoszewskiego odsłonięto również w siedzibie Fundacji Auschwitz-Birkenau przy ul. Mokotowskiej 56/9.
11 maja w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN odbyło się spotkanie wokół książki Władysława Bartoszewskiego w opracowaniu Bożeny Szaynok pt. Polacy, Żydzi, Okupacja. Fakty – postawy – refleksje.
13 maja w Sopocie odbyło się kolejne spotkanie Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego przy Komitecie Obrony Demokracji. Powołano także Komitet Honorowy, w skład którego weszli m.in. Bronisław Komorowski, Bogdan Borusewicz, Radosław Sikorski, Tomasz Lis, Katarzyna Kolenda-Zaleska, Stefan Niesiołowski i inn. (w następnych tygodniach do Honorowego Komitetu dołączyły kolejne osoby). Opracowano regulamin i logo Komitetu, uzgodniono warunki prowadzenia zbiórki pieniężnej. Podczas posiedzenia Komitetu zaproponowano dwie lokalizacje pomnika w Sopocie: przed domem Zaiks i na skwerze naprzeciw Balneologii.
19 maja uruchomiona została strona internetowa Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie:
http://pomnik-prof-bartoszewskiego.kod-pomorze.pl/
30 maja o inicjatywie budowy pomnika w Sopocie informuje lokalna „Gazeta Wyborcza”: http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,20132302,pomnik-sie-panu-profesorowi-nalezy-w-sopocie-chca-uczcic.html#BoxLokTrojLink
30 maja Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji rejestruje zbiórkę pieniędzy na budowę pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie (nr 2016/2052/KS):
4 czerwca odbywa się publiczna zbiórka na pomnik Władysława Bartoszewskiego w Sopocie podczas Pikniku Rodzinnego w parku Reagana w Gdańsku.
6 czerwca w Sopocie odbywa się kolejne robocze spotkanie Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego. Komitet dysponuje już sumą ok. 10 tys. złotych. W kolejnych tygodniach do Komitetu Honorowego dołączają nowi członkowie m.in. Norman Davies, ks Wojciech Lemański i in.
21 czerwca w Ogrodzie Sprawiedliwych przy skwerze im. Generała Jana Jura-Gorzechowskiego (ul. Dzielna) odbyła się uroczystość odsłonięcia kamienia pamiątkowego Władysława Bartoszewskiego. Kamień ma formę koła o średnicy ok. 50 cm. Widnieje na nim napis: „Świadkowi okrucieństw obu totalitaryzmów, który – stawiając opór kłamstwu i przemocy – był uosobieniem przyzwoitości”.
O uroczystości informował m.in. portal dziennik.pl:
„Władysław Bartoszewski, Witold Pilecki i ksiądz Jan Zieja – to kolejni upamiętnieni w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych. Uroczystość odsłonięcia poświęconych im pamiątkowych kamieni odbyła się we wtorek na skwerze im. gen. Jana Jura-Gorzechowskiego.
Ogród Sprawiedliwych – pierwszy taki w Polsce – na skwerze im. generała Jana Jura-Gorzechowskiego na warszawskiej Woli powstał w 2014 roku. Od tamtej pory są w nim sadzone drzewka upamiętniające tych, którzy w Europie i poza nią ratowali życie innych lub występowali w obronie ludzkiej godności – w czasie nazizmu i komunizmu, ludobójstw, masowych mordów, zbrodni przeciw ludzkości, popełnionych w XX i XXI wieku. Przy drzewkach znajdują się symboliczne kamienie opatrywane inskrypcjami wyjaśniającymi za jaki czyn dana osoba została uhonorowana.
Kamienie pamięci Władysława Bartoszewskiego, Witolda Pileckiego i ks. Jana Ziei odsłonili we wtorek członkowie ich rodzin. Jak mówił podczas uroczystości dyrektor Domu Spotkań z Historią (DSH) Piotr Jakubowski, celem spotkania było „podkreślenie, jaką wagę ma pakt solidarności wobec innych ludzi pokazywany pod totalitarną opresją w warunkach dyktatur i zagrożenia życia”.”
22 czerwca w sopockiej Sopotece odbyło się spotkanie poświęcone Władysławowi Bartoszewskiemu. Udział wzięli m.in. Olga Krzyżanowska, Jacek Karnowski, Jacek Taylor i Piotr Bachurzewski. Spotkanie prowadził Mikołaj Chrzan. Relację ze spotkania opublikowała 23 czerwca regionalna „Gazeta Wyborcza”, pisząc m.in. „W trakcie dyskusji zgromadzona publiczność podkreślała, że Władysław Bartoszewski powinien zostać upamiętniony nie tylko pomnikiem. Padały propozycje, aby na początek umieścić pamiątkową tablicę na siedzibie sopockiego ZAIKS-u czy nazwać jego imieniem Sopotekę. – Najlepiej by było, gdyby udało nam się zorganizować jakieś zajęcia dla młodzieży o demokracji jego imienia – dodawał Jacek Karnowski. – Nie popełnijmy błędów jak z innymi bohaterami naszej historii, że nastawiamy mnóstwo pomników, a zapomnimy, co ten człowiek głosił i wyznawał.” Pełna relacja prasowa:
22 czerwca w „Dzienniku Bałtyckim” ukazuje się wywiad z senatorem Sławomirem Rybickim, poświęcony postaci Władysława Bartoszewskiego i planom budowy pomnika w Sopocie:
29 czerwca przedstawiciele Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie odbyli spotkanie z b. prezydentem Bronisławem Komorowskim, podczas którego otrzymali przeznaczony na aukcję, sygnowany egzemplarz Konstytucji RP.
30 czerwca trójmiejska „Gazeta Wyborcza” w artykule PiS przeciwko budowie pomnika Bartoszewskiego w Sopocie. „Bo obrażał PiS” informuje o sprzeciwie posłów PiS przeciw budowie pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie:
14 lipca odbyło się kolejne posiedzenie Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie, podczas którego ustalono m.in. kwestie związane z działaniami promocyjnymi na rzecz zbiórki pieniężnej. Opracowano także nowe logo i materiały graficzne. Pod koniec lipca na koncie Komitetu znajdowało się ok. 25 tys. złotych.
31 lipca na Powązkach Wojskowych odbyło się odsłonięcie nagrobka Władysława Bartoszewskiego. W uroczystości uczestniczyła Rodzina, przyjaciele, w tym m.in. przedstawiciele Komitetu Obrony Demokracji i przedstawiciele Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie. Głos zabrali Piotr Wieczorek z KOD i ks. Wojciech Lemański. W imieniu Rodziny głos zabrał Piotr Bachurzewski.
4 sierpnia w Sopocie odbyło się posiedzenie Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego. Aktualny skład Komitetu: Krzysztof Kolarz (przewodniczący), Magdalena Jędrychowska (zastępca koordynatora pomorskiego KOD), Jacek Karnowski (prezydent Sopotu), Jacek Taylor, Grzegorz Kuleta i Piotr Paszkiewicz.
1 września portal Onet.pl poinformował o upamiętnieniu Władysława Bartoszewskiego w Łodzi: „Aleją Władysława Bartoszewskiego nazwano jedną z powstałych w ostatnim czasie w Łodzi ulic, do tej pory określaną jako Trasa Górna. Uchwałę w tej sprawie – przy sprzeciwie radnych PiS – przyjęto późnym wieczorem podczas sesji Rady Miasta w Łodzi. Inicjatorem nazwania jednej z najważniejszych łódzkich arterii aleją Władysława Bartoszewskiego był klub radnych PO, który razem z SLD posiada koalicyjną większość w radzie miasta. Autorzy projektu podkreślali, że ten patron to prawdziwy autorytet, który budował polską demokrację.”
http://lodz.onet.pl/lodz-trasa-gorna-nazwana-aleja-wladyslawa-bartoszewskiego/18jrgn
8 września „Gazeta Krakowska” w tekście Kraków. Bartoszewski i Nowak-Jeziorański będą mieć pomniki przed dworcem? informuje: „Ks. Adam Boniecki, prof. Zbigniew Ćwiąkalski i prof. Andrzej Zoll poparli pomysł senatora Bogdana Klicha o upamiętnieniu dwóch znanych Polaków.
W poniedziałek na biurko prezydenta Jacka Majchrowskiego, trafił list otwarty dotyczący umieszczenia przy placu Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Krakowie sylwetek Władysława Bartoszewskiego oraz Jana Nowaka-Jeziorańskiego. „Obie te znakomite postaci symbolizują polską drogę do wolności i losy milionów Polaków na przestrzeni ostatniego stulecia. Obie też wyrażają wartości, bez których nie da się budować nowoczesnego polskiego patriotyzmu i krzewić wśród młodzieży postawy odpowiedzialności za kraj” – czytamy w liście.
Apel do prezydenta podpisało 27 osób. Wśród nich znaleźli się politycy, profesorowie i przedsiębiorcy. Poparli inicjatywę senatora Bogdana Klicha, którą już ponad rok temu przedstawił prezydentowi Majchrowskiemu. Niestety, do tej pory sprawa nie została poruszona w radzie miasta. – Prezydent nie mówi „nie” upamiętnieniu tych ważnych postaci, problem jest jednak ze wskazanym terenem. Plac należy do PKP i właścicieli Galerii Krakowskiej. W planach jest tam też stworzenie pomnika płk. Ryszarda Kuklińskiego. Sprawę należy przedyskutować – mówi Monika Chylaszek, rzeczniczka prezydenta. Trudno będzie jednak znaleźć inne, równie odpowiednie miejsce. W 2007 roku na placu odsłonięto tablicę upamiętniającą Jana Nowaka-Jeziorańskiego. W uroczystości uczestniczył jego wieloletni przyjaciel, właśnie prof. Władysław Bartoszewski. „Był plac Kolejowy, był plac Jana Nowaka-Jeziorańskiego, a teraz jest plac Jana Nowaka-Jeziorańskiego z pamiątkową tablicą. Nadejdzie taki dzień, że obecni na tej uroczystości młodzi ludzie przypomną sobie, że byli jej świadkami i że jeszcze wtedy byli przy życiu przyjaciele Nowaka-Jeziorańskiego” – mówił w swoim przemówieniu w 2007 roku prof. Bartoszewski. Senator Klich podkreśla, że obaj bardzo cenili sobie kontakt z ludźmi, dlatego ich sylwetki powinny stać w miejscu, gdzie ludzie będą mieć z nimi kontakt – tak jak na placu przed Galerią Krakowską. Będą ich mijać idąc na zakupy, czy na dworzec.”
13 września w Teatrze Atelier w Sopocie odbyło się pierwsze spotkanie Sopockiego Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego – a więc członków działającego od kwietnia Społecznego Komitetu Budowy i mieszkańców Sopotu. Spotkanie było odpowiedzią na propozycję zaangażowania większej ilości osób, przede wszystkim mieszkańców. Sopocki Komitet ma skupiać osoby, pragnące silniej zaangażować się w projekt. Od początku istnienia inicjatywy zebrano w Trójmieście 912 podpisów wspierających ideę budowy pomnika, w tym podpisy 217 mieszkańców samego Sopotu.
21 września portal sopot.naszemiasto.pl informuje o związanym z postacią Władysława Bartoszewskiego konkursie dla uczniów: „Sopocki Urząd Miasta wraz z II LO w Sopocie ogłosili konkurs im. Władysława Bartoszewskiego na przygotowanie eseju pod tytułem Rozumieć wolność, rozumieć demokrację, rozumieć prawdę – czy warto być Bartoszewskim XXI w. Celem konkursu jest zainteresowanie młodych ludzi zagadnieniami dotyczącymi demokracji oraz poszerzenie wiedzy o stanie demokracji w Polsce. To również doskonała okazja by poznać twórczości i osiągnięcia Władysława Bartoszewskiego.
Konkurs adresowany jest do młodzieży szkół ponadgimnazjalnych Trójmiasta. Prace nadesłane na konkurs muszą być pracami własnymi, napisanymi w języku polskim, wcześniej niepublikowanymi i nienagrodzonymi w konkursach literackich.
Pracę konkursową należy dostarczyć w wersji papierowej w 1 egzemplarzu wydruku komputerowego (maksymalnie 4 maszynopisu formatu A4, czcionka 12, interlinia 1,5) lub w wersji elektronicznej (te same zasady). Do pracy konkursowej należy załączyć kartę informacyjną zawierającą następujące dane: tytuł utworu, imię i nazwisko autora, nazwę szkoły oraz e-mail, imię i nazwisko nauczyciela wspomagającego (jeśli taki jest), adres domowy autora, telefon kontaktowy. Prace należy składać w kopercie z dopiskiem „Konkurs literacki” w terminie do 14.10.2016 roku w Wydziale Oświaty Urzędu Miasta Sopotu lub przesłać na adres milosz.lubacki@um.sopot.pl. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi do 31.10.2016 roku.”
22 września w artykule pt. W Sopocie chcą postawić pomnik Władysława Bartoszewskiego o inicjatywie informuje „Dziennik Bałtycki”.
28 września pomorska „Gazeta Wyborcza” zamieszcza półstronicową reklamę z informacją o zbiórce na budowę pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie.
29 września opolskie wydanie „Gazety Wyborczej” informowało o podjęciu uchwały o utworzeniu w Opolu skweru im. Władysława Bartoszewskiego: „Radni zdecydowali. Na os. AK będzie skwer im. Władysława Bartoszewskiego. 13 radnych zagłosowało za utworzeniem w Opolu skweru im. Władysława Bartoszewskiego. Siedmioro było przeciw, jeden się wstrzymał, czworo nie brało udziału w głosowaniu. Wcześniej radni odrzucili wniosek komisji infrastruktury, która chciała odrzucenia tej propozycji. Projekt uchwały w sprawie nadania placowi na obrzeżach parku miejskiego przy osiedlu im. Armii Krajowej, przy kościele pw. Przemienienia Pańskiego i w miejscu, gdzie stoi pomnik poświęcony żołnierzom AK, przygotowali urzędnicy ratusza na polecenie prezydenta Arkadiusza Wiśniewskiego. Był to ruch wykonany w porozumieniu z klubem radnych Platformy Obywatelskiej.”
13 października w Sopocie odbyło się robocze posiedzenie Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego. Ustalono m.in. termin i program drugiego spotkania Sopockiego Komitetu Budowy Pomnika W. Bartoszewskiego. Ogłoszono również informację o rozpoczęciu budowania księgozbioru W. Bartoszewskiego przez Bibliotekę Miejską w Sopocie.
20 października w Sali Warszawskiej Pałacu Kultury i Nauki odbyła się XXXVI sesja Rady m.st. Warszawy, podczas której przyjęto uchwałę „w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy (skwer W. Bartoszewskiego)” – druk nr 1016. Skwer Władysława Bartoszewskiego położony jest po południowej stronie ulicy Ogrodowej, pomiędzy ulicą Białą, a Aleją Jana Pawła II.
25 października w sopockim Teatrze Atelier odbyło się drugie posiedzenie Sopockiego Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego, podczas którego powołano m.in. zespoły robocze ds. zbierania podpisów, ds. zbiórki funduszy, ds. promocji itp.
6 listopada odbył się zakodowany spacer po Sopocie z udziałem prezydenta Jacka Karnowskiego, podczas którego prowadzono kwestą na pomnik.
18 listopada w artykule Projekt budowy pomnika prof. Bartoszewskiego trafi na sesję tuż po nowym roku o aktualnych działaniach Komitetu informuje „Dziennik Bałtycki”.
21 listopada krakowska „Gazeta Wyborcza” w artykule Pomniki Bartoszewskiego i Nowaka-Jeziorańskiego staną w Krakowie informuje: „Na placu przed Galerią Krakowską staną pomniki profesora Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego. O upamiętnienie obu Polaków zabiegał od dawna senator Bogdan Klich. – Nie ma przeciwwskazań dla zlokalizowania na placu Jana Nowaka-Jeziorańskiego figur Władysława Bartoszewskiego oraz Jana Nowaka-Jeziorańskiego zgodnie z zaproponowaną koncepcją – czytamy w liście firmy ECE (właścicieli Galerii Krakowskiej) do senatora Bogdana Klicha. Dyrekcja zaznacza, że jest otwarta na rozmowy i propozycje dokładnej lokalizacji pomników.
Przypomnijmy, w ubiegłym roku senator Bogdan Klich wystąpił do prezydenta Krakowa z inicjatywą upamiętnienia prof. Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego pomnikiem.
Sugerował, że najlepszym miejscem do postawienia dwóch budowli będzie skwerek za pałacykiem Wołodkowiczów, na placu Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Dokładnie tam, gdzie jest już wmurowana tablica poświęcona Nowakowi-Jeziorańskimu.
– Miejsce nie jest przypadkowe. W uroczystości wmurowania tablicy uczestniczył prof. Bartoszewski. Z Nowakiem-Jeziorańskim byli przyjaciółmi, mówili o Polsce podobnym głosem. Chcemy, by ich sylwetki na poziomie chodnika stały jak najbliżej ludzi, wręcz włączały się w tłum zmierzający na dworzec albo na zakupy. Bez cokołów. Obaj bardzo cenili sobie bezpośredni kontakt z ludźmi. Chodzi o to, żeby stali między nami – tłumaczył ideę Bogdan Klich. Przypominał też, że Bartoszewski i Jeziorański otrzymali tytuły honorowych obywateli Krakowa.
Z początkiem września na ręce prezydenta Jacka Majchrowskiego trafił list poparcia dla pomysłu senatora Bogdana Klicha. Pod listem podpisali się m.in. ksiądz Adam Boniecki, Andrzej Seweryn, Adam Zagajewski, prof. Zbigniew Ćwiąkalski i prof. Andrzej Zoll.”
http://krakow.onet.pl/pierwszy-pomnik-bartoszewskiego-stanie-w-krakowie/kfdjyd
Na początku grudnia stan zebranych na terenie Trójmiasta podpisów popierających budowę w Sopocie pomnika Władysława Bartoszewskiego wynosi 1488, w tym 366 w samym Sopocie.
4 grudnia przy ul. Ogrodowej (pomiędzy ul. Białą, a Aleją Jana Pawła II) w Warszawie odbyła się uroczystość nadania skwerowi na tyłach gmachu sądu imienia „skwer Władysława Bartoszewskiego”. Tego samego dnia relację zamieścił serwis wyborcza.pl w artykule Jarosława Osowskiego pt. Skwer Władysława Bartoszewskiego. Nazwa uroczyście nadana, tablice odsłonięte: „Na tyłach sądów przy ul. Ogrodowej w niedzielne południe uroczyście nadano nazwę skwerowi Władysława Bartoszewskiego. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz miasta i Rady Warszawy, która przegłosowała tę nazwę 20 października.
Skwer Władysława Bartoszewskiego znajduje się przy ul. Ogrodowej między al. Jana Pawła II i ul. Białą. Zmarłego w 2015 r. ministra spraw zagranicznych, historyka, autora książek o Warszawie, uczestnika powstania warszawskiego, więźnia obozu w Auschwitz i komunistycznych karcerów stolica uhonorowała w symbolicznym miejscu. To tutaj organizacja Żegota, w której działalność podczas II wojny światowej zaangażował się Władysław Bartoszewski, niosła pomoc żydom stłoczonych przez Niemców w getcie. Wejście do niego prowadziło przez sądy od strony Leszna, a na tyłach tego gmachu przy ul. Ogrodowej z jedzeniem, ubraniami i fałszywymi dokumentami czekali na ydów działacze Żegoty.
Na otwarcie skweru, oprócz prezydent warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz – przyszli m.in. lider Komitetu Obrony Demokracji Mateusz Kijowski, prezes Trybunału Konstytucyjnego Andrzej Rzepliński, Barbara Nowacka z Inicjatywy Polska i Andrzej Halicki z PO. Zgromadzeni mieszkańcy trzymali transparent z cytatem „Warto być przyzwoitym”. O nadanie skwerowi imienia Władysława Bartoszewskiego zabiegał Mariusz Malinowski, działacz partii Nowoczesna. Dla swojego pomysłu zdobył poparcie byłego prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego i prezydenta Niemiec Joachima Gaucka, a także kilka tysięcy podpisów. Prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz zgodziła się, by radni miejscy nie czekali z głosowaniem, aż minie pięć lat od śmierci patrona skweru. – Postać Władysława Bartoszewskiego powinna być powodem do dumy. To budowniczy mostów, wzór państwowca, patriota, mąż stanu. Dobrze zasłużył się Polsce i miastu stołecznemu – mówiła Hanna Gronkiewicz-Waltz podczas sesji Rady Warszawy 20 października. Zapowiedziała wtedy, że uroczystość otwarcia skweru zorganizuje bezzwłocznie i tak też się stało. Żaden radny nie był przeciw nazwaniu skweru imieniem Władysława Bartoszewskiego, ale PiS nie wziął udziału w głosowaniu. Za jego wynik dziękował syn Władysława Bartoszewskiego. – To dla mnie moment wzruszający – mówił.Na uporządkowanie skweru Władysława Bartoszewskiego Rada Warszawy przewidziała w budżecie miasta 1 mln zł.”
19 grudnia w serwisie trojmiasto.pl ukazała się Katarzyny Moritz informacja pt. Plac Władysława Bartoszewskiego przy Muzeum II WŚ: „Po gorącej dyskusji Rada Miasta Gdańska zdecydowała, że plac przy Muzeum II Wojny Światowej będzie nosić imię Władysława Bartoszewskiego. Wcześniej radni PO nie dopuścili pod głosowanie pomysłu opozycji, by plac nazwać imieniem rotmistrza Witolda Pileckiego. Z inicjatywy Pawła Machcewicza, dyrektora Muzeum II Wojny Światowej, z wnioskiem do Rady Miasta o nadanie nazwy Plac Władysława Bartoszewskiego wystąpił prezydent Gdańska i klub radnych Platformy Obywatelskiej. Pomysł ten ujrzał światło dzienne 18 listopada i szybko wzbudził spore kontrowersje. Dwa tygodnie później radni Prawa i Sprawiedliwości złożyli kontrpropozycję, by plac nazwać imieniem rotmistrza Witolda Pileckiego, żołnierza Wojska Polskiego i Armii Krajowej, dobrowolnego więźnia Auschwitz, członka ruchu oporu, po wojnie skazanego w sfingowanym procesie na karę śmierci. Natomiast miłośnicy historii i konserwatywne stowarzyszenia przypomnieli, że obszar ul. Wałowej, przy której powstaje placówka, nosi historyczną nazwę Wiadrownia. W petycji do władz Gdańska podkreślali, że zgodnie z uchwałą określającą kryteria dotyczące nazewnictwa, jest w niej zapis, że powinna ona być zgodna z tradycją i dziejami Gdańska. W poniedziałek, na ostatniej w tym roku sesji Rady Miasta większość radnych PO, po burzliwej dyskusji, poparła wniosek o utworzenie placu Władysława Bartoszewskiego. Jeszcze przed sesją uchwała PiS w sprawie Pileckiego przepadła z kretesem. Radni – głosami PO – zdecydowali, że nie włączają jej nawet do porządku obrad. Już w komunikatach, na początku sesji, rozgorzała o tym ostra polemika.”
Pełen tekst artykułu: http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Plac-Wladyslawa-Bartoszewskiego-przy-Muzeum-II-ws-n108465.html
2017
27 stycznia w Bydgoszczy powołany zostaje Komitet Społeczny Budowy ławeczki Prof. Władysława Bartoszewskiego przy Stowarzyszeniu Ster na Demokrację.
28 stycznia w ramach cyklu spotkań Soboty z historią Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu odbyło się spotkanie z red. Michałem Komarem, współautorem wielu książek Władysława Bartoszewskiego. Rozmowę zorganizowano w Muzeum Pana Tadeusza, obejmującym Gabinety Świadków Historii – Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka Jeziorańskiego.
31 stycznia Komitet Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie ma na koncie zebrane ok. 34 tys. złotych.
W lutym na rynku niemieckim ukazała się przygotowywana od roku książka z wywiadami wspomnieniowymi o Władysławie Bartoszewskim pt. Für Freiheit kämpfen – selbstbestimmt leben. Erinnerungen an Władysław Bartoszewski pod redakcją Bettiny Schaefer. Fragment recenzji prof. Krzysztofa Ruchniewicza: „Informacja o nowej książce poświęconej prof. Władysławowi Bartoszewskiemu, którą właśnie wydano w Niemczech, od razu przyciągnęła moją uwagę. To świetna lektura i dobrze, że już niedługo będzie wydana także po polsku. Książka ukazała się dzięki niemieckiej dziennikarce, Bettinie Schaefer. Przeprowadziła ona wywiady z 16 osobami, które zetknęły się z W. Bartoszewskim na różnych etapach Jego życia. Poznajemy postaci z pierwszych stron gazet, ale też wielu bliskich współpracowników Profesora, którzy towarzyszyli mu w codziennej pracy i życiu. Powstała bardzo ciekawa opowieść o wyjątkowym człowieku, świadku/ofierze dwóch totalitaryzmów XX wieku, niestrudzonym pośredniku w relacjach polsko-niemieckich i polsko-żydowskich, do ostatnich chwil czynnym w pracy dla swego kraju.” Pełne omówienie książki:
http://krzysztofruchniewicz.eu/praeceptor-poloniae/
15 lutego portal bydgoszcz.naszemiasto.pl informuje o inicjatywie budowy ławeczki Władysława Bartoszewskiego w Bydgoszczy i publikuje zaproszenie na spotkanie 19 lutego w hotelu Brda.
16 lutego portal Onet.pl informuje o planowanym odsłonięciu tablicy pamiątkowej Władysława Bartoszewskiego na domu ZAiKS-u w Sopocie: „Dzień przed drugą rocznicą śmierci Władysława Bartoszewskiego, 23 kwietnia na budynku ZAiKS-u w Sopocie odsłonięta zostanie tablica, honorująca postać profesora. Dzisiaj w Teatrze Atelier zostaną pokazane wizualizacje płyty, która ma zostać sfinansowana ze zbiórki publicznej. – Spotkanie z sopocianami traktujemy jako swoiste konsultacje społeczne – podkreślają w rozmowie z Onetem inicjatorzy całej akcji, którzy mówią też o budowie pomnika ku czci Bartoszewskiego. Oba przedsięwzięcia bardzo mocno popiera prezydent Karnowski, przeciwni są radni PiS.”
16 lutego o tablicy pamiątkowej na domu ZAiKS-u w Sopocie informuje także „Dziennik Bałtycki” w artykule Sopocie zawiśnie tablica na cześć Bartoszewskiego.
19 lutego odbyły się spotkania publiczne na skwerze Władysława Bartoszewskiego przy ul. Ogrodowej w Warszawie oraz przy grobie na Powązkach Wojskowych.
19 lutego w bydgoskim hotelu „Brda” odbyła się inauguracja Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Bydgoszczy. O inicjatywie informowała m.in. stacja TVP Bydgoszcz w doniesieniu pt. Grupa Bydgoszczan chce upamiętnić W. Bartoszewskiego: „Był historykiem, publicystą, działaczem społecznym i dyplomatą. Władysław Bartoszewski, gdyby żył, skończyłby w niedzielę 95 lat. Grupa bydgoszczan chce upamiętnić postać profesora i wybudować jego pomnik. O inicjatywie dyskutowano podczas spotkania, organizowanego przez Stowarzyszenie Ster na Demokrację. Powołano społeczny komitet budowy pomnika Władysława Bartoszewskiego w Bydgoszczy. Inicjatorzy, jak twierdzą, chcą upamiętnić człowieka, który całym swoim życiem, dorobkiem naukowym i oddaniem Polsce zasłużył na pamięć i szacunek.
Członkowie komitetu przedstawili władzom miasta propozycję, aby na Wyspie Młyńskiej stanęła ławeczka Władysława Bartoszewskiego. Rozpoczęła się już zbiórka pieniędzy na ten cel. Szczegóły inicjatywy obywatelskiej przedstawiono podczas dyskusji w hotelu Brda. Gościem spotkania był Michał Komar, przyjaciel W. Bartoszewskiego i autor książek o nim.”
https://bydgoszcz.tvp.pl/29145729/grupa-bydgoszczan-chce-upamietnic-profesora-bartoszewskiego
20 lutego Komitet Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego przy KOD w Sopocie podejmuje decyzję o ogłoszeniu zbiórki pieniężnej na tablicę pamiątkową na domu ZAiKS-u w Sopocie. Następnego dnia, 21 lutego „Dziennik Bałtycki” w artykule pt. Tak będzie wyglądała tablica ku czci prof. Bartoszewskiego w Sopocie informuje: „Tablica o wymiarach 64 cm na 60 cm będzie wykonana z brązu. Sfinansowana zostanie ze zbiórki publicznej. Właśnie uruchomiliśmy specjalne konto na tel cel. Musimy zdobyć ok. 7 tys. zł – mówi w rozmowie z ‘Dziennikiem Bałtyckim’ Krzysztof Kolarz, przewodniczący Komitetu Społecznego Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego.”
20 lutego w Akademii Fundacji Konrada Adenauera w Berlinie miało miejsce spotkanie zorganizowane w 95. rocznicę urodzin Władysława Bartoszewskiego, połączone z prezentacją opublikowanego w Niemczech zbioru wywiadów pod redakcją Bettiny Schaeffer pt. Für Freiheit kämpfen – selbstbestimmt leben. Erinnerungen an Władysław Bartoszewski. W rozmowie uczestniczyli: Bettina Schaefer (wydawca zbioru wywiadów), Hans-Gert Pöttering (były przewodniczący Parlamentu Europejskiego, obecnie przewodniczący Fundacji), Wolfgang Schüssel (były kanclerz Austrii) oraz Marcin Barcz. Spotkanie prowadziła Gemma Pörzgen (była studentka Władysława Bartoszewskiego z Monachium). Wśród publiczności (ok. 170 osób) obecni byli przedstawiciele grupy KOD z Berlina, którzy zaprezentowali pomysł tablicy pamiątkowej na cześć Władysława Bartoszewskiego. Relacja ze spotkania w j. niemieckim:
http://www.kas.de/akademie/de/publications/48012/
21 lutego red. Michał Komar wygłosił w auli Starej Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego wykład pt. Władysław Bartoszewski – przygody człowieka myślącego zorganizowany w ramach cyklu 8 wykładów na Nowe Tysiąclecie. „Władysław Bartoszewski jest najlepiej opisaną postacią z punktu widzenia policyjnego. Był sprawdzany przez kontrwywiad AK w roku 1941 i 1942 przed zaprzysiężeniem w Armii i Krajowej. Potem był niezwykle dokładnie sprawdzany przez kontrwywiad Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj, bo został zatrudniony w komórce kontrwywiadu więziennego, a więc w komórce niesłychanie utajnionej i wyjątkowo delikatnej. Potem był sprawdzany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. A potem, gdy rozpoczął współpracę z Wolną Europą był z pewnością sprawdzany przez służby opiekujące się tą instytucją. Potem kiedy wykładał w Niemczech, z pewnością BND sprawdzało kim jest ten człowiek. Jeszcze jedno: w IPN-ie, tak mówią mi znajomi archiwariusze, teczka Władysława Bartoszewskiego zajmuje trzynaście metrów. Jeżeli nie można znaleźć żadnego haka, to trzeba kłamać. Trzeba zmyślać, trzeba tworzyć błoto, błoto i błoto i obrzucać tym błotem” – mówił Michał Komar. We wstępie głos zabrał prof. Piotr Węgleński. Pełną relację z wykładu obejrzeć można:
27 lutego w polskim serwisie Deutsche Welle ukazała się informacja na temat społecznej inicjatywy upamiętnienia Władysława Bartoszewskiego w Berlinie.
http://www.dw.com/pl/pomys%C5%82-upami%C4%99tnienia-w-bartoszewskiego-w-berlinie/a-37727817
15 marca Niemiecka Agencja Prasowa DPA opublikowała dzisiaj notatkę o poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu książce „Für Freiheit kämpfen – selbstbestimmt leben. Erinnerungen an Władysław Bartoszewski” pod redakcją Bettiny Schaefer. Informację powtórzyły m.in. portale „Focus”, „t-online”, „Bild der Frau”, „Westfälische Rundschau”. Poniżej link do tekstu w „Hamburger Abendblatt”:
http://www.abendblatt.de/kultur-live/buecher/article209941433/Kaempfer-fuer-grosse-Ideen-Wladyslaw-Bartoszewski.html
22 marca w warszawskim kinie Atlantic odbyły się dwa premierowe pokazy filmu dokumentalnego pt. Budowniczy mostów, poświęconego zaangażowaniu Władysława Bartoszewskiego w polsko-niemieckie pojednanie.
W ramach spotkania edukacyjnego, zorganizowanego w południe pod hasłem Lekcja z… profesorem Władysławem Bartoszewskim film obejrzeli uczniowie warszawskich liceów i techników. Pokazowi towarzyszyła rozmowa z udziałem twórców filmu i byłych współpracowników Władysława Bartoszewskiego, poświęcona m.in. kwestiom wybaczenia i możliwości budowy wzajemnych relacji po tragicznych doświadczeniach historii.
Wieczorem miał miejsce oficjalny pokaz premierowy, uzupełniony dyskusją z udziałem gości honorowych, w tym m.in. prezydenta Bronisława Komorowskiego, Zofii Kunert, Ireny Lipowicz, Małgorzaty Maruszkin, Elżbiety Sobótki, Wandy Wolskiej, Witolda Beresia, Andrzeja Friszke, Manfreda Huterera, Andrzeja Krzysztofa Kunerta i Krzysztofa Miszczaka. W trakcie spotkania odczytano fragmenty wybranych wierszy z księgozbioru Władysława Bartoszewskiego w interpretacji Grzegorza Pawlaka i Radosława Popłonikowskiego. Rozmowie towarzyszył pokaz fotografii z archiwum rodzinnego. Gospodarzami spotkania byli Ewa Marciniak i Artur Wolski. Obydwa spotkania zorganizowane zostały przez BWM Art., Miasto stołeczne Warszawa, Fundację Konrada Adenauera, Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej, Entropię Słowa, ImPress Lab i Kino Atlantic.
Film Budowniczy mostów w reżyserii Zofii Kunert, wyprodukowany przez Wandę Wolską ze studia BWM Art. powstał m.in. dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, Fundacji Konrada Adenauera oraz Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
23 marca w księgarni BuchBund w Berlinie (Sanderstr. 8) odbywa się prezentacja książki pt. „Der Du mein ferner Bruder bist… Polnische Deutschlandfreunde in Porträts” pod redakcją Krzysztofa Ruchniewicza i Marka Zybury, poświęconej m.in. postaciom Stanisława Stommy, Mieczysława Pszona, Jana Józefa Lipskiego, Tadeusza Mazowieckiego i Władysława Bartoszewskiego.
http://buchbund.de/der-du-mein-ferner-bruder-bist/
31 marca w sopockiej Sopotece odbywa się spotkanie z Michałem Komarem, organizowane wspólnie ze Społecznym Komitetem Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego.
W marcowym numerze magazynu „Twój styl” (nr 3, marzec 2017, s. 92-96) ukazał się obszerny, ilustrowany fotografiami artykuł poświęcony Zofii Bartoszewskiej, zatytułowany Świat według Zofii.
http://www.styl.pl/magazyn/news-swiat-wedlug-zofii,nId,2353484
8 kwietnia w Legionowie odbyło się zbieranie podpisów pod inicjatywą upamiętniającą Władysława Bartoszewksiego. Informował o tym 11 kwietnia portal www.miejscowa.pl w tekście pt. Park Zdrowia im. Bartoszewskiego?: „Nowoczesna Legionowo zbierała w sobotę (8 kwietnia) podpisy pod wnioskiem o nadanie legionowskiemu Parkowi Zdrowia imienia Władysława Bartoszewskiego. Do tej poparcie dla tej inicjatywy wyraziło ponad 300 osób. Kolejna taka akcja już 22 kwietnia.” http://www.miejscowa.pl/2017/04/11/park-zdrowia-imienia-bartoszewskiego/
23 kwietnia – w przeddzień drugiej rocznicy śmierci Władysława Bartoszewskiego – na budynku domu pracy twórczej Stowarzyszenia Autorów ZAIKS w Sopocie przy ulicy Powstańców Warszawy 29 (przy wejściu od strony ul. Mariana Mokwy) odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej autorstwa Adama Arabskiego poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu.
O przebiegu uroczystości już krótko po jej zakończeniu informowało w doniesieniu zatytułowanym Prof. Bartoszewski ma w Sopocie tablicę. Na uroczystości m.in. Komorowski, Tusk, Borusewicz… internetowe wydanie trójmiejskiej „Gazety Wyborczej”:
Uwagę poświęcił jej także „Dziennik Bałtycki” w relacji pt. W Sopocie odsłonili tablicę pamięci W. Bartoszewskiego. Na uroczystości Tusk i Komorowski:
Obszerną relację pt. Komorowski i Tusk odsłonili tablicę poświęconą Bartoszewskiemu. „Sięgamy po doświadczenia ojców założycieli polskiej wolności” zamieścił również portal polityce.pl:
Galeria fotografii znajduje się na stronach serwisu Fotograficznego Miasta Sopotu:
http://www.sopot.fotobank.pl/index.php/20170423-Tablica_Bartoszewski_Zaiks_wm
26 maja w Okęckiej Sali Widowiskowej odbyła się uroczystość nadania Dwujęzycznej Szkole Podstawowej nr 77 (Warsaw Bilingual School) w Warszawie imienia Profesora Władysława Bartoszewskiego. Uroczystość prowadził Grzegorz Nawrocki. Po przywitaniu gości, ceremonii nadania imienia, prezentacji sztandaru, złożeniu ślubowania przez przedstawicieli uczniów wszystkich klas i odśpiewaniu hymnu szkoły przemówienia wygłosili: Władysław T. Bartoszewski, Jacek Taylor, Marek Zając i Mariusz Malinowski. Artystyczną część uroczystości stanowiła inscenizacja przygotowana przez uczniów Warsaw Bilingual School oraz wystąp zespołu Praskie Małmazyje. .
29 maja w Muzeum Polin odbyła się prezentacja książki Marka Zająca z anegdotami o Władysławie Bartoszewskim pt. Pędzę jak dziki tapir. Pełną relację audio ze spotkania wysłuchać można pod poniższym linkiem: http://www.polin.pl/pl/wydarzenie/czytelnia-polin-spotkanie-wokol-ksiazki-pedze-jak-dziki-tapir
18 września miało miejsce spotkanie poświęcone Władysławowi Bartoszewskiemu zorganizowane przez Komitet Budowy Pomnika. Uczestniczył w nim m.in. mecenas Jacek Taylor.
22 września w warszawskim Domu Spotkań z Historią odbył się wieczór wspomnieniowy z udziałem Marka Zająca, zorganizowany w rocznicę tzw. II transportu warszawskiego 1940 r., którym do Auschwitz trafił m.in. Władysław Bartoszewski.
6 października w Muzeum Pana Tadeusza przy wrocławskim rynku odbył się pokaz filmu Zofii Kunert „Budowniczy mostów”, połączony z rozmową z autorką.
27 października na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie odbyły się uroczystości pogrzebowe Zofii Bartoszewskiej (ur. 27 maja 1927 r. – zm. 19 października 2017). Mszę świętą w kaplicy Domu Przedpogrzebowego odprawił ksiądz Dariusz Miros, wikariusz parafii św. Jozafata. Wieńce złożyli m.in.: ambasador Republiki Federalnej Niemiec p. Rolf Nickel, przedstawiciele władz Warszawy, prezydenta Wrocławia, Instytutu Kultury Słowacji i in.
Po mszy kondukt pogrzebowy udał się do grobu Zofii i Władysława Bartoszewskich, gdzie odczytano list nadesłany przez p. Mariana Bizana, wieloletniego znajomego i redakcyjnego kolegi Zofii Bartoszewskiej w latach pracy w Państwowym Instytucie Wydawniczym. Głos zabrał również naczelny rabin Polski, Michael Schudrich.
Wśród kilkuset uczestników uroczystości, członków rodziny, przyjaciół i osób związanych ze Zmarłą, znaleźli się m.in. przedstawiciele takich instytucji jak Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Biblioteka m. st. Warszawy, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Fundacja Auschwitz-Birkenau, Społeczny Komitet Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie, Szkoła im. Władysława Bartoszewskiego i in.
28 października w Małopolskim Centrum Dźwięku w
podkrakowskich Niepołomicach odbył się wieczór wspomnień o Władysławie Bartoszewskim z udziałem Witolda Beresia, Krzysztofa Burnetko, Michała Komara i Pawła Zalewskiego. Debatę zorganizowaną przez Koło Przyjaciół Harcerstwa – Stowarzyszenie Byłych Instruktorów, Wychowanków i Sympatyków Szczepu Puszcza wraz z Fundacją Świat Ma Sens prowadził Wojciech Wróblewski. Odbyła się ona w ramach Niepołomickich Zaduszek w cyklu „Ludzie wolności”. Zaproszenie opublikował „Dziennik Polski”: http://www.dziennikpolski24.pl/aktualnosci/a/niepolomice-wieczor-wspomnien-o-wladyslawie-bartoszewskim,12615943/
15 listopada w niemieckiej prasie ukazał się szereg doniesień na temat apelu prominentnych polityków w sprawie budowy pomnika polskich ofiar wojny w Berlinie. W artykule Deutsche Welle Wolfgang Thierse (b. przewodniczący Bundestagu) przywołuje pamięć Władysława Bartoszewskiego: „To już najwyższy czas. Powiedziałbym, że podejmujemy ten temat z dużym opóźnieniem. Nasz apel skierowany do Bundestagu nawiązuje do próśb wyrażanych wielokrotnie przez Władysława Bartoszewskiego, który mawiał, że „wy Niemcy tak intensywnie i samokrytycznie zajmujecie się swoją przeszłością, ale cierpienie Polaków pozostaje białą plamą”. I teraz podchodzimy do tego poważnie.” http://www.dw.com/pl/thierse-niemcom-trzeba-u%C5%9Bwiadomi%C4%87-rozmiar-polskiego-cierpienia/a-41381670
20 listopada w Bibliotece Głównej m.st. Warszawy odbyło się spotkanie organizacyjne w sprawie planowanej przyszłorocznej sesji varsavianistycznej poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu.
21 listopada odbył się zorganizowany dla uczniów Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej im. W. Bartoszewskiego spacer śladami miejsc związanych z postacią patrona. Uczniowie odwiedzili m.in. dom przy ul. Flory 7, gmach Kancelarii Premiera, budynek dawnego aresztu UB przy ul. Koszykowej 4 oraz czytelnię im. W. Bartoszewskiego w Bibliotece przy ul. Koszykowej.
30 listopada Biblioteka Główna m.st. Warszawy otrzymała przekazany przez Rodzinę księgozbiór Zofii i Władysława Bartoszewskich przetransportowany z domu przy ul. Karolinki 12.
4 grudnia mija 75. rocznica utworzenia Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Z tej okazji odbyło się spotkanie zorganizowane przez Muzeum Historii Żydów Polskich, podczas którego zaprezentowano m.in. unikatowe dokumenty z działalności Rady – w tym pokwitowania z tzw. archiwum „Felicji”, znajdującego się w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Wśród prezentowanych eksponatów związanych z Radą Pomocy Żydom znajduje się także fałszywa kennkarta Leona Feinera, którą w 2013 r. podarował Muzeum Władysław Bartoszewski. O Władysławie Bartoszewskim wielokrotnie wspominał w swoim okolicznościowym wystąpieniu Marian Turski.
18 grudnia Rada Miasta w Sopocie podjęła uchwałę postanawiającą „upamiętnić osobę Profesora Władysława Bartoszewskiego poprzez wzniesienie pomnika. Pomnik zostanie wzniesiony przed budynkiem Sopot Centrum od strony ulicy Kościuszki. Ostateczny projekt pomnika zostanie wyłoniony w otwartym konkursie architektonicznym. Koszty wykonania pomnika zostaną pokryte ze zbiórki publicznej, której inicjatorem jest Społeczny Komitet Budowy Pomnika.”
Na dwudziestu głosujących trzech radnych PiS głosowało przeciw. O wyniku posiedzenia informował obszernie „Dziennik Bałtycki”:
„Sopot upamiętni postać prof. Bartoszewskiego. Decyzja o wzniesieniu pomnika ku jego czci zapadła na poniedziałkowej sesji Rady Miasta, choć nie bez sprzeciwu opozycji. Sprawa wywołała gorącą dyskusję, także w kontekście jej zgodności z przepisami prawa. Na poniedziałkowej sesji radni uchwalili także budżet miasta na 2018 rok.
– Prof. Bartoszewski to postać przepiękna. Bardzo często przyjeżdżał do Sopotu, spotykał się tu z ludźmi, prowadził z nimi spotkania. Był to człowiek niezwykle bohaterski, był więźniem zarówno systemu hitlerowskiego, jak i stalinowskiego. Zawsze walczył o Polskę i o demokrację, współpracował m.in. ze śp. prezydentem Lechem Kaczyńskim. To dzięki nim mamy dziś Muzeum Powstania Warszawskiego. Dziwię się, że czyjeś poglądy polityczne mogą ważyć na tym, czy takiemu bohaterowi stawia się pomnik, czy też nie – mówił w trakcie sesji prezydent Sopotu, Jacek Karnowski.
Innego zdania są radni Prawa i Sprawiedliwości w Sopocie. W trakcie poniedziałkowej sesji (18.12.2017) podjęli kilka prób, aby do wzniesienia pomnika prof. Bartoszewskiego nie doprowadzić. Jak tłumaczyli, „prof. Bartoszewski był postacią, która od zawsze Polaków bardziej dzieliła niż łączyła”. Ich zdaniem „to profesor uniemożliwił pośmiertne odznaczenie rotmistrza Witolda Pileckiego Orderem Orła Białego”.
Radni PiS mieli także wątpliwości, co do możliwości prawnych wzniesienia pomnika ze względu na zbyt krótki czas, jaki upłynął od śmierci prof. Bartoszewskiego. Spór ten rozstrzygnął jeszcze w trakcie sesji radca prawny sopockiego magistratu. Okazało się, że tylko w przypadku nadawania nazw ulicom, placom i parkom od śmierci osoby, którą chce się upamiętnić, musi minąć 5 lat, natomiast w przypadku stawiania pomników takiego ograniczenia nie ma.
Mimo to radni PiS za wygraną nie dali i wystąpili z wnioskiem, aby zamiast prof. Bartoszewskiego upamiętnić przy sopockim dworcu rotmistrza Witolda Pileckiego. Tu wkroczył już sam przewodniczący Rady Miasta, tłumacząc, że cała procedura, zebrane pod projektem podpisy, a także zgoda właściciela terenu przed sopockim dworcem dotyczyły stricte osoby prof. Bartoszewskiego i „zamiana” tych postaci byłaby niezgodna z prawem. – Przykro było słuchać tych zniesławiających profesora i jego pamięć informacji. Opowiadanie, że prof. Bartoszewski sprzeciwiał się osobiście pośmiertnemu odznaczeniu rotmistrza Witolda Pileckiego Orderem Orła Białego jest zwyczajnym łgarstwem. Kapituła Orderu Orła Białego, która została wznowiona po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zdecydowała o niewnioskowaniu do prezydenta ws. przyznawania pośmiertnych odznaczeń jeszcze zanim należał do niej prof. Bartoszewski. Wszystko to jest do sprawdzenia. Jak zatem radny miejski, człowiek przemawiający w imieniu mieszkańców, może publicznie opowiadać kłamstwa? – komentował po sesji mecenas Jacek Taylor, przyjaciel prof. Bartoszewskiego. – Usiłowanie zastąpienia prof. Bartoszewskiego rotmistrzem Witoldem Pileckim, czego dzisiaj byliśmy świadkami, jest po prostu bardzo niewłaściwe – dodał.
O komentarz do sprawy poprosiliśmy radnych opozycji. – Jako katolik nie chcę wypowiadać się negatywnie o osobach zmarłych. Delikatnie mówiąc, Władysław Bartoszewski był osobą kontrowersyjną, w sposób cyniczny – jeszcze za życia – wykorzystywaną przez Platformę Obywatelską. Dzieje się to także po jego śmierci – twierdzi Michał Stróżyk, radny PiS w Sopocie. – Mamy w naszej historii bardzo wielu bohaterów, którym należy stawiać pomniki i robić wszystko, by byli rozpoznawalni na świecie. Taką postacią jest niewątpliwie rotmistrz Witold Pilecki i teren przed dworcem, który tak często jest mijany przez sopocian i turystów, jest doskonałym miejscem na jego pomnik. Złożyłem dziś taki wniosek, przy dobrej woli radnych Platformy Sopocian ten pomysł miał szansę się udać, ale niestety nie zakończyło się to sukcesem – dodaje.
Władze miasta zapewniają jednak, że ich decyzja nie była kwestią złej woli. – Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby pomnik rotmistrza Witolda Pileckiego w Sopocie stanął, ale trzeba to zrobić zgodnie z procedurą i przede wszystkim zebrać w tej sprawie podpisy od mieszkańców. Sam chętnie się pod tą inicjatywą podpiszę. Ale radni nie podejmują tego trudu, a próbują zastosować manewr „podmiany”. Przypuszczam, że jeszcze odwołają się od tej uchwały do wojewody – przyznaje prezydent Karnowski.
Inicjatorzy budowy pomnika prof. Bartoszewskiego przygotowują się tymczasem do rozpisania konkursu na kształt pomnika. Projekty będą zbierane najprawdopodobniej przez dwa miesiące. – Wybierzemy kilka, naszych zdaniem, najlepszych projektów i poddamy je pod głosowanie, ponieważ chcemy, aby decyzja o kształcie pomnika zapadła wspólnie z mieszkańcami – mówi Krzysztof Kolarz, przewodniczący Komitetu Społecznego Budowy Pomnika. Monument zostanie sfinansowany ze zbiórki publicznej.”
2018
15 lutego w warszawskim kinie Atlantic odbyło się tradycyjne spotkanie z okazji rocznicy urodzin Władysława Bartoszewskiego. Portal „Informator Stolicy” zamieścił następującą relację:
„96. rocznica urodzin Bartoszewskiego przypadająca 19 lutego stała się okazją do upamiętnienia wybitnego dyplomaty i historyka. Tradycyjnie już miejscem goszczącym obchody stało się kino Atlantic, a dokładniej sala C nosząca na cześć Profesora imię „Władysław”. 2,5 godzinne spotkanie prowadzone przez pomysłodawcę Artura Wolskiego i Katarzynę Kolendę-Zaleską obfitowało w przeróżne atrakcje. Były zatem rozmowy z przyjaciółmi Pana Profesora: Marcinem Barczem, Michałem Komarem, Elżbietą Sobótką i Markiem Zającem. Przeplatała je muzyczna oprawa i utwory wykonywane przez Andrzej Jagodziński Trio z niemniej ważnym wsparciem wokalnym Agnieszki Wilczyńskiej. Zaprezentowano także krótki film z najbardziej znanymi cytatami byłego więźnia Auschwitz, a przez cały wieczór na wielkim ekranie przewijały się fragmenty listów z archiwum Profesora.
Jednak najważniejszym elementem wieczoru były listy do i od tego wielkiego człowieka, Kawalera Orderu Orła Białego oraz Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Niezwykłą spuścizną po Profesorze są nie tylko jego publikacje i książki, ale również prywatne listy, będące już dzisiaj czymś w rodzaju artefaktu, jednak tego z gatunku absolutnie wyjątkowych. Korespondencja Bartoszewskiego oddaje jego charakter, niezwykłą ogładę, kulturę i bezinteresowność, których próżno szukać w XXI wieku. Wybrane listy w czwartek wybrzmiały na nowo głosem znakomitych aktorów: Gabrieli Muskały, Marcina Dorocińskiego oraz Piotra Głowackiego. Przeczytana na głos korespondencja Bartoszewskiego z Jerzym Giedroyciem czy Stanisławem Lemem z jednej strony jest zapisem codzienności w formie, której nie są w stanie odzwierciedlić współczesne formy komunikowania jak SMS-y. To pełne troski i sympatii listy, pisane w pięknym stylu. Z drugiej zaś strony imponują niebagatelną treścią. Potrafią one obrazować polską rzeczywistość polityczną tak trafnie, że mogą być bezpośrednio przenoszone na aktualną sytuację, po ponad 20 latach od ich wysłania.
Profesor pisał tak wiele pocztówek i listów, że nawet po śmierci działacza Polskiego Państwa Podziemnego, jego niewysłane przesyłki nadal się odnajdywały. Wieloletni współpracownik i asystent Władysława Bartoszewskiego Marcin Barcz mówił podczas spotkania o „listach niewysłanych” Profesora. Jeden z nich znaleziono pół roku po pogrzebie uczestnika Powstania Warszawskiego, w czasie sprzątania jego gabinetu. Była to koperta z naklejonym znaczkiem, z osobistym listem, który w kwietniu spisał sam Profesor, bez dyktowania komukolwiek innemu. Przesyłka została wysłana ostatecznie w grudniu, osiem miesięcy po śmierci Profesora. Z przymrużeniem oka można powiedzieć, że i w tym wypadku Władysław Bartoszewski był wyjątkowy dalekowzroczny, gdyż na napisany oryginalnie w kwietniu, a wysłany ostatecznie w grudniu list Profesor nakleił okolicznościowy znaczek bożonarodzeniowy.
Historia życia Władysława Bartoszewskiego nie skończyła się w 2015 roku. Ona trwa i będzie trwać nadal właśnie dzięki pozostawionym przez niego listom i spotkaniom takim jak to w kinie Atlantic. Nigdy nie dość wspomnień o Nim. Adam Kutryba”
https://informator-stolicy.pl/artykul/96-urodziny-profesora-bartoszewskiego
19 lutego odbyła się uroczystość, podczas której rondo w Sosnowcu (u zbiegu ulic Piłsudskiego i Grabowej) otrzymało imię Władysława Bartoszewskiego. Wystąpił m.in. prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński, wicemarszałek Sejmu Barbara Dolniak, a z rodziny głos zabrał Piotr Bachurzewski. Obszerne relacje ukazały się na portalach internetowych, m.in. w publikacji „Dziennika Zachodniego”:
Spotkaniu towarzyszyła rozmowa z uczniami pobliskiego II LO Mistrzostwa Sportowego im. B. Prusa.
Głosowanie nad inicjatywą nadania imienia W. Bartoszewskiego odbyło się w listopadzie 2017 r. Poparło ją 20 radnych, wstrzymało się czterech radnych (PiS), przeciwny był jeden (PiS).
19 lutego 2018 wspomnienie o Władysławie Bartoszewskim zamieszczone zostało na stronach Polskiego Stronnictwa Ludowego: http://www.psl.pl/96-rocznica-wladyslaw-bartoszewski/
28 lutego 2018 portal internetowy z informacjami lokalnymi miejscowości Turek informował:
„Władysław Teofil Bartoszewski gościem wyjątkowym podczas podsumowania Powiatowego Konkursu ‘Władysław Bartoszewski – życie i działalność’. Dzisiaj, tj. 28 lutego 2018 w I Liceum Ogólnokształcącym w Turku odbyło się wyjątkowe wydarzenie, które z całą pewnością przejdzie do historii. Do placówki zawitał gość specjalny- dr Władysław Teofil Bartoszewski, który nie tylko udzielił osobistego wywiadu, ale również uczestniczył w podsumowaniu Powiatowego Konkursu pt. ‘Władysław Bartoszewski- życie i działalność’.
Dzisiejsze wydarzenie było wyjątkowe, bowiem uczestniczył w nim syn prof. Władysława Bartoszewskiego, dr Władysław Teofil Bartoszewski. W spotkaniu wzięli również udział członek Zarządu Fundacji Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego dr Robert Żurek, włodarze, nauczyciele oraz rzecz jasna biorący udział w konkursie uczniowie. Uroczystego otwarcia dokonał starosta turecki Mariusz Seńko.
– Jestem zaszczycony, że mogę się spotkać na tak wyjątkowym wydarzeniu, myślę że historycznym wydarzeniu dla naszej społeczności lokalnej – przywitał przybyłych starosta.
Łącznie w konkursie udział wzięło 60 uczniów z 12 zaproszonych szkół powiatu tureckiego. Konkurs składał się z dwóch części – pisemnej i testu. Komisja przyznała łącznie 22 nagrody w tym dwa wyróżnienia, dwa pierwsze miejsca i dwa drugie miejsca.
– Prace były bardzo wyrównane, napisane w sposób bardzo dobry, na bardzo wysokim poziomie. Chciałbym życzyć sobie i Państwu, ale przede wszystkim uczniom uczestniczącym w konkursie, aby tak świetnie przygotowanych uczniów nigdy nie brakowało w konkursach organizowanych przez nasze jednostki czy samorządowe, czy też oświatowe – podsumował przewodniczący komisji konkursowej Bartosz Stachowiak.
Częścią wydarzenia, która szczególnie zasługuje na uwagę był wywiad z drem Władysławem Teofilem Bartoszewskim przeprowadzony przez uczniów I Liceum Ogólnokształcącego. Pełnego wspomnień, szczegółów dotyczących prywatnego życia gościa i jego pasji można będzie już niebawem wysłuchać w Ale Radio.”
15 marca 2018 w ramach prac Komitetu Budowy Pomnika Wł. Bartoszewskiego w Sopocie została powołana Komisja Konkursowa w skład której weszli:
profesor Katarzyna Józefowicz (dziekan Wydziału Rzeźby i Multimediów gdańskiej ASP), profesor Stanisław Gierada (autor pomnika GDYNIA 1970), mecenas Jacek Taylor, Piotr Paszkiewicz, Grzegorz Kuleta i Krzysztof Kolarz. Przewodniczącym Komisji został wybrany prof. Stanisław Gierada.
4 kwietnia 2018 w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich odbyło się spotkanie w gronie autorów tekstów wykorzystanych w 2012 roku w księdze pamiątkowej z okazji 90-lecia Władysława Bartoszewskiego, podczas którego omówiono inicjatywy edukacyjne nawiązujące do spuścizny W. Bartoszewskiego.
6 kwietnia 2018 w holu II Liceum Ogólnokształcącego im. Generałowej Zamoyskiej i Heleny Modrzejewskiej w Poznaniu została otwarta wystawa fotografii Judyty Papp. Eksponowane fotografie wybitych osobowości to podarunek ich autorki dla szkoły. Artystyczne i bardzo osobiste portrety Andrzeja Wajdy, Krystyny Zachwatowicz, Czesława Miłosza, Władysława Bartoszewskiego, Macieja Stuhra i Janusza Głowackiego, będą na stałe wkomponowane w przestrzeń poznańskiej szkoły.
9 kwietnia 2018 w warszawskim Domu Literatury odbył się zorganizowany przez Polski PEN Club oraz Teatr SCENA przedpremierowy pokaz spektaklu „Bartoszewski – mimo wszystko” z udziałem Andrzeja Ferenca (w roli Michała Komara) i Jakuba Sasaka (z ogromnym zaangażowaniem odgrywającego rolę Władysława Bartoszewskiego). Wykorzystane w spektaklu fragmenty wspomnień Władysława Bartoszewskiego z rozmów z Michałem Komarem wybrał Andrzej Ferenc.
Po spektaklu głos zabrali Michał Komar i Iwona Smolka. Spotkanie poprowadził prezes Polskiego PEN Clubu, Adam Pomorski. W wystąpieniu powitalnym przypomniał on, że twórcą obecnej formuły PEN Clubu był właśnie Władysław Bartoszewski, który przystąpił do stowarzyszenia po wydarzeniach marca 1968 roku, uznając PEN Club za jedną z niewielu organizacji publicznych, które wyszły z ówczesnej próby zwycięsko, i z którą mógł związać się bez uczucia zażenowania. Adam Pomorski odniósł się również do własnej współpracy wraz z red. Iwoną Smolką nad wspomnieniami Władysława Bartoszewskiego z działalności w PEN Clubie (wydanych w książce Mój PEN Club): „Tym, co nas uderzyło w czasie spisywania wspomnień, było niezwykle silne poczucie związku Władysława Bartoszewskiego z tradycją państwa podziemnego, z tradycją akowską. Jego wierność przysiędze, którą motywował wszystkie swoje działania publiczne” – powiedział. Spotkanie w PEN Clubie wypadło pomiędzy dwiema ważnymi rocznicami: 50 rocznicą marca 1968 i nadchodzącą 75 rocznicą powstania w warszawskim getcie. „Składamy hołd Sprawiedliwemu, żołnierzowi Polski podziemnej, człowiekowi, który tyle lat pracy włożył w budowanie pojednania polsko-żydowskiego i polsko-niemieckiego” – zakończył słowo powitalne prezes Pomorski.
Spektakl „Bartoszewski – Mimo wszystko” będzie niebawem dostępny w repertuarze Teatru SCENA.
13 kwietnia 2018 r. w II Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach (ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 1) odbyło się spotkanie poświęcone postaci Władysława Bartoszewskiego, zorganizowane przez tarnogórską Fundację Kultury i Sztuki pod nieoficjalnym patronatem miejscowego Komitetu Obrony Demokracji.
Spotkaniu towarzyszyła prezentacja wystawy planszowej Bartoszewski – krzywda, wybaczenie, współpraca, powstałej z inicjatywy KOD i zrealizowanej przy pomocy Związku Nauczycielstwa Polskiego. Dwanaście plansz przedstawiających fotografie i dokumenty dotyczące najważniejszych etapów biografii Władysława Bartoszewskiego wystawiono w ogólnodostępnej części szkoły (po zakończeniu ekspozycji w pierwszej połowie maja br. wystawa przeniesiona zostanie do tarnogórskiej Galerii Sztuki Inny Śląsk, ul. Karola Miarki 2).
W ramach spotkania uczniowie klas licealnych obejrzeli 10-minutową wersję filmu w reżyserii Artura Więcka „Barona” i Witolda Beresia pt. Bartoszewski – droga, zrealizowanego w 2012 roku z okazji ówczesnego 90-lecia Władysława Bartoszewskiego.
Wykład i rozmowę z uczniami (uzupełnioną prezentacją oryginalnych dokumentów archiwalnych) na temat własnych doświadczeń z pracy z Władysławem Bartoszewskim poprowadził Marcin Barcz. Obecni byli przedstawiciele grona nauczycielskiego, Związku Nauczycielstwa Polskiego i Komitetu Obrony Demokracji.
Warto wspomnieć, że prestiżowe II Liceum Ogólnokształcące im. St. Staszica w Tarnowskich Górach dwukrotnie było laureatem ogólnopolskiego konkursu Forum Dialogu Między Narodami (w roku 2011 i 2014) i zdobyło dyplom Szkoły Dialogu. Konkurs odbywał się kilkakrotnie pod patronatem ówczesnego pełnomocnika prezesa rady ministrów ds. dialogu międzynarodowego, Władysława Bartoszewskiego.
15 kwietnia w miejscu pamięci na terenie byłego obozu koncentracyjnego Ahrensböck (niedaleko Lubeki) odbyło się spotkanie z Bettiną Schaefer, która przedstawiła fragmenty wydanego pod jej redakcją zbioru wspomnień o Władysławie Bartoszewskim (książka ukazała się w polskim tłumaczeniu pod tytułem Walczyć o wolność, żyć niezależnie, Prószyński i S-ka., Warszawa 2017).
19 kwietnia na parkanie Ministerstwa Sprawiedliwości przy Alejach Ujazdowskich w Warszawie udostępniono wystawę planszową poświęconą Radzie Pomocy Żydom „Żegota”, w ramach której kilkakrotnie wspomniany jest także Władysław Bartoszewski. Wystawa powstała w grudniu 2017 r. i prezentowana była uprzednio w Centrum Edukacji Instytutu Pamięci Narodowej przy ulicy Marszałkowskiej. Z informacji na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości:
„Od dziś (19 kwietnia) na ogrodzeniu siedziby Ministerstwa Sprawiedliwości prezentowana jest plenerowa wystawa ukazująca działalność „Żegoty” – tajnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, która pod okupacją niemiecką ratowała Żydów przed zagładą.
19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Był to największy zbrojny zryw Żydów podczas II wojny światowej, bestialsko stłumiony przez Niemców. W 75. rocznicę tych wydarzeń oddajemy hołd bohaterskim Powstańcom i przywołujemy tragedię Holokaustu. Ale to również czas pamięci o Polakach, którzy z narażeniem własnego życia pomagali Żydom.
Wystawa umieszczona na ogrodzeniu siedziby ministerstwa przy Al. Ujazdowskich 11 w Warszawie poświęcona jest Radzie Pomocy Żydom „Żegota”, która funkcjonowała przy Delegaturze Rządu RP na Kraj. Jej celem było niesienie ratunku żydowskim współobywatelom, masowo mordowanym przez niemieckich okupantów podczas II wojny światowej. Jednym z podejmowanych przez „Żegotę” działań było dostarczanie Żydom katolickich metryk chrztu, dzięki którym mogli oni przetrwać, Było to możliwe dzięki współpracy „Żegoty” ze wspólnotami zakonnymi (m.in. księży marianów czy sióstr urszulanek). Takich fałszywych dokumentów wystawiono około 60 tysięcy.
Ekspozycja przywołuje pełne poświęcenia działania „Żegoty”. Takie choćby, jak ukrycie w zakładach opiekuńczych i u prywatnych polskich rodzin około 2500 dzieci żydowskich. Zajmował się tym specjalnie powołany Referat Dziecięcy „Żegoty”, kierowany przez Irenę Sendlerową.
Ukazane zostało również tło historyczne: Polska została podbita przez nazistowskie Niemcy i Związek Sowiecki, ale nigdy się nie poddała. Polacy walczyli u boku aliantów, a w kraju powstało Polskie Państwo Podziemne, jedyna tego rodzaju struktura w okupowanej Europie. Dlatego warto podkreślić, że to właśnie instytucjonalnie Państwo Polskie organizowało ratunek i alarmowało świat o losie polskich Żydów.
Wystawa przypomina, że na okupowanych ziemiach polskich mieszkało najwięcej Żydów z europejskiej diaspory i dlatego tutaj Niemcy zorganizowali całą infrastrukturę Holokaustu. Głównym celem wojennym III Rzeszy Niemieckiej było zdobycie „przestrzeni życiowej”, a częścią tego zbrodniczego planu była zagłada ludności żydowskiej, nazwana „ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej”. Jakakolwiek pomoc Żydom zagrożona była w okupowanej Polsce karą śmierci. Mimo to, wielu Polaków podjęło się heroicznej pomocy, często płacąc za to najwyższą cenę.
Wystawa została przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. Na 15 planszach wykorzystano przejmujące zdjęcia, które pochodzą m.in. z Archiwum IPN, Instytutu Yad Vashem, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin i Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie.”
24 kwietnia przypadała trzecia rocznica śmierci Władysława Bartoszewskiego. Z okazji tej w stołecznej „Gazecie Wyborczej” ukazał się nekrolog o treści: „24 kwietnia 2015 roku odszedł Władysław Bartoszewski. Mądry, odważny, bezkompromisowy. Potrzebny. Nie zapominamy.”
Tego dnia odbyło się m.in. składanie kwiatów pod tablicą upamiętniającą Władysława Bartoszewskiego na domu pracy twórczej Stowarzyszenia Zaiks w Sopocie.
Została również oficjalnie ogłoszona berlińska inicjatywa pamięci „Anständig bleiben – Berliner Initiative für Władysław Bartoszewski”: http://www.bartoszewski-initiative.de
Wzmiankę wspomnieniową zamieściło pismo „Teletydzień” (20-26 kwietnia 2018) , pisząc m.in. w tekście pt. Skromny bohater o wielkim sercu: „Był głosem sumienia rodaków. Jako dwukrotny minister spraw zagranicznych wyróżniał się wysoką kulturą, reprezentując godnie Polskę na świecie.”
Także 24 kwietnia 2018 w Senacie RP otwarto wystawę z okazji 50 rocznicy śmierci Zofii Kossak zatytułowaną Bezcenne dziedzictwo. Zofia Kossak 1889 – 1968. Ekspozycję przygotowało Muzeum Zofii Kossak, a na planszy poświęconej okresowi okupacji i działalności konspiracyjnego Frontu Odrodzenia Polski znalazła się fotografia Władysława Bartoszewskiego (z córką i synem Zofii Kossak) oraz krótki fragment jego wspomnień.
Do nieprzyjemnych incydentów doszło w ramach zorganizowanych przez KOD obchodów III rocznicy śmierci Władysława Bartoszewskiego w Szczecinie (mieście, które w 2006 roku nadało Władysławowi Bartoszewskiemu tytuł honorowego obywatela). Służby miejskie usunęły symboliczny głaz pamiątkowy, pod którym miało odbyć się składanie kwiatów. Uczestnicy demonstracji zostali spisani przez Policję. O sprawie informowała m.in. szczecińska „Gazeta Wyborcza”:
„Warto być przyzwoitym – skandowali we wtorek wieczorem szczecinianie i w miejscu, gdzie przez kilka dni stał głaz profesora Władysława Bartoszewskiego, składali białe róże. Potem tablice z cytatami z Bartoszewskiego postawili przed Urzędem Miasta. Wtedy spisała ich policja.
Głaz ze słowami Władysława Bartoszewskiego „Warto być przyzwoitym” został umieszczony na Jasnych Błoniach niedaleko pomnika Czynu Polaków przed weekendem. Nie wiadomo, kto go postawił.
We wtorek, w trzecią rocznicę śmierci Władysława Bartoszewskiego (jest honorowym obywatelem Szczecina), miało przy tym symbolicznym już miejscu odbyć się zgromadzenie organizowane przez Komitet Obrony Demokracji. Ale na trzy godziny przed zaplanowanym wydarzeniem głaz zniknął. Na zdjęciach przesłanych do redakcji „Wyborczej” przez czytelnika widać, jak koparka usuwa głaz. Prawdopodobnie na polecenie Zakładu Usług Komunalnych, który administruje Jasnymi Błoniami. Pewności jednak na razie nie ma.
Demonstracja i tak się odbyła. Przyszło około 40-50 szczecinian. W miejscu, gdzie stał głaz, KOD ustawił tablice z cytatami z Bartoszewskiego.”
O ustawieniu głazu pamiątkowego na szczecińskich Jasnych Błoniach również pisała kilka dni wcześniej, 22 kwietnia 2018 szczecińska „Wyborcza” w artykule pt. Głaz z cytatem prof. Bartoszewskiego stanął na Jasnych Błoniach. Tajemnicza akcja:
„Ważący kilkaset kilogramów głaz, a na nim napisany czarną farbą napis: „Warto być przyzwoitym. Wł. Bartoszewski”. Taki nieoficjalny pomnik stanął na skwerze na Jasnych Błoniach.
Głaz pojawił się prawdopodobnie w nocy z piątku na sobotę. Jest na skwerze przylegającym do ul. Piotra Skargi. W tle widać pomnik Czynu Polaków.
Nie wiadomo, kto ustawił głaz. Wiadomo jedynie, że może mieć to związek ze zbliżającą się trzecią rocznicą śmierci prof. Władysława Bartoszewskiego, który zmarł 25 kwietnia 2015 roku. Jego słowa „warto być przyzwoitym” należą do najsłynniejszych cytatów.
Z naszych nieoficjalnych ustaleń wynika, że głaz został ustawiony na skwerze bez zgody i wiedzy Zakładu Usług Komunalnych. Akcja ma jednak najwyraźniej charakter demonstracyjny.”
O nadaniu Władysławowi Bartoszewskiemu tytułu honorowego obywatela Szczecina przeczytać można na oficjalnych stornach Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Miasta:
http://bip.um.szczecin.pl/chapter_11861.asp?soid=6C3A195529ED40D7A27EAC521B8FB113
24 kwietnia 2018 r., na Cmentarzu Komunalnym w Gorzowie Wielkopolskim pod Pomnikiem Pamięci Armii Krajowej przedstawiciele organizacji „Obywatele Gorzów Wielkopolski” złożyli kwiaty w trzecią rocznicę śmierci Władysława Bartoszewskiego.
27 kwietnia 2018 w Sali Malinowej Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie z inicjatywy Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie odbyło się spotkanie pod hasłem Warto być przyzwoitym, upamiętniające życie i dzieło Władysława Bartoszewskiego z udziałem Reginy Wasiak Taylor, Lili Pohlmann, Małgorzaty Maruszkin i Marcina Barcza, prowadzone przez red. Katarzynę Bzowską-Budd.
Podczas wieczoru przedstawione zostały związki Władysława Bartoszewskiego z polskimi kręgami emigracyjnymi Londynu, najważniejsze punkty biografii, osobiste doświadczenia byłych współpracowników i przyjaciół, a także liczne anegdoty i wspomnienia. W pierwszej części spotkania zaprezentowano 10-minutowy fragment filmu Bartoszewski – droga w reżyserii Witolda Beresia i Artura Więcka „Barona”, zrealizowany na 90-lecie Władysława Bartoszewskiego. Następnie uczestnikom przedstawiony został film autorstwa Zofii Kunert pt. Opowieść o Żegocie, poruszający dokument z udziałem m.in. Władysława Bartoszewskiego i Ireny Sendlerowej na temat działalności Rady Pomocy Żydom w latach 1942 – 1944. Prezentacji filmu towarzyszyła rozmowa Reginy Wasiak-Taylor (sekretarz redakcji „Pamiętnika Literackiego”) z Lili Pohlmann (z d. Stern), ocaloną z krakowskiego getta.
W prezentacji uczestniczyło około 40 osób. Po spotkaniu miały miejsce rozmowy w prywatnym gronie z dawnymi przyjaciółmi Władysława Bartoszewskiego. Wśród gości znalazły się także nieliczne osoby krytycznie nastawione do postaci bohatera wieczoru (powtarzające „zarzuty” rozpowszechniane w internecie przez J.R. Nowaka i L. Żebrowskiego).
Goście przybyli do POSK mogli zapoznać się także z niewielką wystawą kopii i oryginalnych dokumentów z archiwum Władysława Bartoszewskiego.
Pod koniec kwietnia 2018 powróciła sprawa nazwania ronda w Krapkowicach imieniem Władysława Bartoszewskiego. 7 maja 2018 portal Onet.pl informował o ostatecznym podjęciu decyzji przez miejscowych radnych, przypominając jednocześnie kilkumiesięczne perypetie z nadaniem imienia, trwające od grudnia 2017:
„Krapkowice: zamieszanie wokół ronda Władysława Bartoszewskiego.
Tomasz Pajączek, 7.05.2018
Największe rondo w Krapkowicach jednak zostanie nazwane imieniem Władysława Bartoszewskiego. Po przeanalizowaniu nagrania z sesji okazało się, że wynik głosowania jest inny niż ten, który publicznie podano wcześniej. Całe zamieszanie to efekt ludzkiego błędu.
Jeszcze pod koniec kwietnia wydawało się, że Władysław Bartoszewski nie zostanie patronem największego ronda w Krapkowicach. 10 głosów za przy 10 głosach sprzeciwu i jednym wstrzymującym się nie wystarczyło, by uchwała w tej sprawie została podjęta. Na początku maja okazało się jednak, że głosy zostały źle policzone.
– Sytuacja jest nietypowa, bo taki wynik głosowania ogłosił podczas sesji przewodniczący rady miejskiej Andrzej Małkiewicz. Wszystko to zostało zaprotokołowane – mówi Onetowi Andrzej Brzezina, zast. burmistrza Krapkowic.
Zwrot akcji nastąpił po obejrzeniu nagrania z sesji. Wtedy też okazało się, że 11 radnych było za, dziewięciu przeciw, a jeden wstrzymał się od głosu, czyli uchwała została podjęta. – Głosy liczył przewodniczący rady. Najwyraźniej popełnił błąd. Na sali sesyjnej nie mamy urządzenia do liczenia głosów – przekonuje Andrzej Brzezina.
Jeden głos zaważył na tym, że rondo w Krapkowicach będzie jednak nosić nazwę Władysława Bartoszewskiego. Uchwała w tej sprawie została już podpisana przez przewodniczącego rady miasta i trafiła do nadzoru wojewody opolskiego. – Są dwa twarde dowody na to, że uchwała została podjęta: film i oświadczenie 11 radnych, którzy byli za – zaznacza Andrzej Brzezina.
Spór o nazwę ronda
Przypomnijmy, z propozycją nazwania największego w Krapkowicach ronda imieniem Władysława Bartoszewskiego w 2017 roku wyszli radni z klubu Komitetu Wyborczego Wyborców Macieja Sonika. Z wnioskiem o przygotowanie uchwały w tej sprawie radni zwrócili się do burmistrza, a ten poprosił o zaopiniowanie nazwy zarządców dróg – opolski oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Zarząd Dróg Wojewódzkich. Burmistrz zrobił to, choć wcale nie musiał, bo nadawanie nazw ulic należy do wyłącznej kompetencji rady gminy.
– To nie jest rondo gminne, leży u zbiegu drogi wojewódzkiej i krajowej. Dlatego kultura i dobre obyczaje wymagają, żeby zapytać o opinię zarządców dróg, czy nie mają nic przeciwko takiej propozycji – mówił Onetowi w grudniu 2017 roku Andrzej Brzezina.
ZDW nie miał zastrzeżeń do nazwy, inaczej niż opolski dyrektor GDDKiA Przemysław Maliszkiewicz, który propozycję zaopiniował negatywnie.
‘W ocenie tut. Oddziału, ulicom, placom, rondom itp. należy nadawać nazwy, które nie budzą jakichkolwiek kontrowersji. W rozpatrywanym przypadku nazwanie przedmiotowego ronda imieniem Władysława Bartoszewskiego mogłoby prowadzić do konfliktów społecznych, dlatego też tutejszy Oddział nie może wydać opinii pozytywnej w tym zakresie’ – można było przeczytać w uzasadnieniu dyrektora opolskiego oddziału GDDKiA.
– Kierownictwo gminy Krapkowice nie ma nic przeciwko Władysławowi Bartoszewskiemu. To wielki autorytet i zacna postać – zapewniał już wcześniej Andrzej Brzezina.
Zastępca burmistrza Krapkowic podkreślał jednak, że boi się, że jeśli radni wybiorą Bartoszewskiego na patrona ronda, gmina straci finansowanie dwóch ważnych inwestycji drogowych.
– My prowadzimy dość zaawansowane rozmowy z GDDKiA na temat bardzo poważnych inwestycji. Chcemy przebudować dwa skrzyżowania w gminie z pieniędzy krajowych – tłumaczył Andrzej Brzezina.
Dziś Brzezina ma nadzieję, że nazwanie ronda imieniem Bartoszewskiego nie wpłynie na finansowanie planowanych inwestycji. – Sprawa zrobiła się tak głośna, że liczę na to, że nie będzie miała żadnych negatywnych konsekwencji – mówi Andrzej Brzezina.”
https://opole.onet.pl/krapkowice-zamieszanie-wokol-ronda-wladyslawa-bartoszewskiego/113b74f
8 maja 2018 w Szczecinie został powołany Komitet społeczny „Warto być przyzwoitym” w celu zbiórki środków na zaprojektowanie, wykonanie i posadowienie ławki parkowej z postacią profesora Władysława Bartoszewskiego. Strona internetowa Komitetu: http://www.wartobycprzyzwoitym.eu
9 maja 2018 polskie radio Cosmo w Berlinie wyemitowało rozmowę z Anitą Baranowską-Koch, pomysłodawczynią Inicjatywy im. Władysława Bartoszewskiego:
„Władysław Bartoszewski zasługuje nie tylko na szacunek, ale także na tablicę pamiątkową czy własną ulicę w Berlinie – mówi Anita Baranowska-Koch, pomysłodawczyni inicjatywy upamiętniającej Władysława Bartoszewskiego. W kwietniu minęła 3 rocznica śmierci jednego z prekursorów polsko-niemieckiego pojednania.
Inicjatywa, do której przyłączyli się m.in. Wolfgang Templin i Marcin Barcz, powstała rok temu. Musimy włączyć się w upamiętnianie osób, które doprowadziły do pojednania i dobrosąsiedzkich stosunków polsko-niemieckich, bo niektóre z nich mogą zniknąć z podręczników historycznych – tłumaczy Anita Baranowska-Koch. Jak wspomina, wszystko zaczęło się od pomysłu tablicy pamiątkowej dla prof. Bartoszewskiego. ‘Myślimy również o nazwaniu ulicy czy skweru, a najchętniej mostu jego imieniem, bo był to budowniczy mostów między naszymi społeczeństwami’ – zaznacza rozmówczyni COSMO radio po polsku.
Na przykładzie życia, działania i cytatów, jakie zostawił Władysław Bartoszewski chcemy dotrzeć także do tych, którzy nie wiedzą, kim był Władysław Bartoszewski, ale zauważyli normalizację stosunków dobrosąsiedzkich między Polską a Niemcami – dodaje Anita Baranowska-Koch. Jak włączyć się do inicjatywy upamiętniającej Władysława Bartoszewskiego w Berlinie? Gdzie odbędzie się jej pierwsze spotkanie? Między innymi o tym z Anitą Baranowską-Koch rozmawia Monika Sędzierska.”
11 maja 2018 w galerii Inny Śląsk (ul. Karola Miarki 2) w Tarnowskich Górach otwarto wystawę „Władysław Bartoszewski – krzywda, przebaczenie, współpraca. Spotkanie z prawdziwym bohaterem”, zorganizowaną pod patronatem Okręgu Śląskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego, a powstałą przede wszystkim dzięki zaangażowaniu członków i sympatyków śląskiego Komitetu Obrony Demokracji.
Podczas ok. 2-godzinnego spotkania zaprezentowany został film Witolda Beresia i Artura Więcka pt. „Bartoszewski – Droga” (z 2012 r.). Pozostałą część wieczoru wypełniła prezentacja materiałów przedstawionych w ramach wystawy, w tym wielu unikalnych dokumentów z archiwum rodzinnego oraz rozmowa i wspomnienia uczestników.
Wystawa planszowa stworzona w Tarnowskich Górach, pomimo stosunkowo niewielkiej objętości ukazuje szeroki przekrój biografii i działalności publicznej Władysława Bartoszewskiego. Jest jedną z kilku zaledwie ekspozycji – najobszerniejszą możliwość zapoznania się ze archiwum Władysława Bartoszewskiego oferuje stała wystawa Gabinety świadków historii, prezentowana przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu (sprawujący pieczę nad całością archiwów Władysława Bartoszewskiego). Inną wystawę, zorganizowaną jesienią 2015 r. przez Kancelarię Premiera, obejrzeć można będzie niebawem w Berlinie w ramach inicjatywy „Berlińczycy – Bartoszewskiemu”, a prezentację zbiorów varsavianów z darów Władysława Bartoszewskiego udostępni w październiku br. Biblioteka Główna m.st. Warszawy.
Ekspozycja planszowa „Krzywda, przebaczenie, współpraca” jest wystawą mobilną, łatwą do przetransportowania. W galerii Inny Śląsk była dostępna dla odwiedzających przez tydzień – na początku czerwca przewieziona została do siedziby głównej Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie. W przyszłości ma być udostępniana zainteresowanym szkołom i instytucjom kultury na terenie całego kraju.
17 maja 2018 w Miejsko Gminnej Bibliotece Publicznej w Głubczycach została otwarta wystawa portretów wybitnych Polaków – ambasadorów, których działalność jest znana i ceniona w świecie. Wystawione fotografie ukazują wrażliwość sportretowanych bohaterów, to właśnie znak szczególny fotografii Judyty Papp. Zaprezentowana kolekcja to m.in. zdjęcia Jana Pawła II wykonane w bibliotece w Watykanie, Czesława Miłosza w domu poety w Krakowie, w mieście w którym spędził ostatnie lata życia, Władysława Bartoszewskiego w warszawskim parku, kompozytora Henryka Mikołaja Góreckiego w domu we wsi Ząb, w swoich ukochanych Tatrach, Ryszarda Kapuścińskiego w domowej bibliotece.
Intencją organizatorów wystawy jest uhonorowanie i popularyzacja dokonań wybitnych polskich twórców w Głubczycach. Wystawa dostępna jest od dnia 17 maja do dnia 30 lipca 2018 r. Wstęp wolny! Realizatorzy: MOK Głubczyce i Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna, 2018 www.glubczyce.e-bp.pl
18 maja 2018: Muzyka hiphopowa, barwne tańce egzotyczne, scenki rodzajowe w różnych językach i niezwykłe opowieści przyjaciół pobrzmiewały ze sceny stołecznego teatru Kamienica (al. Solidarności 93), gdzie z werwą, rozmachem i energią godną osoby Patrona odbyło się Święto Warsaw Bilingual School – Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej imienia Władysława Bartoszewskiego.
Po części oficjalnej (w ramach której przedstawiono m.in. osiągnięcia szkoły w minionym roku) odbyła się prezentacja artystyczna – przedstawienia uczniów nawiązujące do haseł: warto pomagać innym, warto poznawać świat i innych ludzi, warto się różnić. Scenki odegrane zostały w językach francuskim, niemieckim, hiszpańskim i angielskim. „I widzicie? Jesteśmy w stanie porozmawiać ze sobą z każdym, nawet na najdalszym krańcu świata!” – podsumowali młodzi artyści.
Następnie, w panelu dyskusyjnym zaproszeni goście odpowiadali na pytania zadawane przez uczniów. Elżbieta Sobótka, Władysław Teofil Bartoszewski, Jacek Taylor i Marcin Barcz zmagali się z zagadnieniami o ważnej i szerokiej tematyce – zadawano m.in. pytania o ulubione przedmioty szkolne Patrona (polski, historia i geografia), o jego poczucie humoru (lubił śmiać się z siebie), sympatię do dzieci (wolał rozmowy z ciekawymi świata dziećmi, niż z „poważnymi” dorosłymi, których niczego się już nie nauczy), prawo jazdy (nie posiadał, ale wiele czasu spędzał podróżując samochodem jako pasażer), pierwszą miłość z lat szkolnych (nieodwzajemnione uczucie do popularnej wówczas w kinach aktorki Elżbiety Barszczewskiej), czas wolny (lubił spać, chodzić po górach i oglądać francuskie komedie), ulubioną książkę (Lalka Bolesława Prusa), poezję (zapożyczał tytuły swoich książek z fragmentów lubianych wierszy), zwierzęta (lubił psy, a nawet wspomniano o psie, który „korespondował” listownie z Władysławem Bartoszewskim) lub słodycze (czekolada, chałwa, ciasteczka od Bliklego). „Profesora bawiło, gdy rysowano jego karykatury. Na wystawie karykatur zorganizowanej przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu znajduje się także rysunek, przedstawiający Władysława Bartoszewskiego obejmującego Polskę, jego największą miłość” – zakończyła rozmowę Elżbieta Sobótka.
Uczestnicy święta szkoły obejrzeli także fragmenty filmu „Droga” Witolda Beresia i zapoznali się z brawurowymi występami szkolnego zespołu hiphopowego z repertuarem „Naughty numbers”. W kuluarowych rozmowach uczniowie wyznali, że postarają się nieco bardziej życzliwym okiem zerknąć na karty Pana Tadeusza, skoro – jak dowiedzieli się z opowieści ze sceny – brnąc przez kolejne księgi tego właśnie niełatwego utworu pierwsze czytelnicze kroki stawiał patron ich szkoły.
Uroczystość zorganizowano w pierwszą rocznicę nadania Warsaw Bilingual School imienia Władysława Bartoszewskiego. Więcej relacji i galeria fotografii na stronie internetowej Szkoły:
http://www.wbschool.pl/single-post/2018/05/18/%C5%9Awi%C4%99to-Szko%C5%82y-2018
23 maja 2018 w biurze Prezydenta Miasta Szczecin został złożony wniosek o przygotowanie projektu uchwały upamiętniającej profesora Władysława Bartoszewskiego poprzez usytuowanie pomnika profesora na terenie Jasnych Błoni w pobliży fontanny.
24 – 25 maja 2018 trwały intensywne prace działającej w Berlinie pod auspicjami Towarzystwa Polsko-Niemieckiego Inicjatywy imienia Władysława Bartoszewskiego.
Zmontowano wystawę planszową „Bartoszewski 1922-2015. Więcej niż przyzwoitość”, która znalazła tymczasowe schronienie w salach wystawienniczych przy Von-der-Heydt-Strasse 1 (termin jednorazowej prezentacji to 6 czerwca 2018). Przeprowadzono „lekcję” oprowadzania po ekspozycji w języku polskim i niemieckim, której nagranie filmowe posłuży jako pomoc dla przyszłych przewodników (powstał także skrócony opis wystawy w języku niemieckim).
Kolejnym punktem programu była wizyta w reprezentacyjnych pomieszczeniach w centrum Berlina, w których wystawa znajdzie się latem tego roku.
Publiczną inauguracją działalności Inicjatywy imienia Władysława Bartoszewskiego było spotkanie w piątkowy wieczór (25 maja) w księgarni polskiej „buchbund” przy Sanderstrasse 8 pod hasłem „Mein Bartoszewski” („Mój Bartoszewski”), gdzie Wolfgang Templin, Marcin Barcz i moderator Nilsem Zimmermann (a przede wszystkim przybyli na spotkanie goście z publiczności) rozmawiali o „naszym” Bartoszewskim i o możliwościach pożytecznego nawiązania do jego dorobku w dzisiejszych Niemczech.
Poza wspomnianymi Wolfgangiem i Nilsem, należy zwrócić uwagę na niezwykłe zaangażowanie osób, które są sercem Inicjatywy Władysława Bartoszewskiego – Anity Baranowskiej-Koch (jej pomysłodawczyni), Barbary Lipińskiej-Leidinger (która towarzyszyła przez wiele godzin z kamerą filmową i aparatem fotograficznym, prowadząc szczegółową dokumentację), Urszuli Ptak (która służyła m.in. cennymi poradami podczas komponowania wystawy), Christiana Schrötera (przewodniczącego Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Berlinie, które oficjalnie przyjęło Inicjatywę Bartoszewskiego pod swój „dach”), Wolfganga Pailera (który służył fachowymi tłumaczeniami), Marcina Piekoszewskiego (gospodarza księgarni „buch bund”), Andreasa Vissera i wielu innych osób…
Berlińskie działania Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego miał też pewne kolejne echa medialne dzięki zaproszeniu do redakcji polskiego radia Cosmo od redaktora Tomasza Kyci i dzięki jego życzliwej woli przeprowadzenia rozmowy, w której w ciągu 20 minut wspomniano nie tylko samego Władysława Bartoszewskiego, ale także m.in. przypadającą w dniu 27 maja rocznicę urodzin pani Zofii Bartoszewskiej:
30 maja 2018: Bartoszewski na Dniu Otwartym dla uczniów w Ambasadzie Niemiec. Około półtora tysiąca nastoletnich „dyplomatów” (m.in. ze szkół Warszawy, Łodzi i Mazowsza) złożyło we czwartek, 30 maja 2018 „oficjalną” wizytę w Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec z okazji Dnia Otwartego dla uczniów. O uwagę gości konkurowało wiele atrakcji, m.in. możliwość obejrzenia limuzyny Ambasadora, pokaz ekwipunku niemieckiej Policji, prezentacje firm Bosch i Bayer czy eksperymenty pod okiem pracowników Centrum Nauki Kopernik. Kulisy dyplomacji poznać można było podczas warsztatów protokołu, a rąbka tajników niemieckiej kuchni uchylił kurs przyrządzania sałatki ziemniaczanej.
Zmęczeni nawałem wrażeń mogli zasiąść w bibliotece, gdzie odbywały się cykliczne „Spotkania z Władysławem Bartoszewskim”, podczas których byli współpracownicy opowiadali o swoich doświadczeniach, wyjaśniali dlaczego w Ambasadzie Niemiec znajduje się Sala imienia Władysława Bartoszewskiego i zapraszali do wspólnego obejrzenia 10-minutowego fragmentu filmu „Bartoszewski. Droga” w reżyserii Artura Więcka i Witolda Beresia (grupa niemieckojęzyczna zapoznała się z fragmentem filmu „Bartoszewski – budowniczy mostów” w reżyserii Zofii Kunert). Łącznie film zaprezentowany został kilkanaście razy, a z pokazu skorzystało około 300 uczniów. Elżbieta Sobótka odpowiadała również na pytania dotyczące pracy konsularnej w Niemczech, Małgorzata Maruszkin przedstawiła m.in. księgę pamiątkową wydaną z okazji 90-urodzin Władysława Bartoszewskiego, a Marcin Barcz przygotował ekspozycję archiwalnych fotografii i dokumentów. Uczestników kilkakrotnie odwiedził Ambasador Rolf Nikel, wręczając przy okazji pamiątkowe upominki.
Uczniowie otrzymali zaproszenia do udziału w organizowanym przez Ambasadę Niemiec konkursie na napisanie listu na temat „Warto być przyzwoitym – co dla Ciebie znaczy dewiza Profesora” i mogli również pozostawić wpisy pamiątkowe na przygotowanej tablicy (zanotowali m.in.: „Brakuje osób jak Pan Profesor, które mogły by powiedzieć Warto być przyzwoitym”, „Materializm często jest dla ludzi ważniejszy niż przyzwoitość”, Nie mówić, a robić. Czuć się dobrze z samym sobą” czy „Życie jest za krótkie by siedzieć na kanapie”.
Jeden z utalentowanych graficznie gości w trakcie pokazu narysował karykaturę Władysława Bartoszewskiego, którą podarował organizatorom.
Towarzyszący uczniom nauczyciele otrzymali kopie filmów i materiałów edukacyjnych, a w kilku przypadkach wyrazili także zainteresowanie zorganizowaniem podobnego spotkania w swoich szkołach.
3 czerwca w Berlinie odbył się jednodniowy pokaz wystawy „Władysław Bartoszewski 1922-2015. Więcej niż przyzwoitość”, zorganizowany przez Inicjatywę im. Władysława Bartoszewskiego w tymczasowych pomieszczeniach wystawienniczych przy Von-der-Heydt-Strasse 1. Planowane jest oficjalne otwarcie wystawy w połowie lipca w berlińskim ratuszu.
4 czerwca 2018 w Warszawie powstała fundacja „Instytut Im. Władysława Bartoszewskiego”. We władzach fundacja znaleźli się: Ewa Rather (prezes Zarządu), Jolanta Wiśniewska (wiceprezes Zarządu) i Bogdan Cichucki (wiceprezes Zarządu). W skład Rady Nadzorczej weszli Alexandra Richie, Władysław Teofil Bartoszewski oraz Helmut Caspar von Moltke.
4 czerwca 2018 szczecińskie wydanie „Gazety Wyborczej” w artykule pt. Kartki z napisem „Warto być przyzwoitym” w górę. Kamień Bartoszewskiego już legalny informowało o oficjalnym odsłonięciu Kamienia Władysława Bartoszewskiego:
„Naszą bronią już wkrótce będą kartki wyborcze. Zwyciężymy! – mówił dawny lider solidarnościowego podziemia Andrzej Milczanowski podczas uroczystości „odsłonięcia” kamienia Władysława Bartoszewskiego w Szczecinie.
Na szczecińskie Jasne Błonia, tym razem legalnie, pod okiem konserwatora zabytków, wrócił głaz, który Zakład Usług Komunalnych najpierw usunął, a potem porzucił w krzakach na tzw. psiej polanie w parku Kasprowicza. Widnieje na nim napis: ‘Warto być przyzwoitym. Wł. Bartoszewski’”.
Relację z odsłonięcia głazu zamieścił także szczeciński portal informacyjny 24Kurier.pl:
„W poniedziałek na Jasnych Błoniach odbyła się uroczystość związana z odsłonięciem kamienia upamiętniającego Władysława Bartoszewskiego. Organizatorem był szczeciński Komitet Obrony Demokracji.
Głaz, na którym widnieje napis „Warto być przyzwoitym”, już kilka tygodni temu został postawiony niedaleko Pomnika Czynu Polaków. Jednak był to czyn samowolny i kamień został usunięty. Podjęto rozmowy o jego powrocie w pierwotne miejsce – tym razem z akceptacją władz.
Władysław Bartoszewski w 2006 r. otrzymał godność Honorowego Obywatela Szczecina. Był historykiem, publicystą, działaczem społecznym, politykiem oraz dyplomatą. Przez dwie kadencje pełnił również funkcję ministra spraw zagranicznych.
Podczas poniedziałkowego spotkania zainaugurowana została działalność Komitetu Społecznego „Warto być przyzwoitym”, powołanego w celu zbiórki pieniędzy na budowę pomnika-ławeczki z postacią Władysława Bartoszewskiego.”
https://24kurier.pl/aktualnosci/wiadomosci/uczcili-pamiec-wladyslawa-bartoszewskiego/
7 czerwca 2018 ulicami południowego Śródmieścia Warszawy wędrowali śladami swojego patrona uczniowie czwartych klas Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej imienia Władysława Bartoszewskiego. Spacer wyruszył spod oddziału Banku Polskiego na placu Unii Lubelskiej, gdzie grupę około trzydziestu uczestników przywitali Elżbieta Sobótka, Anita Baranowska-Koch (przybyła z Berlina założycielka Inicjatywy upamiętniającej Władysława Bartoszewskiego) i Marcin Barcz. Uczniowie wyposażeni zostali w mapy Warszawy z roku 1930 (na których zaznaczali przebieg marszu) oraz przewodniki z opisem trasy zwiedzania.
Pierwszym punktem była kamienica przy pobliskiej ulicy Flory 7, gdzie w roku 1929 zamieszkał siedmioletni Władysław Bartoszewski. Tutaj uczestnicy otrzymali dodatkowo broszurkę z historią sensacyjną „Dziki Tapir ratuje Bank Polski”. Następnie pomaszerowali ulicą Bagatela, z przystankiem naprzeciw Belwederu pod gmach Kancelarii Premiera, gdzie do grona przewodników dołączyła Monika Partyka (w latach 2012-2015 pracownik biura Władysława Bartoszewskiego) i Andrzej Cybulski (wieloletni bliski współpracownik i kierowca), którzy podzielili się wspomnieniami z okresu wspólnej pracy z patronem szkoły.
Dalszy przebieg marszu prowadził Alejami Ujazdowskimi w Aleję Szucha, gdzie uczniowie poznali bogatą (i często tragiczną) historię barwnych mieszkańców domu Stefana Kisielewskiego, zrobili sobie wspólną fotografię z miną à la Kisiel, wysłuchali opowieści o dramatycznych latach okupacji (gdy w położonym naprzeciw Ministerstwie Edukacji mieściła się siedziba gestapo), po czym przeszli pod Ministerstwo Spraw Zagranicznych, gdzie Elżbieta Sobótka i przybyły dodatkowo Krzysztof Miszczak (były dyrektor biura Władysława Bartoszewskiego) opowiedzieli o kulisach pracy dyplomatycznej.
Z Alei Szucha zmęczony już nieco pochód skierował się pod dawny areszt Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (obecnie Ministerstwo Sprawiedliwości), a stamtąd do celu – Biblioteki przy ulicy Koszykowej 26, gdzie uczestnicy w ostatnim bohaterskim zrywie podołali trudom rozwiązania krzyżówki z niespodzianką, spałaszowali zasłużone pierniki w czekoladzie i otrzymawszy pamiątkowe Dyplomy Zdobycia Tytułu „Dzikiego Tapira” oraz książki, z nową energią udali się na wykład Joanny Jaszek-Bieleckiej (kustosza i kierownik Działu Varsavianów) w Czytelni imienia Władysława Bartoszewskiego. Słuchaczy odwiedziła także Małgorzata Lewandowska (kierownik Działu Prezentacji Zbiorów).
Po trzech godzinach atrakcji, uczestnikom pozostał już tyko powrót na wyczekiwany obiad do Szkoły, a przewodnikom chwila wytchnienia przed kolejnym planowanym spacerem śladami Władysława Bartoszewskiego.
Spacer w towarzystwie uczniów Szkoły imienia Władysława Bartoszewskiego odbył się po raz drugi – pierwszy raz trasę z ulicy Flory do Biblioteki na Koszykowej pokonano w grudniu 2017 roku (z powodu mrozów uczestnicy narzucili wówczas tempo prawdziwie godne każdego dzikiego tapira).
14 czerwca 2018: Wizytą w Muzeum Książki Dziecięcej w Bibliotece m.st. Warszawy zakończył się we czwartek, 14 czerwca 2018 r. kolejny (trzeci już) spacer uczniów Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej im. Władysława Bartoszewskiego po warszawskich śladach patrona uczelni. Wyprawa – wyposażona w archiwalną mapę Warszawy – wyruszyła sprawdzoną trasą z placu Unii Lubelskiej. O opowieści dotyczące nie tylko postaci bohatera spaceru, lecz także historii odwiedzanych miejsc zadbała Elżbieta Sobótka.
Przy dawnym miejscu zamieszkania 8-letniego Władysława Bartoszewskiego (ul. Flory 7) okazało się, że jeden z młodych uczestników marszu z adresem tym związany jest własnymi „dramatycznymi” doświadczeniami regularnych wizyt w mieszczącym się tam obecnie gabinecie dentystycznym.
Pod budynkiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Alejach Ujazdowskich na spacerowiczów kolejny raz czekali dawni współpracownicy Władysława Bartoszewskiego – Monika Partyka i Andrzej Cybulski. Uczniowie mieli okazję obejrzeć oryginalny kalendarz z odręcznymi wpisami patrona szkoły – komisyjnie sprawdzono, co Władysław Bartoszewski robił 14 czerwca 2013 roku (był w Krakowie i Oświęcimiu na posiedzeniu Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej). Otrzymali także opowiadanie sensacyjne, nawiązujące do historii Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, mieszczącego się w latach międzywojennych w dzisiejszej siedzibie Rządu.
Następnie marsz przedefilował zgodnie z protokołem dyplomatycznym pod oknami gabinetu ministra spraw zagranicznych w Alei Szucha (gdzie Władysław Bartoszewski urzędował dwukrotnie: w 1995 r. i w latach 2000 – 2001), by zatrzymać się na dziedzińcu Ministerstwa Edukacji – tutaj uczniowie obejrzeli fotografie i oryginalne dokumenty (m.in. prawdziwą niemiecką kenkartę) z czasów okupacyjnych, gdy w miejscu tym miała siedzibę hitlerowska tajna policja.
Kolejnym przystankiem na trasie była wystawa poświęcona konspiracyjnej Radzie Pomocy Żydom, dostępna do zwiedzania na parkanie dawnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (dziś Ministerstwa Sprawiedliwości) w Al. Ujazdowskich (róg ul. Koszykowej). Tutaj uczniowie odnaleźli cytaty i fotografie Władysława Bartoszewskiego. Obejrzeli także fotografie zachowanych w budynku cel więziennych z czasów stalinowskich.
Pochód skierował się następnie w stronę Biblioteki Publicznej. W ramach wielkiego finału uczestnicy rozwiązali krzyżówkę, otrzymali dyplomy oraz naklejki (i pamiątkowe książki), a także zwiedzili Czytelnię Varsavianów im. Władysława Bartoszewskiego, gdzie przyjęła ich sprawująca opiekę nad zbiorami Joanna Jaszek-Bielecka z pracownikami Biblioteki. Nie zabrakło kolejnych osobistych akcentów – jeden z uczestników spaceru okazał się regularnym użytkownikiem Biblioteki. Dodatkową atrakcją była możliwość obejrzenia historycznej Czytelni im. Stanisławów Kierbedziów. Elżbieta Sobótka przypomniała również wojenną kartę z dziejów Biblioteki, w której podczas Powstania Warszawskiego znalazła schronienie radiostacja „Błyskawica”.
Wzmocnieni czekoladowymi piernikami (i obładowani prezentami) spacerowicze powrócili do szkoły (na zasłużony obiad) tramwajem z placu Konstytucji. Kolejne spacery nową trasą już po wakacjach!
18 czerwca 2018 na zaproszenie Rzecznika Praw Obywatelskich, p. Adama Bodnara w Sali im. Władysława Bartoszewskiego przy ul. Długiej 23/25 w Warszawie odbyło się drugie spotkanie robocze byłych autorów tekstów do księgi jubileuszowej z okazji 90. Rocznicy urodzin Władysława Bartoszewskiego (wydanej w 2012 r. pod redakcją Małgorzaty Maruszkin i Marka Zająca).
Przedstawiono m.in. dotychczasowe działania (w Polsce i za granicą) nawiązujące do postaci W. Bartoszewskiego – m.in. planowane w lipcu otwarcie wystawy w Berlinie i związane z nią wydarzenia towarzyszące.
Podjęto decyzję o zorganizowaniu pod patronatem RPO spotkania przedstawicieli organizacji pozarządowych, stowarzyszeń i osób odwołujących się do dorobku Profesora. Jako możliwą datę uznano orientacyjnie koniec września 2018 r. (symboliczną okazją jest rocznica tzw. drugiego transportu warszawskiego do obozu Auschwitz).
Rozmawiano także o skutecznych metodach dialogu z uczniami i studentami.
Dyskusja była rozwinięciem pierwszego spotkania, które odbyło się 4 kwietnia 2018. Mówiono wówczas przede wszystkim o:
konieczności kontynuowania myśli i dzieła Władysława Bartoszewskiego poprzez realne wydarzenia angażujące młodych, a nie jedynie uroczyste nazywanie ulic czy stawianie pomników;
stworzeniu aliansu organizacji pozarządowych upowszechniających postać i myśl Władysława Bartoszewskiego (z podkreśleniem roli dialogu, solidarności, otwarcia na innych ludzi, a przede wszystkim przyzwoitości w życiu publicznym);
za szczególną szansę na promowanie wspólnotowości, demokracji i otwartości wśród młodych uznano Open’er festiwal 2018 i podobne wydarzenia publiczne.
18 czerwca w berlińskim ratuszu odbyło się pod hasłem „Berlin und Polen: Erinnern, Gedenken, Gestalten” spotkanie osób i organizacji działających w Berlinie w dziedzinie relacji polsko-niemieckich, w ramach którego Anita Baranowska-Koch zaprezentowała Inicjatywę im. Władysława Bartoszewskiego. Zapowiedziano również planowane na 12 lipca otwarcie wystawy.
19 czerwca 2018 w historycznym gmachu Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego na warszawskim Powiślu udostępniono wystawę pt. „Władysław Bartoszewski. Krzywda – przebaczenie – współpraca. Spotkanie z prawdziwym bohaterem” (wejście od strony Wybrzeża Kościuszkowskiego 35, obok Pomnika Ławki Szkolnej, blisko stacji metra Centrum Nauki Kopernik). Wystawę zorganizowano na półpiętrze w holu głównym.
Wystawa powstała w kwietniu br. na potrzeby spotkania z uczniami II LO w Tarnowskich Górach. Prezentowana była następnie od połowy maja w tarnogórskiej galerii sztuki „Inny Śląsk”. W Warszawie znalazła się na cały okres wakacyjny 2018, następnie wyruszy w podróż po zainteresowanych szkołach.
Otwarcie wystawy miało miejsce w ramach posiedzenia członków ogólnopolskiego Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego pod przewodnictwem Sławomira Broniarza (ok. 70 osób). Na sali posiedzeń odbyła się krótka prezentacja materiałów edukacyjnych poświęconych Władysławowi Bartoszewskiemu, a także pokaz 10-minutowego fragmentu filmu Witolda Beresia i Artura Więcka pt. „Bartoszewski – Droga”.
Wiele obecnych osób wyraziło zainteresowanie zorganizowaniem w poszczególnych szkołach po wakacjach spotkań i prezentacji filmów poświęconych Władysławowi Bartoszewskiemu.
Wspomniano również związaną wątkiem rodzinnym z Władysławem Bartoszewskim postać ojca Zofii Bartoszewskiej, Karola Makucha (1885-1944) – zasłużonego pedagoga, twórcę polskiej oświaty pod zaborem austriackim i w odrodzonej Polsce po roku 1918, członka Krajowego Związku Nauczycielstwa Ludowego w Galicji, Związku Polskiego Nauczycielstwa Ludowego, sekretarza Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych, a następnie skarbnika, przewodniczącego komisji finansowej i pierwszego przewodniczącego Wydziału Pedagogicznego Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Warto także dodać, że w historycznej sali posiedzeń ZNP w roku 1947 odbył się proces byłego komendanta obozu Auschwitz – skazanego na karę śmierci Rudolfa Hössa (Władysław Bartoszewski, były więzień Auschwitz, przebywał wtedy w aresztach Urzędu Bezpieczeństwa przy ul. Koszykowej i Rakowieckiej).
5 lipca 2018 podczas XLIII zwyczajnej sesji Rada Miasta Szczecin przyjęła uchwałę nr XLIII/1222/18 wyrażającą zgodę na wzniesienie pomnika upamiętniającego profesora Władysława Bartoszewskiego.
12 lipca 2018 w Czerwonym Ratuszu w Berlinie otwarta została uroczyście wystawa „Władysław Bartoszewski 1922 – 2015. Pod prąd – Pamięć – Pojednanie”. Obszerna relacja z wernisażu autorstwa red. Jacka Lepiarza znalazła się na stronach polskiej redakcji Deutsche Welle:
„Wystawa o Władysławie Bartoszewskim w Berlinie. „Tama przeciwko nienawiści”
Władysław Bartoszewski był ikoną polsko-niemieckiego pojednania. Wystawa w berlińskim ratuszu przypomina o zasługach zmarłego trzy lata temu polityka i pisarza dla porozumienia polsko-niemieckiego.
– Bartoszewski był nie tylko budowniczym mostów (między narodami), lecz także twórcą zapór. Budował tamy przeciwko nienawiści, przeciwko przesądom, przeciwko małym wojnom podjazdowym między ludźmi – powiedział kurator wystawy Marcin Barcz, wieloletni asystent Władysława Bartoszewskiego.
– Wystawa służy zachowaniu pamięci – nie tylko o Bartoszewskim, lecz także o jego sposobie widzenia świata, o ludziach, którzy byli mu bliscy – mówił Barcz zaznaczając, że jego nastawiona na pojednanie działalność nie wszystkim w Polsce się podobała. Barcz przypomniał ostatnie słowa Bartoszewskiego, wypowiedziane na kilka godzin przed śmiercią, gdy wychodząc z pracy żegnał się z współpracownikami: „Głowa jest, laska jest, wiem jeszcze jak się nazywam, no to cześć, znikam”.
– Uważam, że naszym zadaniem jest zatroszczenie się o to, by Władysław Bartoszewski nie zniknął, przynajmniej dopóki wiemy, jak się nazywamy – podkreślił kurator.
Pojednanie zamiast zemsty. Przewodniczący dyrekcji Fundacji im. Roberta Boscha, Joachim Rogall, przedstawił sylwetkę Bartoszewskiego. Jak podkreślił, pomimo ciężkich przeżyć wojennych, takich jak pobyt w Auschwitz i udział w Powstaniu Warszawskim, Bartoszewski „nigdy nie pragnął zemsty, lecz dążył do pojednania”.
Rogall zwrócił uwagę na wpływ Bartoszewskiego na niemiecką opinię publiczną w latach 80., gdy wykładał na zachodnioniemieckich uniwersytetach. Polski historyk skutecznie przeciwstawiał się dominującym wśród elit poglądom widzącym w socjalizmie raczej szansę niż zagrożenie. Duże znaczenie miało też zdaniem Rogalla poparcie Bartoszewskiego i innych polskich intelektualistów dla idei zjednoczenia Niemiec. – Bartoszewski jest osobą niezastąpioną – podsumował szef fundacji Boscha.
Szef Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie, Christian Schroeter, nawiązał do życiowej dewizy Bartoszewskiego „warto być przyzwoitym”, mówiąc że jest ona „przeciwciałem przeciwko wrogom demokracji – ludziom w rodzaju Trumpa, Orbana, Kaczyńskiego i Putina, którzy wykazując brak przyzwoitości walczą z wolnym słowem”.
Konspiracja, pamięć, pojednanie. Wystawa znajdująca się w głównym holu Czerwonego Ratusza – siedzibie nadburmistrza Berlina podzielona jest na trzy bloki tematyczne.
Pierwsza część „Pod prąd” opowiada o działalności konspiracyjnej Bartoszewskiego podczas II wojny światowej oraz o represjach ze strony władz komunistycznych, a także o jego działalności antykomunistycznej, w tym współpracy z radiem Wolna Europa.
Blok tematyczny „Pamięć” poświęcony jest działaniom mającym zachować pamięć o prześladowaniach – począwszy od raportu z pobytu w Auschwitz, poprzez liczne publikacje o Powstaniu Warszawskim, o niemieckim terrorze okupacyjnym, aż do działalności na rzecz zachowania miejsc pamięci, przede wszystkim byłego niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau.
Ostatnia część „Pojednanie” dokumentuje kolejne etapy przełamywania barier w kontaktach z Niemcami, a także jego walkę z przejawami antysemityzmu.
W uroczystości otwarcia wystawy uczestniczył prezydent Sopotu, gdzie Bartoszewski chętnie spędzał wakacje – Jacek Karnowski oraz przedstawiciel władz Berlina, sekretarz stanu Christian Rickers.
Oferta dla młodzieży. Anita Baranowska-Koch z Inicjatywy im. Władysława Bartoszewskiego podkreśliła w rozmowie z Deutsche Welle, że organizatorzy oferują zwiedzającym, przede wszystkim młodzieży, program towarzyszący – wspólne zwiedzanie, warsztaty kreatywnego pisania, spacer po Berlinie w poszukiwaniu polskich śladów.
Wystawa o Bartoszewskim pokazywana jest po raz pierwszy za granicą. Prezentowana najpierw w siedzibie polskiego rządu ekspozycja powstała we wrześniu 2015 roku, pięć miesięcy po śmierci 93-letniego polityka, który od 2007 roku zajmował stanowisko pełnomocnika prezesa rady ministrów ds. dialogu międzynarodowego.
Wystawę w Berlinie zorganizowała Inicjatywa im. Władysława Bartoszewskiego wspierana przez Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie oraz Senat (rząd) Berlina. Wystawę można zwiedzać do 1 września. Chęć pokazania jej zasygnalizowały już kolejne miasta: Frankfurt nad Odrą, Moguncja, Hamburg i Drezno.”
26 lipca 2018 w berlińskim Ratuszu odbyła się rozmowa z b. ambasadorem RFN w Polsce, Johannesem Bauchem pt. „Mój Bartoszewski”, zorganizowana w ramach wydarzeń towarzyszących wystawie „Bartoszewski 1922 – 2015. Pod prąd – Pamięć – Pojednanie“, prezentowanej od 12 lipca do 31 sierpnia 2018.
Johannes Bauch pełnił już w latach 80-tych funkcję ministra pełnomocnego Ambasady RFN w Warszawie. Od 1993 do 1999 piastował stanowisko ambasadora. Był zaangażowany m.in. w prace nad Traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Johannes Bauch obserwował Polskę w epoce transformacji i współkształtował relacje polsko-niemieckie w okresie poprzedzającym przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Jako bliski znajomy Władysława Bartoszewskiego przedstawił osobiste wspomnienia z owego czasu, ze szczególnym uwzględnieniem roli Bartoszewskiego w stosunkach polsko-niemieckich.
Rozmowę poprowadził Wolfgang Pailer – tłumacz i publicysta, m.in. autor książki „Na przekór fatalizmowi wrogości. Stanisław Stomma i stosunki polsko-niemieckie” (Warszawa 1998), wyróżnionej Nagrodą im. Adolfa Bocheńskiego. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP (2005). Obecnie członek Inicjatywy im. Władysława Bartoszewskiego – Berlińczycy Bartoszewskiemu.
Spotkaniu towarzyszyło oprowadzanie po wystawie. Inicjatywa im. Władysława Bartoszewskiego działa w ramach Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Berlinie. Wystawa zorganizowana została ze wsparciem Federalnego Ministerstwa Kultury i Mediów. Więcej (w j. niemieckim): http://bartoszewski-initiative.de
23 sierpnia 2018 w ramach wydarzeń towarzyszących prezentowanej w berlińskim Czerwonym Ratuszu wystawie odbyło się spotkanie publiczne z udziałem prof. Rity Süssmuth (byłej przewodniczącej niemieckiego Bundestagu) i przybyłej z Krakowa prof. Isabel Röskau-Rydel (byłej studentki Władysława Bartoszewskiego). Rozmowę w imieniu Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego prowadził Nils-Eyk Zimmermann.
29 sierpnia 2018 na stronach internetowych miasta Sopotu pojawiła się informacja o konkursie na pomnik Władysława Bartoszewskiego:
„Rozpoczął się konkurs na opracowanie koncepcji projektowej pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie. Początek konkursu, na zwołanej konferencji prasowej, ogłosił dziś w południe organizator – Stowarzyszenie „Warto być przyzwoitym”.
Wiemy gdzie stanie, a na początku przyszłego roku dowiemy się jak będzie wyglądał sopocki pomnik profesora Bartoszewskiego. Rozpoczął się konkurs na opracowanie koncepcji projektowej. Początek konkursu, na zwołanej w środę (22 sierpnia) konferencji prasowej, ogłosił organizator, Stowarzyszenie „Warto być przyzwoitym”.
– Profesor Władysław Bartoszewski był honorowym obywatelem naszego miasta. Za życia był jednym z najbardziej znanych Polaków na świecie. Był w ogóle jednym z najbardziej zasłużonych Polaków w XX w., dwukrotnym ministrem spraw zagranicznych, reprezentował nas wobec świata i robił to świetnie – mówił o profesorze mecenas Jacek Taylor, przyjaciel Władysława Bartoszewskiego. – Był człowiekiem, który cieszył się międzynarodowym szacunkiem. Wystarczy powiedzieć¸ że był jednym z głównych architektów naszego polskiego, historycznego porozumienia z Niemcami po tysiącu lat konfliktu. Mimo, że sam doznał na sobie niemieckiego okrucieństwa w czasie wojny, był więźniem m.in. Oświęcimia. Profesor był człowiekiem, którym mogliśmy się pochwalić. Będzie w Sopocie przypominał nam o tym, czym Polska powinna być i czym dzięki niemu się stała – dodał mecenas Taylor.
Na spotkaniu obecni byli m.in. prof. Stanisław Gierada, rzeźbiarz, przewodniczący sądu konkursowego, mec. Jacek Taylor i mec. Tomasz Kopoczyński, reprezentujący stowarzyszenie „Warto być przyzwoitym”, Krzysztof Kolarz, przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie i jednocześnie prezes stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym”, a także prezydent Sopotu Jacek Karnowski i mieszkańcy Sopotu, którym bliska jest idea uhonorowania postaci Władysława Bartoszewskiego.
Wyłonienie zwycięskiej koncepcji nastąpi po przeprowadzeniu ogólnopolskiego, otwartego konkursu. Pierwszy etap potrwa do 28 września br., składanie prac konkursowych przez uczestników II etapu do 14 grudnia. Wyniki zostaną ogłoszone 4 stycznia 2019 r.
Pomnik Władysława Bartoszewskiego stanie przy skrzyżowaniu ulic Tadeusza Kościuszki i Fryderyka Chopina, przed Budynkiem Sopot Centrum.”
http://www.sopot.pl/aktualnosc/7059/konkurs-na-projekt-pomnika-prof-bartoszewskiego
30 sierpnia 2018 uroczystym finisażem z udziałem ok. 120 gości zakończyła się po sześciu tygodniach prezentacji w berlińskim Czerwonym Ratuszu wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu.
Jako goście honorowi głos zabrali Thomas Kralinski (sekretarz stanu Brandenburgii ds. relacji międzynarodowych) i Władysław Teofil Bartoszewski. W moderowanej przez Nilsa-Eyka Zimmermanna dyskusji uczestniczyli Elżbieta Sobótka, Ulrike Kind oraz Krzysztof Miszczak. W imieniu organizatora, berlińskiej Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego wystąpiła Anita Baranowska-Koch. Całość spotkania poprowadziła Weronika Priesmeyer-Tkocz, a oprawę muzyczną zapewniła Celina Muza z zespołem. Dokumentację fotograficzną z finisażu wykonał Jan Oliver Koch.
Warto przypomnieć, że wystawa dostępna była w berlińskim Ratuszu od 12 lipca 2018. W ramach wydarzeń towarzyszących odbyły się dwa spotkania. W dniu 26 lipca miała miejsce publiczna rozmowa z byłym ambasadorem Niemiec w Polsce, Johannesem Bauchem. Spotkanie poprowadził Wolfgang Pailer. W dniu 23 sierpnia honorowymi gośćmi byli prof. Rita Süssmuth i przybyła z Krakowa prof. Isabel Röskau-Rydel. Rozmowę prowadził Nils-Eyk Zimmermann.
Wystawa opuściła berliński Ratusz w dniu 3 września, następnego dnia odbyło się jej uroczyste otwarcie w Starym Ratuszu w Magdeburgu.
4 września 2018 dzięki wsparciu władz Magdeburga we współpracy z Towarzystwem Niemiecko-Polskim i Towarzystwem Zagranicznym Saksonii-Anhalt wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu została uroczyście otwarta w reprezentacyjnej Sali Miast Partnerskich magdeburskiego Starego Ratusza.
Przybyłych gości powitał Krzysztof Blau, przewodniczący Towarzystwa Niemiecko-Polskiego Saksonii Anhalt. Uroczyste przemówienie wygłosił burmistrz Magdeburga, dr Lutz Trümper, który przypomniał fakt uhonorowania Władysława Bartoszewskiego przez miasto Magdeburg Medalem Cesarza Ottona w maju 2009 roku.
Berlińską Inicjatywę im. Władysława Bartoszewskiego, sprawującą pieczę nad wystawą przedstawiła Anita Baranowska-Koch, a Marcin Barcz zaprezentował koncepcję wystawy i związki samego Władysława Bartoszewskiego z Magdeburgiem.
Wspomniane magdeburskie akcenty w biografii bohatera wystawy znalazły także wyraz w ekspozycji: specjalnie na potrzeby Magdeburga przygotowane zostało kilka eksponatów, m.in. fotografie z nadania Władysławowi Bartoszewskiemu Medalu Cesarza Ottona, kopia dyplomu, tekst ówczesnego przemówienia laureata, a także fotografia ze związanym z Magdeburgiem Günterem Särchenem, jedną z kluczowych postaci wczesnych początków powojennych relacji polsko-niemieckich. W magdeburskim Ratuszu wystawa gościła do końca września.
8 września 2018 przy pomniku Barykada Września 1939 (u zbiegu ulic Grójeckiej i Opaczewskiej) odbyły się obchody 79. rocznicy obrony Warszawy. Po oficjalnej uroczystości, na położonym w pobliżu domu przy ul. Grójeckiej 104 odsłonięto tablicę upamiętniającą Władysława Bartoszewskiego. Głos zabrali m.in. Władysław Teofil Bartoszewski oraz Burmistrz Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy, Katarzyna Łęgiewicz.
Na tablicy widnieje napis: „W tym domu w chwili wybuchu II wojny światowej mieszkał Władysław Bartoszewski 1922 – 2015 pisarz, publicysta, mąż stanu, rzecznik pojednania polsko-niemieckiego, zaangażowany w 1939 roku w obronę cywilną Warszawy, żołnierz Armii Krajowej, współorganizator Rady Pomocy Żydom ‘Żegota’, uczestnik Powstania Warszawskiego, Honorowy Obywatel m.st. Warszawy.”
Tablica powstała przy jednogłośnej akceptacji członków wspólnoty mieszkaniowej. W archiwach zachowała się fotografia uszkodzonej w wyniku działań wojennych kamienicy przy Grójeckiej 104. Dom nie został jednak całkowicie zniszczony i zachował się do dzisiaj w kształcie przedwojennym.
Okres zamieszkania w domu przy ul. Grójeckiej 104 Władysław Bartoszewski wspominał w kilku publikacjach autobiograficznych:
„Sam moment wybuchu wojny zapamiętałem w dość osobliwym skojarzeniu – 1 września obudziła mnie matka: „Słychać jakieś wybuchy, wstawaj”. – „Mamo, to jakieś ćwiczenia, daj mi spokój, mam wakacje”. Wstałem jednak. Przez okno widać było małe obłoczki na niebie, pociski naszej obrony przeciwlotniczej. Już po paru godzinach dowiedziałem się, że pierwsze bomby niemieckie spadły na miasto stosunkowo niedaleko od nas – bo mieszkaliśmy wtedy od niedawna na Grójeckiej 104, róg Opaczewskiej, a bombardowano między innymi pobliskie Okęcie” (W. Bartoszewski, Życie trudne, lecz nie nudne, Kraków 2010, s. 44).
Po kilku dniach od wybuchu wojny, gdy wojska niemieckie zbliżyły się do Warszawy, Władysław Bartoszewski wraz z matką musieli opuścić mieszkanie w domu przy Grójeckiej:
„6 września przyszło wojsko do naszego mieszkania na Grójeckiej 104 i w grzeczny sposób powiedziało, że przykro im, ale proszą o opuszczenie domu, ponieważ musi on zostać zajęty przez wojsko, najprawdopodobniej będzie tu rozbudowa pozycji obronnych. Było to dla nas zupełnym szokiem, nie z powodu przykrości osobistej, ale – jakich pozycji obronnych? W Warszawie? Nie tylko dla nas, ale i dla wszystkich pozostałych mieszkańców tego domu, w którym było kilkadziesiąt mieszkań, stanęło pytanie: tu jest jakieś zagrożenie, na miejscu? W bardzo niewiele dni później rozegrały się tu właśnie sceny utrwalone potem w wierszu Jana Janiczka („Świadka”): Ja, pani Opaczewska, bronię dziś Warszawy. W tym miejscu pierwsze czołgi niemieckie usiłowały przedrzeć się ledwie dwa dni później przez linie obronne. Stałem się zupełnie przypadkowo wczesnym świadkiem zagrożenia. Jak staliśmy, z jedną walizką w ręku, opuściliśmy mieszkanie” (Życie trudne, lecz nie nudne, s. 48).
Dramatyczne wydarzenia z dni obrony Warszawy upamiętnia stojący dzisiaj w tym miejscu monumentalny pomnik „Barykada Września”, wzniesiony w roku 1979 według projektu prof. Juliana Pałki – rzucający się w oczy zwłaszcza kierowcom jadącym ul. Grójecką w kierunku Centrum. Składa się on z trzech betonowych elementów, ustawionych po obu stronach i na pasie zieleni pośrodku ul. Grójeckiej. Części pomnika tworzą daty – po lewej 8.IX (data budowy barykady), pośrodku 1939, a po prawej 27.IX (data zawieszenia broni w 1939 r.). W sąsiedztwie prawej części pomnika znajduje się tzw. „Topola Obrońców”. Na części lewej, tuż obok domu przy Grójeckiej 104 widnieje tablica ze wspomnianym przez Władysława Bartoszewskiego wierszem Jana Janiczka z 1941 roku pt. Ulica Opaczewska:
Ja jestem zła ulica! Nie przystępuj do mnie
Najeźdźco, który niesiesz śmierć samolotową
Swojego bronię miasta twardo i niezłomnie
Do walki jestem zawsze skorą i gotową.
Ja jestem zła ulica, stawiam barykady
I pluję armatami, karabinem walę
Nie przerażą mnie twoich bomb tonowych grady
I czołgi twe jaszczurze chwytam wciąż zuchwale.
Ja jestem zła ulica, lecz kocham swe dzieci,
Których mi co dzień więcej na łonie umiera
Gdy kamienic gromnica przy tym jasno świeci.
Ja jestem zła ulica, lecz choć bój doskwiera
Nie wpuszczę cię do miasta, gwałcicielu krwawy…
Ja – pani Opaczewska – bronię dziś Warszawy.
2 października 2018 r. wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu odbyła podróż do Hamburga, gdzie stanęła w pomieszczeniach krypty historycznego kościoła St. Nikolai w sercu miasta. Dla zwiedzających dostępna będzie od 16 października do 20 listopada. Opiekę nad wystawą przejęło na czas ekspozycji Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Hamburgu. Po prezentacji w Berlinie od 12 lipca do 30 sierpnia wystawa gościła w Magdeburgu od 4 września do 1 października.
5 października 2018 roku w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy – Bibliotece Głównej Województwa Mazowieckiego odbyła się XXVIII Sesja Varsavianistyczna zatytułowana „Z przywiązaniem do mego rodzinnego miasta”. Władysław Bartoszewski Warszawie. Całodzienne spotkanie poświęcone było działalności Władysława Bartoszewskiego jako publicysty, dziennikarza i kronikarza losów rodzinnej Warszawy, a także jako darczyńcy Biblioteki. Przybyłych gości powitał dyrektor Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, dr Michał Strąk, który odczytał m.in. list od marszałka województwa mazowieckiego, Adama Struzika. W ramach sesji wygłoszono sześć referatów.
Dr Michał Komar w referacie zatytułowanym „Uczniowskie wędrówki Władysława Bartoszewskiego” opowiedział o miejscach związanych z latami młodości Władysława Bartoszewskiego w Warszawie lat międzywojennych.
Marek Zając, który objął również prowadzenie całego spotkania, przedstawił „Konspiracyjne i powstańcze publikacje Władysława Bartoszewskiego”, w tym unikalne młodzieńcze teksty publikowane na łamach prasy Frontu Odrodzenia Polski: w piśmie „Prawda” czy w redagowanej przez Władysława Bartoszewskiego „Prawdzie Młodych” (gdzie uwagę zwracają zwłaszcza idealistyczne odezwy programowe dotyczące postawy moralnej polskiej młodzieży).
Dr Władysław Teofil Bartoszewski zaprezentował tematykę „Warszawskich judaiców w twórczości Władysława Bartoszewskiego”, a dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert w obszernym odczycie pt. „Władysław Bartoszewski – kronikarz warszawskiego pierścienia śmierci” skupił uwagę na pracach dokumentujących zbrodnie hitlerowskie w okupowanej Warszawie.
O opozycyjnej działalności Władysława Bartoszewskiego w latach działalności akademickiej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, współpracy z Radiem Wolna Europa, Polskim Porozumieniem Niepodległościowym czy Towarzystwem Kursów Naukowych i Uniwersytetem Latającym opowiedział prof. Andrzej Friszke w referacie zatytułowanym „Między legalnością a szarą strefą 1976 – 1982”.
Podsumowaniem sesji był referat organizatorów – Joanny Jaszek Bieleckiej i Grażyny Małgorzaty Lewandowskiej „Darczyńca i przyjaciel Biblioteki”, poświęcony związkom samego Władysława Bartoszewskiego z Biblioteką przy ul. Koszykowej.
Warto przypomnieć, że w dniu 7 października 2015 r. w ramach uroczystego otwarcia zmodernizowanego gmachu Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego przy ul. Koszykowej 26/28 odbyło się nadanie imienia Władysława Bartoszewskiego jednej z sal – Czytelni Czasopism i Varsavianów.
Sesji towarzyszyła bogata wystawa darów Władysława Bartoszewskiego, przekazanych w ciągu minionych kilkunastu lat Bibliotece. W ramach wystawy dostępnej od 5 października do 9 listopada 2018 roku obejrzeć można m.in. warszawskie wydawnictwa konspiracyjne, wydawnictwa z okresu Powstania Warszawskiego (m.in. publikacje prasowe, odezwy, plakaty czy rozkazy komendantury AK), publikacje samego Władysława Bartoszewskiego (w tym kroniki okupacyjne, prace poświęcone wydawnictwom konspiracyjnym, judaika itp.). Niezwykle ciekawą częścią wystawy są materiały dotyczące recepcji publikacji Władysława Bartoszewskiego – przede wszystkim nierzadko poruszające listy czytelników kronik Władysława Bartoszewskiego nadesłane do redakcji „Stolicy” i „Świata”. Odrębnym, cennym zbiorem są listy i kartki pocztowe Władysława Bartoszewskiego do Janiny Cygańskiej, wieloletniej wicedyrektor Biblioteki Głównej m.st. Warszawy i działaczki Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Wystawę uzupełnia bogato ilustrowany katalog z przedmową Grażyny Małgorzaty Lewandowskiej, dostępny w Bibliotece (Wydawca: Biblioteka Główna m.st. Warszawy, Warszawa 2018, nakład 300 egz.).
6 października 2018 r. odbyła się uroczystość nadania imienia Władysława Bartoszewskiego skwerowi w Lublinie, położonemu obok głównego wejścia na najstarszy lubelski cmentarz przy ulicy Lipowej. Obszerną relację ze spotkania na skwerze wraz z bogatą dokumentacją fotograficzną zamieściła „Gazeta Wyborcza” w wydaniu elektronicznym z 6.10.2018:
„- Władysław Bartoszewski kochał Polskę i służył jej najlepiej, jak tylko mógł. Pokazywał, jak można myśleć o Polsce i jej przyszłości oraz jak buduje się pojednanie – mówił w sobotę prezydent Krzysztof Żuk podczas uroczystego odsłonięcia tablicy z nazwą skweru przy ul. Lipowej.
O przyjęciu nazwy skweru im. Władysława Bartoszewskiego zdecydowali miejscy radni podczas majowej sesji. Prof. Bartoszewski to historyk, działacz społeczny, polityk i dyplomata. W czasie II wojny był więźniem obozu w Auschwitz, żołnierzem AK i działaczem państwa podziemnego. Po upadku komunizmu był m.in. ministrem spraw zagranicznych. Otrzymał też wiele odznaczeń, m.in. Order Orła Białego czy medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Zmarł w 2015 r.
– To postać niezwykle barwna, która jest wzorem dla wielu pokoleń. Wszystko robił dla Polski i Polaków. I chociażby z tego powodu trzeba o nim pamiętać i pokazywać młodym pokoleniom, że był z nami i ma swój wkład w odzyskanie niepodległości i suwerenności – tłumaczył Żuk.
Władysław Bartoszewski przez wiele lat związany był z naszym miastem, o czym przypomniał m.in. obecny na uroczystości Marcin Barcz, były sekretarz profesora. – Lublin to miejsce, z którego Bartoszewski tak naprawdę nigdy nie wyjechał. Do końca życia żył wspomnieniem spędzonych tutaj lat jako wykładowca KUL, żył sprawami ludzi, których tu poznał i z którymi się zaprzyjaźnił – wspominał Barcz.
W odsłonięciu tablicy uczestniczyli także Anna Augustyniak, sekretarz województwa lubelskiego, Michał Krawczyk, radny PO, Piotr Bachurzewski, pasierb Władysława Bartoszewskiego oraz przedstawiciele KOD-u (to z ich inicjatywy nazwano skwer przy ul. Lipowej).”
http://lublin.wyborcza.pl/lublin/5,48724,24011309.html
Tego samego dnia o wydarzeniu wspomniał również „Dziennik Wschodni” w artykule zatytułowanym „W Lublinie jest już skwer Władysława Bartoszewskiego”:
Relacja pt. „Plac przed wejściem na cmentarz przy ul. Lipowej oficjalnie nosi imię prof. Władysława Bartoszewskiego” pojawiła się także w „Kurierze Lubelskim”:
Reportaż telewizyjny autorstwa Wiesławy Szymczuk nadany został w audycji „Panorama lubelska” i zamieszczony na stronie internetowej regionalnego oddziału TVP w Lublinie:
Po uroczystości na Skwerze Władysława Bartoszewskiego, uczestnicy udali się do lubelskiego Ratusza na spotkanie wspomnieniowe, prowadzone przez Krzysztofa Stanowskiego, podczas którego zaprezentowany został m.in. fragment filmu „Bartoszewski – Droga”, autorstwa Witolda Beresia i Artura Więcka.
Uroczystość odbyła się na zaproszenie prezydenta Lublina, Krzysztofa Żuka i przewodniczącego rady Miasta Piotra Kowalczyka. Inicjatorami nadania imienia Władysława Bartoszewskiego i współorganizatorami spotkania byli członkowie i sympatycy lubelskiego Komitetu Obrony Demokracji.
Warto przy okazji wspomnieć o niektórych przynajmniej związkach Władysława Bartoszewskiego z Lublinem, które sięgają bezpośrednich lat powojennych, gdy jako zaledwie 24-letni członek opozycyjnego Polskiego Stronnictwa Ludowego i zarazem redaktor „Gazety Ludowej” przyjeżdżał z polecenia sekretariatu naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL (Stanisława Wójcika i Stefana Korbońskiego) w roli obserwatora i sprawozdawcy odbywających się przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Lublinie procesów politycznych.
W roku 1973 Władysław Bartoszewski nawiązał (dzięki wstawiennictwu prof. Jerzego Kłoczowskiego) współpracę z Katedrą Historii Nowożytnej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Do połowy 1982 (z przerwą spowodowaną internowaniem podczas stanu wojennego) prowadził jako starszy wykładowca seminaria i wykłady z zakresu II wojny światowej. Pod kierownictwem Władysława Bartoszewskiego studia ukończyło kilkadziesiąt osób. Od roku akademickiego 1982/83 Władysław Bartoszewski kontynuował pracę dydaktyczną na stanowisku stypendysty i profesora honorowego w Niemczech. Na Katolicki Uniwersytet Lubelski powrócił ponownie w roku akademickim 1984/85.
W dniu 29 stycznia 2008 otrzymał doktorat honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. O swoich związkach z Lublinem i pracy z młodzieżą z tak mówił w wygłoszonym z tej okazji wystąpieniu: „Starałem się budować most: chciałem, aby młodzież urodzona na ogół tutaj w latach 50tych i nie zawsze posiadająca jednakowe przygotowanie domowe odnalazła swoją podmiotowość tradycyjną, polską. Taką, jaka w ówczesnych czasach była możliwa do odnalezienia. Jedni wyszli na tym gorzej, inni lepiej. Spotykałem potem moich byłych studentów w różnych krajach świata. Niektórzy sprawdzili się naukowo, porobili doktoraty. Niektórzy są nauczycielami historii, inni politykami lub działaczami samorządów. Nie chodzi zresztą o to, kim są, gdyż na każdym z tych stanowisk mogą robić coś dobrego, ale o to, że istnieje pewien łańcuch ciągnący się przez pokolenia.”
W ostatnich latach życia Władysław Bartoszewski wielokrotnie odwiedzał Lublin. W dniu 1 grudnia 2008 występował z wykładem pt. „Z doświadczeń pracy na KUL 1973-1985: aż do granic możliwości” w ramach konferencji na 90-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego „KUL wobec wyzwań XX wieku: 1918-1989”. Uczestniczył również w inauguracji roku akademickiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 17 października 2010. 19 lutego 2011 (w dniu swoich urodzin) wziął udział w Lublinie w pogrzebie abpa Józefa Życińskiego, a 10 marca 2012 Katolicki Uniwersytet Lubelski zorganizował obchody 90-lecia Władysława Bartoszewskiego. Ostatnią wizytę złożył 4 października 2013 r., gdy w Centrum Kultury uczestniczył w zorganizowanym w ramach Kongresu Europy Środkowowschodniej spotkaniu z prof. Jerzym Kłoczowskim „Cena wolności. Powstanie Warszawskie we wspomnieniach uczestników”. W dniu 4 lipca 2014 w Kancelarii Premiera w Warszawie odbyło się wręczenie Władysławowi Bartoszewskiemu Nagrody Specjalnej Przewodniczącego Młodzieżowej Rady Lublina. Przyznawane od 2007 roku wyróżnienie przekazane zostało przez przewodniczącego Młodzieżowej Rady, pana Marcina Bubicza i panią Annę Król.
5 października 2018 Komisja Konkursowa pomnika profesora Władysława Bartoszewskiego w Sopocie zakończyła obrady. Z dziewięciu nadesłanych projektów do drugiego etapu przeszły cztery.
8 października 2018 internetowe wydanie „Dziennika Bałtyckiego” informowało w artykule Ewy Andruszkiewicz Pomnik prof. Bartoszewskiego w Sopocie. Zakończył się pierwszy etap konkursu na projekt. Wybrano cztery najlepsze prace:
Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, już na początku przyszłego roku dowiemy się, jak będzie wyglądał pomnik prof. Bartoszewskiego w Sopocie. Zrealizowany zostanie jeden z czterech projektów.
Inicjatywa budowy pomnika prof. Bartoszewskiego w Sopocie nabiera tempa. Właśnie zakończył się pierwszy etap konkursu na projekt monumentu. Z dziewięciu nadesłanych przez artystów prac, członkowie komisji wybrali cztery.Inicjatywa budowy pomnika prof. Bartoszewskiego w Sopocie nabiera tempa. Właśnie zakończył się pierwszy etap konkursu na projekt monumentu. Z dziewięciu nadesłanych przez artystów prac, członkowie komisji wybrali cztery.K.Kolarz/Stowarzyszenie „Warto Być Przyzwoitym”
– Wybór był trudny, bo prace bardzo się od siebie różniły pod względem interpretacji. Zresztą od samego początku przyświecało nam założenie, że konkurs nie jest prowadzony na docelowy pomnik, tylko na pomysł, koncepcję. To nie było łatwe zadanie. Lokalizacja przyszłego pomnika jest dość trudna, teren narzuca różnego rodzaju ograniczenia, zarówno pod względem wielkości, jak i ciężaru monumentu. Na te czynniki zwracaliśmy uwagę w pierwszym etapie konkursu – mówi w rozmowie z „Dziennikiem Bałtyckim” prof. Stanisław Gierada, przewodniczący komisji konkursowej.Inicjatywa budowy pomnika prof. Bartoszewskiego w Sopocie nabiera tempa. Właśnie zakończył się pierwszy etap konkursu na projekt monumentu. Z dziewięciu nadesłanych przez artystów prac, członkowie komisji wybrali cztery. K.Kolarz/Stowarzyszenie „Warto Być Przyzwoitym”
Przypomnijmy, że pomnik prof. Bartoszewskiego stanąć ma przy skrzyżowaniu ulic Tadeusza Kościuszki i Fryderyka Chopina, przed budynkiem Sopot Centrum.
– Jeśli chodzi o prace, które zostały wybrane w pierwszym etapie, to część z nich posiada dość dobrze zrobiony portret prof. Bartoszewskiego, inne wyróżniają się świeżym pomysłem związanym ze szkłem i oświetleniem, a więc kombinacją bardzo współczesną, dwa projekty zakładają wyrzeźbienie samej postaci prof. Bartoszewskiego – opisuje dalej prof. Gierada.Inicjatywa budowy pomnika prof. Bartoszewskiego w Sopocie nabiera tempa. Właśnie zakończył się pierwszy etap konkursu na projekt monumentu. Z dziewięciu nadesłanych przez artystów prac, członkowie komisji wybrali cztery.
Drugi etap konkursu, który właśnie rusza, polega już na szczegółowym opracowaniu przez artystów detali przyszłego pomnika w skali 1:1. Z czterech wyłonionych do tej pory prac, wybrane zostaną dwie. Następnie, na temat obu projektów będą mogli za pośrednictwem ankiety internetowej wypowiedzieć się mieszkańcy Sopotu. Opracowanie, które zbierze więcej głosów, otrzyma dodatkowy punkt w głosowaniu sądu konkursowego. Inicjatywa budowy pomnika prof. Bartoszewskiego w Sopocie nabiera tempa. Właśnie zakończył się pierwszy etap konkursu na projekt monumentu. Z dziewięciu nadesłanych przez artystów prac, członkowie komisji wybrali cztery.
Drugi etap konkursu potrwa do 14 grudnia. Z dwóch najlepszych projektów zostanie wybrany jeden, zwycięski, i na wiosnę przyszłego roku ruszy jego realizacja i budowa. Myślę, że nie będzie to ogromne założenie, bo pod terenem, na którym stanie pomnik, znajduje się garaż, więc konstrukcja nie może być ciężka, poza tym przestrzeń jest ograniczona, bo miejsce to jest bardzo ruchliwe, więc wielkościowo pomnik nie może być też za duży – podsumowuje prof. Gierada
Szacuje się, że procedura konkursowa oraz realizacja zwycięskiej koncepcji pomnika pochłonie w sumie 240 tys. zł brutto. Koszt ten w całości zostanie pokryty ze środków pozyskanych w ramach zbiórki publicznej.
10 października 2018 r. „Gazeta Krakowska” w wydaniu internetowym informowała w artykule Piotra ogórka pt. Władysław Bartoszewski ma od teraz swój skwer na Starym Mieście: „Na środowej (10.10.2018) sesji Rady Miasta Krakowa radni zdecydowali o nazwaniu skweru na Starym Mieście, który teraz będzie nosił imię Władysława Bartoszewskiego. W środę radni decydowali o nazwaniu ronda w Nowej Hucie imieniem Stanisława Pagaczewskiego. O dziwo, dyskusja w tej sprawie była gorąca za sprawą radnego Łukasza Wantucha, który chciał nazwać rondo im. Szpiega z Krainy Deszczowców. Ale ostatecznie radni pozostali przy Pagaczewskim. Mniej emocji było przy wyborze imienia dla skweru u zbiegu ulic Łobzowskiej, Adama Asnyka i Juliana Dunajewskiego. Od teraz będzie on nosił imię Władysława Bartoszewskiego, zmarłego w 2015 roku byłego ministra spraw zagranicznych, honorowego obywatela Krakowa, byłego więźnia Auschwitz i uczestnika Powstania Warszawskiego. Za było nawet kilku radnych PiS.”
12 października 2018 „Dziennik Bałtycki” w wydaniu drukowanym opublikował całostronicowy artykuł Ewy Andruszkiewicz zatytułowany Wiemy, jak może wyglądać pomnik profesora, w którym przedstawione zostały wyniki I etapu konkursu.
16 października 2018 r. w podziemnych pomieszczeniach muzealnych miejsca pamięci na terenie byłego kościoła św. Mikołaja (Mahnmal St. Nikolai) w Hamburgu odbyło się otwarcie wystawy „Władysław Bartoszewski 1922 – 2015. Pod prąd – pamięć – pojednanie”, po raz trzeci udostępnionej do zwiedzania niemieckiej publiczności (po prezentacjach w Berlinie i Magdeburgu). Uroczystość należała do najbardziej poruszających z szeregu podobnych spotkań poświęconych zmarłemu w kwietniu 2015 r. byłemu ministrowi spraw zagranicznych, historykowi i publicyście, a przede wszystkim budowniczemu dobrosąsiedzkich powojennych relacji polsko-niemieckich.
Wernisaż wystawy rozpoczął się od wystąpienia pana Klausa Francke, przewodniczącego miejsca pamięci St. Nikolai, które na potrzeby ekspozycji udostępniło oryginalne pomieszczenia dawnej krypty kościoła św. Mikołaja, obecnie zaadaptowane do celów wystawienniczych.
Zebranych gości powitała pani dr Viola Krizak, przewodnicząca Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Hamburgu, które we współpracy z Inicjatywą im. Władysława Bartoszewskiego i Towarzystwem Niemiecko-Polskim w Berlinie na czas hamburskiej prezentacji przejęło opiekę nad wystawą.
Koncepcję wystawy przedstawił Marcin Barcz, szczególną uwagę poświęcając wieloletnim związkom bohatera ekspozycji z Hamburgiem (który już w roku 1966 był celem jednej z pierwszych niemieckich podróży Władysława Bartoszewskiego, ówczesnego redaktora „Tygodnika Powszechnego”, nawiązującego pierwsze kontakty w Niemczech). Odczytał także m.in. fragmenty powstałego w 1943 roku wiersza Leonii Jabłonkówny (publikowanego przez W. Bartoszewskiego w polskiej prasie konspiracyjnej), w którym mowa jest o cywilnych ofiarach bombardowań Hamburga. „A wyrwij nam z duszy nienawiść – tak mógłby brzmieć tytuł dzisiejszej wystawy” – powiedział Barcz.
Wyjątkowym i poruszającym akcentem było poświęcenie hamburskiej uroczystości minutą ciszy pamięci Zofii Bartoszewskiej, zmarłej 19 października 2017 r. żony Władysława Bartoszewskiego.
Ostatni wywiad z Zofią Bartoszewską (przeprowadzony w Warszawie 12 grudnia 2015 r.) przeczytała Bettina Schaeffer, autorka zbioru wspomnień o Władysławie Bartoszewskim, opublikowanego w 2017 r. w Warszawie nakładem wydawnictwa Prószyński i spółka pod tytułem „Walczyć o wolność, żyć niezależnie” (edycję polską poprzedziło oryginalne wydanie niemieckie w lutym 2017 r.).
W imieniu rodziny głos zabrał przybyły z Warszawy gość honorowy Piotr Bachurzewski, syn Zofii Bartoszewskiej. W swoim wystąpieniu powiedział m.in. „Moja matka (…) uczestniczyła w niedoli (męża), wygnaniu, ale również w późniejszych sukcesach. Angażowała się w działania społeczne. Była członkiem Komitetu Prymasowskiego – organizacji pomagającej potrzebującym w okresie stanu wojennego. Ojczym nigdy nie zapomniał o wspomnieniu jej zasług, gdy tylko była ku temu okazja. Byłem tego świadkiem. Jego dom był moim domem i niewątpliwie to on ukształtował moje poglądy i zachowania.” W trakcie przygotowania do uroczystości Piotr Bachurzewski udzielił także obszernego wywiadu Bettinie Schaeffer.
Istotną częścią wernisażu wystawy była również projekcja 10-minutowego fragmentu filmu pt. „Budowniczy mostów” w reżyserii Zofii Kunert, powstałego w 2017 roku (dzięki wsparciu Fundacji Konrada Adenauera i Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej) półgodzinnego dokumentu poświęconego polsko-niemieckiemu zaangażowaniu Władysława Bartoszewskiego. Zaprezentowany wycinek filmu zawierał m.in. wywiady z b. konsul Elżbietą Sobótką, b. prezydentem Bronisławem Komorowskim, b. zastępcą ambasadora Niemiec (i studentem W. Bartoszewskiego) Manfredem Huttererem, prof. Krzysztofem Miszczakiem i historykiem Jochenem Boehlerem. Kompletny film udostępniony został zwiedzającym w sali projekcyjnej krypty kościoła św. Mikołaja na czas całej czterotygodniowej prezentacji wystawy.
W podsumowaniu uroczystości głos zabrał Hartwig Zillmer, członek Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Hamburgu, który przypomniał m.in. o wystąpieniu Władysława Bartoszewskiego w kwietniu 1995 roku w niemieckim Bundestagu.
Oprawę muzyczną stanowiły wykonane z wirtuozerią utwory Mikołaja Góreckiego i Stanisława Moniuszki w interpretacji Łucji Wojdak, uzupełnione własnymi kompozycjami.
Zapowiedź prasową uroczystego otwarcia pt. „St. Nikolai przedstawia życiowy dorobek Bartoszewskiego” zamieścił m.in. dziennik „Hamburger Abendblatt” w dniu 12 października 2018r.
W miejscu pamięci St. Nikolai w Hamburgu wystawa dostępna jest do 20 listopada 2018 r.
27 października 2018 r. odbył się w Warszawie zorganizowany z inicjatywy Rzecznika Praw Obywatelskich, Adama Bodnara pierwszy zjazd przedstawicieli organizacji społecznych działających na rzecz upamiętnienia dorobku Władysława Bartoszewskiego. Liczni goście z wielu miejscowości w Polsce, a także z zagranicy przybyli do sali konferencyjnej przy ulicy Długiej 23/25, od czerwca 2015 r. noszącej imię Władysława Bartoszewskiego. Słowa powitania wygłosił gospodarz, Adam Bodnar. We wprowadzeniu głos zabrali także Marek Zając i Marcin Barcz.
Pierwsza część spotkania poświęcona była prezentacji dotychczasowych działań poszczególnych organizacji.
Anita Baranowska-Koch przedstawiała historię Inicjatywy imienia Władysława Bartoszewskiego w Berlinie – od powstałego w październiku 2016 r. pomysłu tablicy pamiątkowej, po prezentację wystawy „Pod prąd – Pamięć – Pojednanie” w Berlinie, Magdeburgu i Hamburgu latem 2018 r. Wspomniane zostały także dalsze plany Inicjatywy: kolejne etapy wystawy w Niemczech (m.in. w Dreźnie w styczniu 2019 r. i innych miastach – Akwizgranie, Darmstadt czy Halle).
Prof. Jadwiga Koralewicz, prezydent Collegium Civitas wystąpiła w imieniu Katedry Władysława Bartoszewskiego.
Łukasz Dembski zaprezentował własne działania na rzecz upamiętnienia Władysława Bartoszewskiego znaczkiem pocztowym.
Artur Wolski zaprosił zebranych na kolejne spotkanie w rocznicę urodzin Władysława Bartoszewskiego w dniu 19 lutego 2019 r. w warszawskim kinie „Atlantic” i przedstawił plan zorganizowania wystawy listów.
Krzysztof Kolarz wystąpił w imieniu przybyłej licznej delegacji Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym” z Sopotu, prezentując zarówno postępy w pracach nad sopockim pomnikiem Władysława Bartoszewskiego (aktualnie trwa ostatni etap konkursu, który ma wyłonić zwycięzcę spośród czterech zakwalifikowanych projektów), jak też plany spotkań i konkursów dla młodzieży. Wspomniał także o zamyśle ufundowania Międzynarodowej Nagrody imienia Władysława Bartoszewskiego za wkład w pojednanie między narodami.
Małgorzata Preisner-Stokłosa przedstawiła zaproszenie do zapoznania się ze zbiorami archiwalnymi i stałą wystawą prezentującą dorobek Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Anna Rybakiewicz w imieniu szczecińskiego Komitetu Obrony Demokracji opowiedziała o kamieniu upamiętniającym Władysława Bartoszewskiego w Szczecinie, powstałym tam Komitecie „Warto być przyzwoitym” i planach budowy ławeczki. Zaprosiła również na planowaną na 3 kwietnia 2019 r. konferencję poświęconą relacjom polsko-niemieckim.
Agata Stemplewska i Katarzyna Maciąga przedstawiły działania edukacyjne Komitetu Obrony Demokracji na terenie Śląska i Zagłębia, zorganizowane m.in. w Sosnowcu, Katowicach czy Dąbrowie Górniczej (wśród nich warsztaty z uczniami, spotkania publiczne i uroczystość nadania imienia Władysława Bartoszewskiego rondu w Sosnowcu 19 lutego br.).
Bogdan Cichucki reprezentował powstały w czerwcu 2018 r. Instytut imienia Władysława Bartoszewskiego. W wystąpieniu swym złożył propozycję zapewnienia zainteresowanym stowarzyszeniom ponadpartyjnej platformy współpracy i kontaktu za pośrednictwem strony internetowej Instytutu.
Agata Żurowska, prezes Fundacji Tęczowy Ogród wystąpiła w imieniu zarządu i dyrekcji Warsaw Bilingual School – Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej imienia Władysława Bartoszewskiego w Warszawie.
Joanna Hetman przypomniała zorganizowane w kwietniu br. spotkanie poświęcone Władysławowi Bartoszewskiemu w II Liceum Ogólnokształcącym im. St. Staszica w Tarnowskich Górach oraz otwartą w maju br. w galerii „Inny Śląsk” wystawę biograficzną, przygotowaną przez Związek Nauczycielstwa Polskiego.
Mariusz Malinowski z Sieciowej Telewizji Obywatelskiej Video-KOD nie tylko zapewnił transmisję z całego spotkania, ale także przedstawił własne działania, które doprowadziły do utworzenia w Warszawie skweru im. Władysława Bartoszewskiego, plany zorganizowania na skwerze tzw. „Wieców przyzwoitości” oraz projekt Konwersatorium imienia Władysława Bartoszewskiego.
Podsumowania dwugodzinnych prezentacji podjął się Marek Zając, który wyróżnił trzy przedstawione obszary tematyczne, określone w skrócie jako pamięć, edukacja i docenienie. Po pierwsze: projekty pomników, ławeczek, nazw skwerów i ulic. Po drugie projekty edukacyjne. Po trzecie wreszcie temat nagród i wyróżnień. „Nie popadajmy w modne ostatnio negowanie sensu stawiania pomników. Nie mówmy: pomnik – to nieważne; ważne, aby coś robić”- przestrzegał Marek Zając. – „Pomniki są ważne, bo wokół ich idei skupiają się ludzie”.
Towarzysząca spotkaniu dyskusja dotyczyła w dużej części planów przyznawania nagrody imienia Władysława Bartoszewskiego. Nagrodę uznano za potrzebną, ale wymagającą starannego przygotowania i stworzenia rozwiązań, które zapewniłyby wyróżnieniu należny prestiż i trwałość.
Na zakończenie, Marek Zając (w nawiązaniu do cytatu z książki Władysława Bartoszewskiego „Mój Auschwitz”) postawił przed zebranymi jeszcze jedno zadanie: przy zaangażowaniu w pojednanie między narodami, nie zapominać o wyzwaniu najbardziej aktualnym i najtrudniejszym – szukaniu szans na porozumienie we własnym społeczeństwie.
30 października 2018 r. odbyło się nadanie imienia Władysława Bartoszewskiego skwerowi w Krakowie. O uroczystości pisała tego samego dnia w wydaniu internetowym „Gazeta Krakowska” w artykule Piotra Ogórka zatytułowanym Uroczyste otwarcie skweru imienia Władysława Bartoszewskiego:
We wtorek 30 października uroczyście otwarto skwer imieniem Władysława Bartoszewskiego. W wydarzeniu wziął udział prezydent Jacek Majchrowski i politycy Platformy Obywatelskiej, m.in. senator Bogdan Klich. Skwer zlokalizowany jest u zbiegu ulic Asnyka i Łobzowskiej. O jego nazwie zdecydowali radni na ostatniej sesji rady miasta. – Władysław Bartoszewski był postacią wyjątkową i ciężko doświadczoną przez los. Mimo swojego ciężkiego życiorysu był optymistą i wiedział, że będzie lepiej. Mieszkał w Warszawie, ale zawsze był związany z Krakowem. To tutaj powstały jego najlepsze i największe książki. Wszyscy zapamiętaliśmy go nie tylko z racji dowcipu, ale także z mądrych i przemyślanych sentencji. I za to właśnie go ceniliśmy – mówił prezydent Jacek Majchrowski. Jak dodał Władysław Teofil Bartoszewski, jego ojciec zawsze był związany z Krakowem, nie tylko przez miejsce i instytucje, ale i ludzi. – Cieszę się, że to właśnie ten skwer nazwano nazwiskiem mojego ojca, ponieważ jest blisko skweru Andrzeja Wajdy, a oni się przyjaźnili. Mój ojciec pomimo tego, że był Warszawiakiem, kochał Kraków – powiedział. Po upadku powstania Władysław Bartoszewski przyjechał do Krakowa, by pracować w biurze informacji i propagandy Komendy Głównej AK. Potem przez długie lata był związany z „Tygodnikiem Powszechnym”, w którym opublikował kilkaset artykułów. W Krakowie opublikował też okupacyjną kronikę „1859 dni Warszawy”. 10 października br. podczas sesji Rady Miasta Krakowa zadecydowano o tym, by upamiętnić zmarłego w 2015 roku Władysława Bartoszewskiego – byłego ministra spraw zagranicznych, honorowego obywatela Krakowa, byłego więźnia Auschwitz i uczestnika Powstania Warszawskiego.
9 listopada 2018 r. z okazji święta Niepodległości niedługie spotkanie poświęcone Władysławowi Bartoszewskiemu odbyło się na marginesie uroczystej akademii w Szkole Podstawowej nr 356 na warszawskiej Białołęce. Szkolna biblioteka wzbogaciła się przy okazji o tom anegdot „Pędzę jak dziki tapir” w opracowaniu Marka Zająca, oraz o dwa tomy wspomnień Władysława Bartoszewskiego: „Środowisko naturalne – Korzenie” oraz „Bóg, honor, obczyzna. Przyjaciele znad Jordanu i Tamizy”. W tej ostatniej książce uwagę uczniów zwrócił rozdział poświęcony ostatniemu prezydentowi RP na uchodźstwie, Ryszardowi Kaczorowskiemu – wybranemu na patrona szkoły. Do bibliotecznych zbiorów przekazane zostały również kopie dokumentów z archiwum Władysława Bartoszewskiego związanych ze śp. Ryszardem Kaczorowskim: listy, fotografie, opublikowana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w opracowaniu Andrzeja Krzysztofa Kunerta broszura poświecona prezydentom RP na uchodźstwie oraz egzemplarz specjalnego wydania pisma „Rzeczpospolita Polska” z okazji przekazania insygniów prezydenckich Lechowi Wałęsie w grudniu 1990 roku na Zamku Królewskim w Warszawie.
Spotkaniu – zorganizowanym na sali gimnastycznej pod portretem marszałka Józefa Piłsudskiego – ze zgodną uwagą przysłuchiwali się harcerze, wirtuozi ze szkolnego chóru i członkowie szkolnej teatralnej grupy rekonstrukcyjnej w mundurach zwaśnionych mocarstw zaborczych wraz z odtwórczynią głównej roli oswobodzonej Ojczyzny.
13 listopada 2018 r. w Dwujęzycznej Szkole Podstawowej im. Władysława Bartoszewskiego odbyły się uroczystości inaugurujące Tydzień Niepodległości. Z notatki opublikowanej na stronie internetowej szkoły:
Za sprawą Pana Marcina Barcza i Pani Elżbiety Sobótki cofnęliśmy się na chwilę do okresu międzywojennego, poznając ówczesna szkołę i świat dyplomacji. Na spotkanie z uczniami goście przynieśli wiele pamiątek związanych z okresem międzywojennym, m.in.: oryginalny frak, maszynę do pisania, książki, piórnik a nawet pomoc naukową do biologii – spreparowaną żmiję.
Pan Marcin pokazał uczniom pamiątki bezpośrednio związane z Władysławem Bartoszewskim: szkolne świadectwa i fotografie. Opowiadając o ówczesnej szkole cytował uwagi ze szkolnego dziennika klasy, do której uczęszczał Profesor.
Pani Elżbieta przybliżyła dzieciom problemy związane z dyplomacją okresu międzywojennego. Opowiedziała również o pracy dyplomaty i protokole dyplomatycznym, prezentując przy okazji oryginalną porcelanową filiżankę z serwisu dyplomatycznego.
Większość przyniesionych przez gości eksponatów zasili naszą Salę Muzealną i będzie je można zobaczyć w sobotę, podczas Dnia Otwartego.
Spotkaniu w Szkole towarzyszyła wystawa poświęcona W. Bartoszewskiemu, przygotowana przez Związek Nauczycielstwa Polskiego.
16 listopada 2018 r. podczas konferencji „Stulecie niemieckiej polityki wobec Polski” w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Berlinie zaprezentowane zostały działania berlińskiej Inicjatywy im. Władysława Bartoszewskiego.
18 listopada 2018 r. podczas spotkania kombatantów w Warszawie przyjęte oklaskami wspomnienie o Władysławie Bartoszewskim wygłosiła pani Anna Trzeciakowska.
20 listopada 2018 r. Hamburg pożegnał wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu. Po czterech tygodniach prezentacji w krypcie miejsca pamięci St. Nikolai w Hamburgu dobiegła końca ekspozycja poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu, którą – według liczby zwiedzających podanej przez dyrektora miejscowego muzeum, pana Klausa Francke – obejrzało ponad sześć tysięcy gości. W uroczystym finisażu udział wzięli m.in. burmistrz Hamburga Peter Tschentscher, konsul generalny RP w Hamburgu Piotr Golema, dyrektor miejsca pamięci Klaus Francke, przewodnicząca hamburskiego Towarzystwa Niemiecko-Polskiego Viola Krizak i kurator wystawy Marcin Barcz.
Fragmenty książki „Walczyć o wolność, żyć niezależnie” przeczytała Bettina Schaefer.
W dyskusji prowadzonej przez Sabine Bamberger-Stemmann (dyrektor Landowej Centrali Edukacji Politycznej) udział wzięli Anita Baranowska-Koch (Inicjatywa im. W. Bartoszewskiego w Berlinie), Frank Golczewski (Uniwersytet w Hamburgu) i Manuel Sarrazin (przewodniczący Niemiecko-Polskiej Grupy Parlamentarnej w Bundestagu).
Oprawę muzyczną zapewniła Lucja Wojdak.
Podczas finisażu zaprezentowano fragment reportażu telewizji NDR z roku 1966 „Republika federalna oczami Polaka”, poświęconego pierwszej wizycie Władysława Bartoszewskiego w Hamburgu.
Wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu dostępna będzie dla zwiedzających ponownie od 10 stycznia w Dreźnie.
Galeria fotografii z finisażu i z otwarcia 16.10.2018 (fot. Felix Schaefer):
21 listopada 2018 r. przetransportowana z Hamburga wystawa o Władysławie Bartoszewskim znalazła tymczasowe schronienie w pomieszczeniach magazynowych SPD przy Blockdammweg 39-59 w berlińskiej dzielnicy Karlshorst.
22 i 23 listopada 2018 r. miała miejsce konferencja nauczycieli, edukatorów i animatorów kultury zorganizowana przez Związek Nauczycielstwa Polskiego pod hasłem „Szkolne gry z historią. Debata o kształcie edukacji historycznej w stulecie niepodległości”. W konferencji uczestniczyli m.in. przedstawiciele społecznych projektów edukacyjnych nawiązujących do pamięci Władysława Bartoszewskiego: Anita Baranowska-Koch (Inicjatywa im. W. Bartoszewskiego w Berlinie), Bogdan Cichucki (Fundacja „Instytut im. W. Bartoszewskiego” w Warszawie) i Marcin Barcz. Doświadczenia dotyczące organizacji niezależnych wystaw i spotkań z młodzieżą przedstawione zostały w ramach dyskusji panelowej „Zabrać historię historykom” w drugim dniu konferencji.
Moderująca debatę Dorota Obidniak (koordynator ZNP ds. współpracy międzynarodowej) zaprezentowała koncepcję wystawy „Władysław Bartoszewski – krzywda, przebaczenie, współpraca”, dostępną dla zainteresowanych szkół.
27 listopada 2018 r. w płockim dodatku do „Gazety Wyborczej” znalazł się obszerny tekst pt. „Ten pan już tu nie zaśpiewa”, dotyczący odwołania zaplanowanego koncertu Pawła Piekarczyka:
„Parę tygodni po tym, jak nazwał Władysława Bartoszewskiego ‘bydlakiem’, wczoraj miał dać koncert w Muzeum Mazowieckim. Nie dał i już nigdy nie da. – Paweł Piekarczyk użył tego określenia – dodam, że nie do przyjęcia – niedawno, tan fakt nam umknął. Kiedy jednak dowiedzieliśmy się o tym, odwołaliśmy występ. Władysław Bartoszewski był naszym gościem, osobiście bardzo go cenię. Stąd ta decyzja – komentuje Leonard Soberiaj, dyrektor muzeum”.
2019
2 stycznia 2019 r. w dzienniku „Rzeczpospolita” ukazał się artykuł autorstwa red. Marka Kozubala zatytułowany „Władysław Bartoszewski nie był Żydem”. Czytamy w nim m.in.:
Instytut im. Władysława Bartoszewskiego zapowiada walkę z fałszywym przekazem na temat swojego patrona.
Czy były szef polskiej dyplomacji miał maturę, skończył studia, dlaczego został zwolniony z obozu koncentracyjnego Auschwitz? W sieci na tak postawione pytania pojawia się wiele fałszywych informacji, które są następnie powielane. Z takim hejtem postanowiła zmierzyć się Fundacja Instytut im. Władysława Bartoszewskiego. Jej założycielami są: syn zmarłego trzy lata temu pisarza, żołnierza AK Władysław Teofil Bartoszewski, Alexandra Richie – kanadyjsko-amerykańska historyk, i Helmut von Moltke – jeden z orędowników polsko-niemieckiego pojednania.
– Jednym z zadań fundacji jest dbanie o dobre imię ministra Bartoszewskiego – tłumaczy nam jej wiceprezes Bogdan Cichucki. Fundacja będzie podejmowała działania prawne w jego obronie, a także popularyzowała wiedzę na jego temat.
Pełna treść artykułu:
https://www.rp.pl/Historia/301029925-Wladyslaw-Bartoszewski-nie-byl-Zydem.html
4 stycznia 2019 r. członkowie Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego w Berlinie przekazali na berlińską aukcję na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy oprawiony egzemplarz pamiątkowej koperty ze znaczkiem pocztowym upamiętniającym postać ich patrona.
Warto przypomnieć, że znaczek Poczty Polskiej z wizerunkiem Władysława Bartoszewskiego wyemitowany został 25 listopada 2015 roku. Inicjatorem znaczka był Łukasz Dembski, były współpracownik Biura Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów ds. Dialogu Międzynarodowego. Na znaczku wykorzystano fotografię wykonaną przez Marcina Mutora (Agencja „Gazeta”) oraz faksymile odręcznego podpisu. Projekt całości znaczka przygotowała artystka plastyk, Agnieszka Sancewicz. Wraz ze znaczkiem wyemitowano również okolicznościową kopertę z reprodukcją fotografii autorstwa Krzysztofa Hejke i stemplem z datą emisji oraz niskonakładową edycję ilustrowanego folderu (karnetu) z tekstem na temat listów Władysława Bartoszewskiego. Motyw bogatej korespondencji zmarłego w kwietniu 2015 r. byłego ministra spraw zagranicznych był również przewodnim elementem spotkania w 96. rocznicę urodzin w warszawskim kinie „Atlantic” w lutym 2018 r. Łukasz Dembski, inicjator powstania znaczka, wielokrotnie wyrażał nadzieję, że w przyszłości postać Władysława Bartoszewskiego w podobnej formie upamiętniona zostanie również przez pocztę w Niemczech i Izraelu.
Tego samego dnia, 4 stycznia odbył się transport wystawy poświęconej W. Bartoszewskiemu z magazynu w Berlinie do Domu Kościoła w Dreźnie.
4 stycznia 2019 r. opublikowany został komunikat w sprawie wyników Konkursu na pomnik Władysława Bartoszewskiego w Sopocie o następującej treści:
„W dniu wczorajszym Komisja Konkursowa ustaliła co następuje: Nie przyznawać nagród I i III. Przyznano nagrodę II (autor – pan Jacek Kiciński z Siemianowic Śląskich). Przyznano dwa równorzędne wyróżnienia.
Żadna z zaprezentowanych prac nie spełniła w 100% wymogów Komisji, biorąc również pod uwagę specyfikę miejsca w którym powstanie pomnik. Komisja w wyniku głosowania uznała, że najbliższą koncepcją jest ta autorstwa pana Kicińskiego. Komisja doceniła walor plastyczny pracy: „W tej pracy jest zarys, skupienie twarzy, zastanowienia i powagi” – ocenił przewodniczący komisji, profesor Stanisław Gierada. Jednocześnie Komisja sformułowała swoje uwagi do autora. 1. Twarz profesora ma zostać wykonana z maksymalnym realizmem. 2. Proporcje cokołu mają zostać zmienione (ma zostać skrócona część wykonana z brązu). 3. Przerobiona ma również zostać dolna część cokołu, tak by połączenie z gruntem przebiegało w łagodny sposób.
Do rozmów z autorem został upoważniony pan profesor Stanisław Gierada – przewodniczący Komisji Konkursowej.
Autor projektu, podczas dzisiejszej rozmowy z profesorem Gieradą zgodził się uwzględnić wszystkie poprawki i wykonać kolejny model pomnika który je uwzględnia. Zaproponował również przyjazd do Trójmiasta w najbliższym czasie by omówić konieczne zmiany.”
10 stycznia 2019 r. w Domu Kościelnym przy ewangelicko-luterańskim Kościele Trzech Króli w Dreźnie odbyło się – po raz czwarty w Niemczech po Berlinie, Magdeburgu i Hamburgu – otwarcie wystawy „Władysław Bartoszewski 1922 – 2015. Pod prąd – Pamięć – Pojednanie”.
Zebranych gości (około 50 osób) powitała w imieniu gospodarzy Susanne Ludwig, referentka ds. teologicznych i edukacyjnych. Gość honorowy uroczystości, szef Kancelarii premiera Saksonii, minister ds. federalnych i europejskich Oliver Schenk przedstawił oficjalne wizyty Władysława Bartoszewskiego w Dreźnie (m.in. w 2008 r. na zaproszenie ówczesnego premiera Saksonii, Stanisława Tillicha). Przewodniczący Towarzystwa Niemiecko-Polskiego Saksonii, Wolfgang Howald przypomniał prezentację książki Władysława Bartoszewskiego „A wyrwij nam z duszy nienawiść” w 2005 r. w miejscu obecnej prezentacji wystawy. Współzałożycielka Inicjatywy im. Władysława Bartoszewskiego, Anita Baranowska-Koch przedstawiła m.in. historię działań na rzecz upamiętnienia Władysława Bartoszewskiego w Niemczech, zaprezentowała także dotychczasowe przystanki na trasie wystawy i odczytała fragmenty listu laureatów konkursu dla uczniów, zorganizowanego przez Ambasadę Niemiec w Polsce. Na zakończenie, kurator wystawy Marcin Barcz opowiedział o mniej znanych osobistych związkach Władysława Bartoszewskiego z Dreznem, przedstawił koncepcję wystawy, a uroczystość otwarcia poświęcił pamięci Zofii Bartoszewskiej (1927 – 2017).
Wśród przybyłych gości znaleźli się m.in. byli członkowie „Akcji Znaku Pokuty”, którzy zetknęli się z Władysławem Bartoszewskim już latem 1965 r., na początku jego zaangażowania w sprawy polsko-niemieckie.
Wystawa (dostępna dla zwiedzających do 23 lutego 2019 r.) włączona została w bogaty cykl wydarzeń organizowanych przez Dom Kościoła (Haus der Kirche) pod hasłem „Pożegnanie i pamięć”. W ramach wystawy zaplanowano dwa spotkania towarzyszące: w dniu 7 lutego prezentację filmu w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów” oraz rozmowę Wolfganga Pailera z byłym ambasadorem Niemiec w Polsce, Johannesem Bauchem, a w dniu 11 lutego wykład publicysty i byłego opozycjonisty Wolfganga Templina pt. „Mój Bartoszewski”.
Zapowiedź wystawy ukazała się 8 stycznia w magazynie internetowym „Neustadt-Gefluester”:
https://www.neustadt-ticker.de/69227/aktuell/nachrichten/widerstand-erinnerung-%E2%80%92-versoehnung
Informację zamieścił także 11 stycznia dziennik „Dresdner Neueste Nachrichten”, a szczegółową relację z otwarcia wystawy w Dreźnie opublikował portal Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce Luteranie.pl:
https://www.luteranie.pl/nowosci/wystawa_o_w_bartoszewskim_w_dreznie,5900.html#!prettyPhoto
Warto dodać, że w marcu 2015 r., kilka tygodni przed śmiercią, Władysław Bartoszewski uczestniczył w spotkaniu organizowanym właśnie w Centrum Luterańskim w Warszawie na temat 50-lecia tzw. „Ostdenkschrift” (Memorandum Wschodniego) Kościoła Ewangelickiego Niemiec z 1965 r. Fotografia W. Bartoszewskiego z b. premierem Jerzym Buzkiem z tego właśnie spotkania prezentowana jest w ramach drezdeńskiej wystawy.
16 stycznia 2019 r. upłynął w łódzkim VIII Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka pod znakiem burzliwych debat nad powojennymi relacjami polsko-niemieckimi. Na zaproszenie grona pedagogicznego szkoły we współpracy z Instytutem im. W. Bartoszewskiego odbyła się prezentacja filmu dokumentalnego w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów”, zrealizowanego w 2017 r. przy wsparciu Fundacji Konrada Adenauera. Słowo wstępne wygłosiła obecna na projekcji Autorka. Z uwagi na dwujęzyczny charakter szkoły, film zaprezentowano w niemieckiej wersji językowej.
Po projekcji odbyły się (z aktywnym udziałem uczniów przy asyście b. konsul Elżbiety Sobótki i Marcina Barcza) warsztaty poświęcone „kamieniom milowym” stosunków polsko-niemieckich od Układu Zgorzeleckiego poprzez Akcję Znaku Pokuty, list biskupów, wizytę kanclerza Willy’ego Brandta i mszę pojednania w Krzyżowej, aż po traktaty z 1990 i 1991 r. oraz powstałe na ich mocy instytucje wzajemnej współpracy. Szczególną uwagę odegrały motywy łódzkie – partnerstwa miasta Łodzi ze Stuttgartem i Chemnitz, biografia Karla Dedeciusa, a także utworzenie konsulatu honorowego RFN. Z udostępnionych planszy z kluczowymi hasłami i datami uczniowie ułożyli „drogę do pojednania”.
Projekcji filmu i warsztatom towarzyszyła poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu wystawa przygotowana przez Związek Nauczycielstwa Polskiego i udostępniona szkole przez sprawujący opiekę nad ekspozycją Instytut im. W. Bartoszewskiego, reprezentowany przez obecnego na spotkaniu wiceprezesa Zarządu, Bogdana Cichuckiego.
Goście przekazali w darze dla szkolnej biblioteki kilka publikacji, m.in. polską i angielską wersję opracowania Rada Pomocy Żydom „Żegota” 1942 – 1945 pod redakcją Andrzeja Krzysztofa Kunerta (2002), poświęcony polskim śladom w Bawarii album Polskie orły, bawarskie lwy (2010) oraz opublikowane po polsku wspomnienia związanego tragicznymi rodzinnymi losami z Łodzią Jensa-Juergena Ventzkiego (syna byłego nazistowskiego prezydenta miasta) pt. Cień ojca (2011).
Na marginesie wspomniane zostały także krótko osobiste związki Władysława Bartoszewskiego z Łodzią od 1945 r. – m.in. doktorat honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego z 2009 r., udział w uroczystych obchodach 70. rocznicy likwidacji „getta Litzmannstadt” w sierpniu 2014 r., czy ostatnia wizyta w Centrum Dialogu im. Marka Edelmana 27 stycznia 2015 r.
19 – 20 stycznia 2019 r. przebiegły pod znakiem kolejowej wycieczki do Wrocławia. W sobotni poranek ze stacji Berlin-Lichtenberg wyruszył specjalny „Pociąg do kultury” („Kulturzug”), na pokładzie którego niemieccy i polscy uczestnicy wycieczki mieli okazję zapoznania się z biografią Władysława Bartoszewskiego (honorowego obywatela Wrocławia, doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego i – wraz z żoną Zofią – darczyńcy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich) oraz z „kolejowymi” opowieściami z jego życia. Odczytane zostały m.in. dramatyczne fragmenty opisu transportu do obozu koncentracyjnego jesienią 1940 roku, zawarte w tomie wspomnieniowym „Mój Auschwitz”, ale także bardziej pogodne – nierzadko zabawne – relacje z licznych podróży pociągami po latach (dla zainteresowanych dostępny jest obszerny tekst wygłoszonego w trakcie jazdy odczytu w j. niemieckim pt. „W podróży z Władysławem Bartoszewskim”). Pasażerowie uczestniczyli także w quizie poświęconym Władysławowi Bartoszewskiemu, w ramach którego odpowiadali m.in. na pytania czy „Żegota” była nazwą ulubionej wrocławskiej piekarni lub czy on sam znany był z talentów… kucharskich.
We Wrocławiu uczestnicy odwiedzili Muzeum Pana Tadeusza – część Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, a w nim przede wszystkim wystawę stałą poświęconą niepodległościowej działalności Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego pt. „Misja: Polska”. W oprowadzaniu po wystawie uczestniczyła pani dr Małgorzata Preisner-Stokłosa, współautorka wystawy, od lat sprawująca opiekę nad przekazanymi Ossolineum zbiorami archiwalnymi Zofii i Władysława Bartoszewskich. Zainteresowaniem uczestników cieszyły się zarówno dokumenty z czasów okupacji (w tym wyjątkowy zbiór unikalnych pokwitowań Rady Pomocy Żydom – tzw. Archiwum „Felicji”), jak też pamiątki dotyczące współpracy z Radiem Wolna Europa w latach 80-tych. Wizyta w Muzeum stała się także okazją do obejrzenia oryginalnego rękopisu Pana Tadeusza (dla części gości z Niemiec była to pierwsza lekcja polskiej literatury!).
Kolejny punkt programu obejmował spotkanie z przedstawicielami wrocławskiego Komitetu Obrony Demokracji, Strajku Kobiet i redakcji pisma „Dekoder”. Wspólnie odwiedzono m.in. figurkę Krasnalki z Konstytucją na Placu Solnym. Zapalono także znicze upamiętniające śp. Prezydenta Gdańska, Pawła Adamowicza (uczestnicy wycieczki mieli okazję obejrzenia za pośrednictwem telebimu na wrocławskim rynku fragmentów transmisji z gdańskich uroczystości pogrzebowych).
W sobotniej części wrocławskiego programu uczestniczyła także przybyła specjalnie na tę okazję z Drezna grupa członków Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Saksonii (w Dreźnie prezentowana jest od 10 stycznia do 23 lutego wystawa czasowa poświęcona W. Bartoszewskiemu).
W niedzielę, 20 stycznia goście przyjęci zostali w Synagodze pod Białym Bocianem przez Aleksandra Gleichgewicht, wieloletniego Przewodniczącego Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu i zasłużonego opiekuna wrocławskiej Synagogi. W ramach dwugodzinnego zwiedzania (przy udziale Małgorzaty Patron w roli tłumaczki i współprzewodniczki) uczestnicy wycieczki mieli szansę zapoznania się z historią społeczności żydowskiej we Wrocławiu i dokładnego poznania oddanej do użytku w roku 2010 (po wieloletnim remoncie) Synagogi.
Dwudniowa wyprawa zorganizowana została przez „Pociąg do Kultury”, Inicjatywę im. W. Bartoszewskiego i Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie (ze szczególnym zaangażowaniem Natalie Wasserman, Olivera Spatz, Małgorzaty Patron, Anity Baranowskiej-Koch i Nilsa Zimmermanna), a interesujący program edukacyjny we Wrocławiu zaoferowany został dzięki pomocy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, wrocławskiego KOD i Synagogi Pod Białym Bocianem.
22 stycznia 2019 r. w Berlinie odbyło się pierwsze w tym roku otwarte dla wszystkich zainteresowanych spotkanie z cyklu „BAR Toszewski”, poświęcone aktualnym i planowanym działaniom Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego – kolejnym przystankom wędrującej po Niemczech wystawy czasowej (do 23 lutego prezentowanej w Dreźnie), przewidywanym wydarzeniom i ich tematyce. „BAR Toszewski” oferuje możliwość nawiązania kontaktu i wymiany pomysłów. Miejsce: Aufsturz przy Oranienburger Strasse 67, niedaleko berlińskiej Nowej Synagogi.
24 stycznia 2019 r. w warszawskiej Dwujęzycznej Szkole Podstawowej im. W. Bartoszewskiego odbyło się spotkanie uczniów z mecenasem Jackiem Taylorem, wieloletnim przyjacielem śp. Pawła Adamowicza. Mecenas Taylor przedstawił kulisy bliskiej znajomości i współpracy z prezydentem Gdańska, odpowiadał na pytania uczniów i przestrzegał przed niosącym zagrożenie tragicznych konsekwencji brakiem rozwagi w wypowiedziach publicznych. „Słowo ma moc!” – mówił.
W trakcie spotkania uczniowie mogli również podzielić się swoimi spostrzeżeniami na temat zjawiska nienawiści i fałszywych informacji publikowanych w Internecie.
Na zakończenie, na ręce dyrekcji szkoły przekazany został egzemplarz Encyklopedii Gdańska (podarowany swego czasu Władysławowi Bartoszewskiemu przez śp. prezydenta Pawła Adamowicza), a także fotografia przedstawiająca prezydenta Adamowicza podczas publicznej zbiórki funduszy na budowę pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie.
27 stycznia 2019 r. na berlińskim placu Gendarmenmarkt odbyła się manifestacja Puls of Europe. Uczestnicy mogli odwiedzić stanowisko Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego (Inicjatywa została także wymieniona publicznie) i zapoznać się z udostępnionymi materiałami informacyjnymi.
Pulse of Europe to proeuropejski ruch obywatelski założony pod koniec roku 2016 we Frankfurcie nad Menem, którego celem jest zachęta mieszkańców Unii do publicznego promowania tożsamości europejskiej. Ruch ma być przeciwwagą dla prawicowych i nacjonalistycznych partii o programie eurosceptycznym.
30 stycznia 2019 r. w Klubie Nauczyciela przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi odbyło się otwarcie przygotowanej przez Instytutu Władysława Bartoszewskiego wystawy „O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych”.
Głos zabrał m.in. Władysław Teofil Bartoszewski. Obecna na spotkaniu Zofia Kunert zaprezentowała odcinek z cyklu „Alfabet Bartoszewskiego”, poświęcony postaci księdza Jana Ziei.
Wystawa (dostępna codziennie do 13 lutego 2019 r.) składa się z części planszowej, wywiadów filmowych z W. Bartoszewskim (autorstwa Marka Zająca i Małgorzaty Maruszkin) oraz materiałów edukacyjnych. Część planszową ekspozycji stanowi wystawa opracowana przez Związek Nauczycielstwa Polskiego, prezentowana już m.in. w II LO w Tarnowskich Górach, w siedzibie głównej ZNP w Warszawie, w Warsaw Bilingual School oraz w VIII LO w Łodzi. Część multimedialną stanowią wywiady z W. Bartoszewskim z 2015 r. autorstwa Małgorzaty Maruszkin i Marka Zająca (zdjęcia: Hubert Maruszkin). Na stronach internetowych Klubu Nauczyciela ukazała się informacja:
Instytut im. Władysława Bartoszewskiego i Klub Nauczyciela w Łodzi zapraszają na wystawę multimedialną “O LUDZKIEJ KONDYCJI W CZASACH EKSTREMALNYCH”
Wystawa inspirowana jest przeżyciami Władysława Bartoszewskiego – świadka historii i uczestnika największych wydarzeń w Europie i świecie w XX i na początku XXI w., wroga systemów totalitarnych i autorytarnych. Obejmuje trzynaście plansz poświęconych Władysławowi Bartoszewskiemu oraz jedenaście udzielonych przez niego wywiadów. Integralnym elementem wystawy jest „Mapa wartości” czyli cykl 11 lekcji opartych na myśli Władysława Bartoszewskiego, przygotowanych przez Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno – Społeczych i Szkoleń, który dostępny jest dla zainteresowanych nauczycieli. Lekcje mogą być elementem zajęć z języka polskiego, etyki, filozofii, wiedzy o społeczeństwie, historii a skierowane są przede wszystkim do uczniów szkól średnich.
Wystawa prezentowana będzie w Klubie Nauczyciela do 13 lutego 2019 r., od poniedziałku do piątku w godz. 9 – 19.
Zainteresowane szkoły zapraszamy do współpracy i zgłaszania się w celu ustalenia terminu zwiedzania (tel. 42 636 25 98 lub klub@klubnauczyciela.com.pl). Klub Nauczyciela, ul. Piotrkowska 137/139, 90 – 434 Łódź.
http://www.klubnauczyciela.com.pl/page/events/thismonth/
30 stycznia 2019 r. w sopockiej Sopotece odbyło się walne zebranie członków Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym”, poświęcone w dużej części kontrowersjom wokół wyników konkursu na pomnik Władysława Bartoszewskiego (wybrany przez Komisję Konkursową projekt spotkał się z protestem części członków Stowarzyszenia oraz z krytyką publiczną). Decyzja nad dalszymi losami spornego projektu (lub ewentualnym powtórzeniem konkursu) ma zostać podjęta po zapoznaniu się z poprawkami naniesionymi przez autora. W ramach zebrania omówiono również możliwości dalszego pozyskiwania funduszy na przyszłą budowę pomnika (np. w postaci sprzedaży cegiełek), plany edukacyjne (m.in. doroczny konkurs dla licealistów II LO we Sopocie) i pomysł organizowania spotkań publicznych z członkami Komitetu Honorowego. Uwagę poświęcono także przygotowywanej przez Stowarzyszenia wystawie „Pod tym samym niebem – Droga do pojednania”.
30 stycznia 2019 r. sopocka Sopoteka była także miejscem wieczornego spotkania autorskiego z Markiem Zającem, zorganizowanego na zaproszenie Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym”. Marek Zając, publicysta, wieloletni sekretarz Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i przewodniczący Rady Fundacji Auschwitz-Birkenau opowiadał m.in. o punktach zwrotnych w biografii Władysława Bartoszewskiego, o własnym zaangażowaniu w sprawy oświęcimskie, o roli pamięci i pomników, a także o umiejętności prowadzenia dialogu społecznego. Nie zabrakło odniesień do zbioru anegdot „Pędzę jak dziki tapir”. Przybyłych do Sopoteki gości powitał w imieniu organizatorów Krzysztof Kolarz, a rozmowę z Markiem Zającem prowadził Marcin Barcz.
4 lutego 2019 r. w Szczecinie debatowano nad projektami przyszłego pomnika Władysława Bartoszewskiego. Komitet Społeczny zamieścił następującą relację:
W ostatni poniedziałek (4 lutego br.) po raz pierwszy zebrała się kapituła konkursowa powołana na podstawie porozumienia pomiędzy Miastem Szczecin a Komitetem Społecznym „Warto być przyzwoitym” w celu wyboru koncepcji ławeczki – pomnika z postacią prof. Władysława Bartoszewskiego, która jeszcze w tym roku stanie w Szczecinie na Jasnych Błoniach w okolicach fontanny „Bartłomieja” .
Na ogłoszony konkurs wpłynęły dwa projekty, każdy z projektów był inny i zawierał różne ciekawe rozwiązania. Kapituła nie dokonała wyboru, ale wysoko oceniając wartość artystyczną obu prac, postanowiła zwrócić się do obu artystów z prośbą o możliwości wprowadzenia zmian we własnych projektach. Jesteśmy już po rozmowach z autorami projektów, obaj artyści zgodzili się na lekkie modyfikacje swoich prac. Czekamy na nowe wizje. Liczymy, że do końca lutego uda się wyłonić ostateczny projekt „ławeczki”.
„Ławeczka” jest w cudzysłowie, bo wygląda na to, że przyszły pomnik ławeczki raczej przypominać nie będzie. Więcej tajemnic nie zdradzamy… Prawdopodobnie na początku marca będziemy mogli przedstawić Państwu ostateczny projekt.
przypominamy, że trwa publiczna zbiórka środków na budowę pomnika. Nr konta: 56 1540 1085 2098 0000 9974 0001. Więcej informacji o inicjatywie: http://www.wartobycprzyzwoitym.eu/:
7 lutego 2019 r. w Haus der Kirche w Dreźnie odbyło się wydarzenie towarzyszące prezentacji wystawy „Władysław Bartoszewski: Pod prąd – Pamięć – Pojednanie“ – rozmowa Wolfganga Pailera (byłego tłumacza ambasady Niemiec) z byłym ambasadorem Niemiec Jochannesem Bauchem oraz prezentacja filmu Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów”. Uczestnicy rozmowy przedstawili obszerne wspomnienia z lat swojej pracy dyplomatycznej w Polsce, a następnie wzięli udział w dyskusji z publicznością na temat działalności Władysława Bartoszewskiego w procesie polsko-niemieckiego pojednania i obecnej sytuacji politycznej w Polsce. W spotkaniu udział wzięło około dwudziestu zainteresowanych osób, przybyłych na zaproszenie Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Saksonii.
11 lutego 2019 r. w Dreźnie odbyło się kolejne wydarzenie towarzyszące wystawie prezentowanej w Haus der Kirche. Towarzystwo Niemiecko-Polskie Saksonii zaprosiło na wykład i rozmowę z byłym działaczem opozycyjnym Wolfgangiem Templinem. Spotkanie moderował Wolfgang Howald, przewodniczący Towarzystwa.
13 lutego 2019 r. w organizowanym przez Muzeum Pana Tadeusza (Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław) cyklu „Środy nad książką” odbyło się spotkanie z red. Witoldem Beresiem, dziennikarzem, reżyserem i producentem filmowym, współautorem książki „Bartoszewski. Droga”, która powstała w oparciu o scenariusz filmu o tym samym tytule. W trakcie spotkania zaprezentowane zostały fragmenty filmu. Prowadzenie: dr Małgorzata Preisner-Stokłosa
Z zaproszenia na spotkanie:
Książka Bartoszewski. Droga (Witold Bereś, Krzysztof Brunetko, Iga Dzieciuchowicz, Warszawa 2016) prezentuje biografię Władysława Bartoszewskiego, drogę którą przeszedł od katolickiego gimnazjum w przedwojennej Warszawie, przez obóz w Auschwitz, Radę Pomocy Żydom „Żegota”, stalinowskie więzienia, pracę jako strażnik pamięci o Polskim Państwie Podziemnym, nauczyciel akademicki, do funkcji ambasadora i dwukrotnie ministra spraw zagranicznych. Opisuje najważniejsze wydarzenia, w których uczestniczył. Autorzy przytaczają szereg wypowiedzi i ripost Bartoszewskiego, z których słynął.
Witold Bereś – dziennikarz, autor książek oraz scenarzysta, reżyser i producent filmowy. Pracował w „Tygodniku Powszechnym”, Telewizji Polskiej TVP1, przez lata związany z Gazetą Wyborczą, Radiem RFM. Wraz z Kazimierą Szczuką i Tomaszem Łubieńskim prowadził magazyn Dobre książki. Jest autorem kilkunastu książek, książek wywiadów rzeka z Markiem Edelmanem Andrzejem Wajdą oraz w tym Bartoszewski. Droga, która będzie tematem spotkania przypadającego niemal w 97 rocznice urodzin.
19 lutego 2019 r. uczniowie Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej im. W. Bartoszewskiego złożyli kwiaty na grobie w przypadającą tego dnia 97. rocznicę urodzin swego Patrona.
Tego samego dnia z inicjatywy Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym” odbyło się złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową na domu pracy twórczej Zaiksu w Sopocie.
23 lutego 2019 r. dobiegła końca wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu w Dreźnie. Jako kolejny przystanek wystawy przewidziany jest graniczny Görlitz.
24 lutego 2019 r. odbyła się prezentacja berlińskiej Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego podczas happeningu publicznego „2. #EuropaParcours“ zorganizowanego w ramach „Pulse of Europe Berlin” na Gendarmenmarkt w niemieckiej stolicy. Głos zabrali m.in. Anita Baranowska-Koch i Wolfgang Templin.
21 lutego 2019 r. po raz drugi zebrała się szczecińska kapituła konkursu na projekt pomnika Władysława Bartoszewskiego, złożona z przedstawicieli Komitetu Społecznego i Urzędu Miasta Szczecin.
26 lutego 2019 r. szczeciński Komitet Społeczny „Warto być przyzwoitym” poinformował o rozstrzygnięciu konkursu na budowę pomnika Władysława Bartoszewskiego:
Miło nam poinformować, że rozstrzygnięty został konkurs na pomnik – ławeczkę z postacią profesora Władysława Bartoszewskiego. Po dziesięciu miesiącach od „nocy meteorytów”, gdy na Jasnych Błoniach w Szczecinie pojawił się wielki głaz z sentencją „Warto Być Przyzwoitym” rozpoczynamy budowę pomnika.
Tamte wydarzenia zainicjowane przez członków Komitetu Obrony Demokracji zaowocowały późniejszym ciągiem zdarzeń. Jak pewnie wszyscy pamiętają, kamień zniknął w dniu rocznicy śmierci profesora, odnaleziony „na psiej polanie” przez posłów Platformy Obywatelskiej, kolejny raz „zginął”. Okazało się, że trafił do Zakładu Usług Komunalnych, by ostatecznie zostać posadowionym, już na stałe, tuż przy „Pomniku Czynu Polaków”. Ponowne, tym razem oficjalne powitanie kamienia nastąpiło 4 czerwca 2018r.
Jednocześnie członkowie KOD powołali do życia Komitet Społeczny „Warto być przyzwoitym”, który zarejestrował w ministerstwie sprawiedliwości zbiórkę publiczną.
Wspólnie z przedstawicielami Urzędu Miasta Szczecin ustaliliśmy lokalizację pomnika, wnieśliśmy wniosek do Rady Miasta Szczecin o wyrażenie zgody na wzniesienie pomnika, co nastąpiło w dniu urodzin miasta, tj. 5 lipca 2018r. Ogłosiliśmy konkurs i podpisaliśmy porozumienie z Miastem Szczecin, dotyczące współpracy przy wyborze koncepcji, a także późniejszą „opiekę” nad pomnikiem. Na konkurs wpłynęły dwie oferty, kapituła konkursu złożona z przedstawicieli Komitetu Społecznego i Urzędu Miasta Szczecin spotykała się dwukrotnie – 4 i 21 lutego br. Zwycięski projekt wyłoniony został jednomyślnie, choć ewoluował od pierwotnych założeń.
Umowa z wykonawcą zostanie podpisana w pierwszych dniach marca. Przystępujemy do inwestycji, ale też zbiórki funduszy na pomnik. Jego koszt, wraz z montażem wyniesie ok. 120 tysięcy złotych. Kamienna ławka wykonana zostanie z jasnego granitu, a postać profesora Władysława Bartoszewskiego z brązu.
Pomnik stanie na Jasnych Błoniach w miejscu dwóch ławek usytuowanych przy fontannie Bartłomiejce tuż za Urzędem Miasta. Planowany termin realizacji – połowa tego roku. Autorem pomnika jest pan Maciej Jagodziński-Jagenmeer.
4 marca 2019 r. w Sopocie zebrali się członkowie Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym” w celu oceny prac nad projektem pomnika Władysława Bartoszewskiego. Tego samego dnia na terenie Niemiec odbył się transport wystawy poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu z Drezna do Görlitz.
8 marca 2019 r. podczas wernisażu w Görlitz wystawa „Władysław Bartoszewski 1922 – 2015. Pod prąd – Pamięć – Pojednanie” spotkała się z serdecznym przyjęciem i zainteresowaniem gości przybyłych licznie do Biblioteki Miejskiej przy Jochmannstrasse.
Spotkanie zainaugurował Michael Zimmermann, wiceprzewodniczący Niemiecko-Polskiego Towarzystwa Saksonii (obecny był również przybyły z Drezna przewodniczący Towarzystwa, Wolfgang Howald, dzięki którego zaangażowaniu wystawa trafiła do Görlitz). W imieniu gospodarzy – i z upoważnienia burmistrza Görlitz Siegfrieda Deinege – głos zabrała dyrektor Biblioteki Miejskiej, Ines Thoermer. Uczestników powitał również dr Roland Löffler, dyrektor Saksońskiej Landowej Centrali Edukacji Politycznej, która wsparła prezentację wystawy (udostępnionej publiczności po raz drugi w Saksonii, po niedawnej ekspozycji w Dreźnie). Ważnym akcentem wernisażu stało się wystąpienie przybyłego na uroczystość burmistrza Zgorzelca, Rafała Gronicza. Tajniki wystawy zdradził kurator Marcin Barcz, a w imieniu Niemiecko-Polskiego Towarzystwa w Berlinie głos zabrała Anita Baranowska-Koch, koordynatorka tzw. Projektu Bartoszewskiego, sprawującego pieczę nad wystawą.
W licznych wystąpieniach powracało wspomnienie o wyróżnieniu Władysława Bartoszewskiego Nagrodą Mostu Europa-Miasta Zgorzelec/Görlitz w dniu 18 października 2002 r.
Po części uroczystej spotkania zainteresowani goście wzięli udział w kuratorskim oprowadzaniu, uzupełnionym licznymi anegdotami dotyczącymi biografii Władysława Bartoszewskiego.
Dokumentację fotograficzną spotkania zapewniła Renata Burdosz, odpowiedzialna w Urzędzie Miasta Zgorzelec za współpracę z mediami. Podczas spotkania obecni byli również przedstawiciele lokalnej prasy, m.in. Axel Arlt, zastępca redaktora naczelnego pisma „Serbske Nowiny” („Wiadomości Łużyckie”). Napisana w języku górnołużyckim relacja z otwarcia wystawy pt. „Biblioteka je hódna městnosć, wo Bartoszewskim powědać” („Biblioteka jest dobrym miejscem, by opowiadać o Bartoszewskim”) opublikowana w została na łamach tego pisma w dniu 12 marca br.
Fundację Krzyżowa (wspomnianą w ramach ekspozycji) reprezentowała wśród gości dr Annemarie Franke.
Zapowiedź wystawy pt „Ausstellung erinnert an Brückepreisträger” („Wystawa upamiętniająca laureata nagrody Mostu”) ukazała się m.in. w lokalnej rubryce („Görlitzer Stadtleben”) gazety „Sächsische Zeitung” w dniu 6 marca 2019 r.
Na terenie Niemiec wystawa (przygotowana w 2015 r. przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów i zainaugurowana uroczyście w Warszawie przez ówczesną premier Ewę Kopacz we wrześniu 2015 r.) prezentowana była dotychczas w Berlinie (12 lipca – 30 sierpnia 2018), Magdeburgu (4 września – 1 października 2018), Hamburgu (16 października – 20 listopada 2018) i wspomnianym już Dreźnie (10 stycznia – 23 lutego 2019). W Görlitz dostępna będzie dla publiczności do 13 kwietnia br.
Wystawa, stworzona uprzednio wyłącznie w wersji polskiej, uzupełniona została o niemieckie tłumaczenie i udostępniona publiczności w Niemczech dzięki zaangażowaniu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.
8 marca 2019 r. w I Liceum Ogólnokształcącym w Turku otwarto wystawę „O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych”. Prezentacja możliwa była dzięki współpracy Instytutu imienia Władysława Bartoszewskiego, miejscowych władz i Fundacji Konrada Adenauera. Wystawa – składająca się z części planszowej przygotowanej przez Związek Nauczycielstwa Polskiego (prezentowanej już m.in. w Tarnowskich Górach, Warszawie i Łodzi) oraz z prezentacji multimedialnych (wywiadów z Władysławem Bartoszewskim autorstwa Marka Zająca i Małgorzaty Maruszkin) – dostępna będzie do 22 marca.
Z informacji na stronie internetowej Instytutu imienia Władysława Bartoszewskiego:
W dniu dzisiejszym dzięki współpracy ze Starostwem Powiatowym w Turku otworzyliśmy wystawę “O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych”. Wystawa mieści się w I LO przy ul. Kościuszki i można ją będzie zobaczyć (po wcześniejszym uzgodnieniu z Dyrekcją szkoły) do 22 marca.
Niezmiernie cieszy fakt współpracy wszystkich opcji politycznych w celu zaprezentowania wystawy. Współpraca ponad podziałami, po to by pokazać młodzieży dobre wzorce nie jest częsta i zasługuje na podkreślenie. Pierwsza jaskółka budowy mostów między Polakami.
Spotkanie otworzył Wicestarosta Turecki Pan Władysław Karski. Następnie głos zabrał Wiceprezes Fundacji Pan Bogdan Cichucki, który dokonał wprowadzenia do wystawy opisując historię jej powstania. Na zakończenie wystąpił Pan Władysław Teofil Bartoszewski, który przybliżył tematykę wystawy. Podkreślił dramat ludzkich wyborów w sytuacjach tak ekstremalnych jak wojna i realne bezpośrednie zagrożenie życia.
https://i-wb.org/2019/03/08/otwarcie-wystawy-w-turku/
12 marca 2019 r. warszawskie kino „Atlantic” po raz kolejny stało się areną licznych wydarzeń towarzyszących rocznicy urodzin Władysława Bartoszewskiego, który 19 lutego 2019 roku skończyłby 97 lat.
W południe odbyło się zorganizowane m.in. wspólnie z Fundacją Konrada Adenauera i Dwujęzyczną Szkołą Podstawową im. Władysława Bartoszewskiego spotkanie edukacyjne. W zaprezentowanych nagraniach filmowych autorstwa Marii Sabiny uczniowie przedstawili swoje wyobrażenie na temat pojęć „być dobrym”, „praca”, „pracowitość”, „służba”, „tolerancja”, „sprawiedliwość”, „być przyzwoitym”, „wojna”, „pokój”, „ojczyzna” i „patriotyzm”. W ramach spotkania wystąpili laureaci konkursu Ambasady Niemiec na list do Władysława Bartoszewskiego, Jakub Jaworek i Dawid Dzięgielewski (uczniowie Szkoły Podstawowej nr 5 w Kraśniku), którzy publicznie odczytali swoją wspólną zwycięską pracę. Rozmowę z Anitą Baranowską-Koch i Marcinem Barczem prowadził Artur Wolski. Spotkanie ukoronował występ szkolnego zespołu taneczno-muzycznego pod kierownictwem Joanny Jasińskiej, który brawurowo wykonał hymn Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej oraz piosenki Naughty Numbers i Alphabet.
Po spotkaniu laureaci konkursu Ambasady Niemiec wyruszyli na dwugodzinny spacer śladami miejsc związanych z Władysławem Bartoszewskim. Podczas wędrówki odwiedzili m.in. tablicę upamiętniającą konspiracyjny sekretariat Rady Pomocy Żydom przy ulicy Żurawiej, siedzibę powstańczej radiostacji „Anna”, Bibliotekę m. st. Warszawy przy ulicy Koszykowej (gdzie dzięki gościnności pani Joanny Jaszek-Bieleckiej zapoznali się z sygnowanymi darami Władysława Bartoszewskiego), a także obejrzeli gmachy dawnego Urzędu Bezpieczeństwa, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Kancelarii Premiera oraz Belweder. Niewątpliwą atrakcją spaceru był zrekonstruowany Cadillac marszałka Józefa Piłsudskiego przy wejściu do Parku Łazienkowskiego oraz… ciepłe kanapki w kawiarni przy placu Unii Lubelskiej.
Posileni uczestnicy spaceru powrócili do kina „Atlantic” na spotkanie wieczorne, współorganizowane m.in. przez Fundację Konrada Adenauera oraz Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Licznie przybyłą publiczność powitała krótka prezentacja fragmentów filmu „Droga” w reżyserii Witolda Beresia i Artura Więcka. Głos zabrał gość honorowy, ambasador Republiki Federalnej Niemiec Rolf Nikel, który wykorzystał okazję do wręczenia dyplomów uznania za szczególne zasługi dla współpracy polsko-niemieckiej. Następnie gości powitali przedstawiciele Fundacji Instytut imienia Władysława Bartoszewskiego: prezes zarządu Ewa Rather i Władysław Teofil Bartoszewski (Instytut objął cykl spotkań Honorowym Patronatem). Bohaterzy południowego spotkania Jakub Jaworek i Dawid Dzięgielewski ponownie przedstawili zebranej publiczności swój zwycięski list, a Marek Zając wprowadził publiczność w przewodnią ideę tegorocznych obchodów urodzinowych Władysława Bartoszewskiego.
W prowadzonej przez prof. Ewę Marciniak i Artura Wolskiego rozmowie uczestniczyli autorzy tekstów do opublikowanej w 2012 r. księgi pamiątkowej na 90-urodziny Władysława Bartoszewskiego (wśród nich Marek Zając, Łukasz Grass, Jacek Staniszewski, Marcin Barcz) oraz zaproszeni przez nich goście, działacze społeczni, realizujący zasadę „przyzwoitości” na różnych polach – Zofia Niechciał (wolontariuszka Stowarzyszenia Mali Bracia Ubogich), Michał Wawrykiewicz (Inicjatywa Wolne Sądy), Artur Nowak-Gocłowski (Spółdzielnia ANG – odtworzono wykonane uprzednio nagranie wypowiedzi), Waldemar Stopczyński (nauczyciel), Anita Baranowska-Koch (założycielka Inicjatywy im. Wł. Bartoszewskiego w Berlinie) i Mariusz Malinowski (inicjator skweru im. W. Bartoszewskiego w Warszawie).
Oprawę muzyczną zapewniła Aga Zaryan przy akompaniamencie Michała Tokaja, a fragment księgi pamiątkowej „Ku przyszłości” odczytała Małgorzata Lewińska. Podczas rozmowy na ekranie prezentowana była fotograficzna dokumentacja wybranych wydarzeń upamiętniających Władysława Bartoszewskiego. Na zakończenie zgromadzeni goście zapoznali się z wywiadami filmowymi z uczniami Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej im. Władysława Bartoszewskiego.
16 marca 2019 r. w Polskiej Kafejce Językowej (Sprach Café Polnisch) w Berlinie odbyła się berlińska premiera filmu „Budowniczy mostów” w reżyserii Zofii Kunert. Prezentacji towarzyszyła publiczna rozmowa z udziałem Anity Baranowskiej-Koch (założycielki Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego) i Elżbiety Sobótki (byłej konsul generalnej RP w Kolonii i Monachium). Moderowała Joanna Stolarek. W spotkaniu uczestniczyło kilkadziesiąt osób, wśród gości był m.in. wnuk Güntera Särchena, działacza tzw. „Akcji Znak Pokuty”, organizującej wyjazdy niemieckich wolontariuszy z ówczesnej NRD do Polski w połowie lat 60-tych.
Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Wszystko się zmienia” przy wsparciu urzędu dzielnicowego Berlin-Pankow.
Następnego dnia ukazała się obszerna relacja (j. niemiecki):
https://generation-itrust.org/bruecken-bauer-werden-mut-macher-wladyslaw-bartoszewski/
Zaproszenie na spotkanie na stronie Niemiecko-Polskiego Towarzystwa w Berlinie: https://www.dpgberlin.de/…/…/berlin-premiere-des-filmes-der/
22 marca 2019 r. w Bibliotece m.st. Warszawy przy ul. Koszykowej odbyło się przekazanie przez Władysława Teofila Bartoszewskiego archiwalnych listów pisanych przez jego Ojca z komunistycznych więzień do żony, Antoniny Mijal-Bartoszewskiej. Podczas spotkania ogłoszona została oficjalnie kandydatura Władysława Teofila Bartoszewskiego w majowych wyborach do Parlamentu Europejskiego z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego. W uroczystości uczestniczył m.in. marszałek woj. mazowieckiego Adam Struzik i przewodniczący PSL Władysław Kosiniak-Kamysz.
24 marca 2019 r. w Pruszkowie otwarto wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu. Wystawa, przygotowana wiosną 2018 roku przez Związek Nauczycielstwa Polskiego, prezentowana była po raz pierwszy w kwietniu 2018 r. w liceum w Tarnowskich Górach. Od jesieni 2018 r. oddana została do dyspozycji Instytutu im. Władysława Bartoszewskiego i zaprezentowana m.in. w liceum w Łodzi, w łódzkim Klubie Nauczyciela oraz w liceum w Turku. Część planszową uzupełniły nagrania filmowe (wywiady z Władysławem Bartoszewskim o Auschwitz) autorstwa Małgorzaty Maruszkin i Marka Zająca. Ze strony internetowej Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie:
Serdecznie zapraszamy do Muzeum Dulag 121, gdzie w niedziele, 24 marca 2019 r., o godz. 15.00 odbędzie się otwarcie wystawy „O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych” poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu. Wernisaż będzie połączony ze spotkaniem z dr. Władysławem Teofilem Bartoszewskim, podczas którego zaprezentujemy również wywiady z Władysławem Bartoszewskim. Wystawa będzie prezentowana do 30 marca w godzinach otwarcia Muzeum.
Wystawa Fundacji Instytutu im. Władysława Bartoszewskiego prezentuje życie i działalność Władysława Bartoszewskiego – historyka, pisarza, publicysty, uczestnika wydarzeń historycznych w Europie i świecie w XX i początku XXI w., wroga systemów totalitarnych i autorytarnych.
W trakcie otwarcia wystawy odbędzie się spotkanie z dr. Władysławem Teofilem Bartoszewskim, podczas którego zaprezentujemy również 11 wywiadów z Władysławem Bartoszewskim, w których opowiada on o „ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych”.
Wystawa „O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych” nie tylko prezentuje życie i działalność człowieka, któremu przyszło dorastać i żyć w świecie ogarniętym dwoma totalitaryzmami, ale także w zrozumieniu bogatej biografii człowieka, który swoje doświadczenia umiał przekuć w działania stanowiące inspirację dla rodaków.
29 marca 2019 r. w Bibliotece Miejskiej w Görlitz odbyło się spotkanie publiczne z byłym NRD-owskim działaczem opozycyjnym, obecnie autorem licznych publikacji (także z zakresu najnowszej historii Polski) Wolfgangiem Templinem towarzyszące prezentacji wystawy „Pod prąd – Pamięć – Pojednanie”. Rozmowę poprzedziła prezentacja filmu dokumentalnego w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów” (produkcja BWM Art. przy wsparciu Fundacji Konrada Adenauera i Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej). Wydarzenie zorganizowane zostało przez Bibliotekę we współpracy z Towarzystwem Niemiecko-Polskim Saksonii i sprawującym opiekę nad wystawą Towarzystwem Niemiecko-Polskim w Berlinie. Zaproszenie na spotkanie ukazało się m.in. w lokalnej części gazety „Saechsische Zeitung” w dniu 26 marca 2019 r. Wystawa prezentowana jest od 8 marca do 12 kwietnia 2019 r.
Od 30 marca do 23 czerwca 2019 r. w warszawskiej Zachęcie prezentowana była wystawa zatytułowana „Polska” na eksport (kuratorki: Marta Przybyło i Karolina Puchała-Rojek), poświęcona fotografii reportażowej publikowanej w ukazującym się od roku 1954 miesięczniku „Polska”, przeznaczonym głównie (w wydaniach wielojęzycznych) dla czytelników za granicą.
W ramach wystawy pojawił się także akcent związany z publikowanymi w tym piśmie tekstami Władysława Bartoszewskiego. W jednej z gablot zaprezentowano artykuł „A Deposition”, zamieszczony w wydaniu angielskojęzycznym ”Poland” (nr 10/1968), ilustrowany fotografiami autorstwa Tadeusza Rolke. Zdjęcia ukazały się także w towarzyszącej wystawie książce Początek przyszłości. Fotografia w miesięczniku „Polska” w latach 1954—1968 pod redakcją Karoliny Puchały-Rojek i Marty Przybyło.
Warto przy okazji przypomnieć, że w archiwach Władysława Bartoszewskiego zachowała się fotografia z Targów Książki we Frankfurcie nad Menem (przełom lat 60-tych i 70-tych), na której widać m.in. edycje „Polski”.
Więcej na temat wystawy: https://zacheta.art.pl/pl/wystawy/polska-na-eksport
7 kwietnia 2019 r. Stowarzyszenie „Warto być przyzwoitym” publicznie poinformowało o wyborze ostatecznego projektu pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie autorstwa artysty rzeźbiarza Jacka Kicińskiego i ogłosiło zbiórkę publiczną:
Szanowni Państwo,
Stowarzyszenie „Warto Być Przyzwoitym” ogłasza zbiórkę funduszy na budowę pierwszego w Polsce pomnika wielkiego Polaka i Patrioty – Władysława Bartoszewskiego. Prosimy o wsparcie finansowe. Pomnik zostanie wzniesiony w Sopocie, ulubionym mieście profesora, w którym przez wiele lat spędzał wakacje, odpoczywając po trudach swojej nieustannej działalności. W mieście, które nadało mu tytuł Honorowego Obywatela. Koszty budowy pomnika zostaną pokryte w 100% ze zbiórki publicznej.
W naszym Komitecie Honorowym znalazły się takie osobistości jak prezydenci: Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski, Bronisław Komorowski, Marszałkowie Bogdan Borusewicz i Radosław Sikorski oraz wiele innych prominentnych osób.
Liczymy na Waszą hojność, bo to Wy, wpłacający datki, przyczynicie się do powstania tego pomnika. Nasze konto: Stowarzyszenie Warto Być Przyzwoitym 80-059 Gdańsk, ul. Żuławska 76/5 Nr konta : ING Bank 42 1050 1764 1000 0090 3159 3057 z dopiskiem „na pomnik”
9 kwietnia 2019 r. przygotowana przed rokiem przez Związek Nauczycielstwa Polskiego wystawa edukacyjna poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu zaprezentowana została w podwarszawskim Józefowie (po tegorocznych prezentacjach w Łodzi, Turku i Pruszkowie). Kolejny przystanek na trasie wystawy stanowią Marki (od 15 kwietnia). Z informacji zamieszczonej an stronie Instytutu im. Władysława Bartoszewskiego:
Bartoszewski w Józefowie od 9 kwietnia. Wystawa “O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych” trafiła do Józefowa pod Warszawą.
Wystawę opowiadającą o losach Władysława Bartoszewskiego, wojnie, obozie w Auschwitz Birkenau, więzieniu w PRL i działalności na rzecz pojednania, otworzyła wczoraj w Józefowie Pani Danuta Wojciechowska Dyrektor MDK.
Na otwarcie wystawy przybyli mieszkańcy Józefowa. Po przywitaniu gości głos zabrał Bogdan Cichucki – wiceprezes Zarządu Fundacji, który opowiedział o historii Fundacji oraz dokonał wprowadzenia do wystawy.
Następnie głos zabrał gość specjalny – Władysław Teofil Bartoszewski, który opowiedział o najtrudniejszych okresach życia Władysława Bartoszewskiego ale nie tylko. Nie zabrakło anegdot związanych z Profesorem i burzliwymi losami jego życia. Słuchając wystąpienia nie można było oprzeć się wrażeniu, że życie Profesora mogłoby posłużyć do napisania nie jednego scenariusza filmowego.
Wystawa prezentowana będzie przez tydzień w Miejskim Domu Kultury w Józefowie przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego nr 1. Zapraszamy do jej odwiedzenia. Następny “przystanek” wystawy to Marki pod Warszawą.
https://i-wb.org/2019/04/10/bartoszewski-w-jozefowie-od-9-kwietnia/
13 kwietnia 2019 r. wystawa „Władysław Bartoszewski: Pod prąd – Pamięć – Pojednanie” opuściła Goerlitz (gdzie prezentowana była od 8 marca) i udała się w podróż do Bonn.
15 kwietnia 2019 r. wystawa Instytutu im. Władysława Bartoszewskiego (przygotowana w 2018 r. przez Związek Nauczycielstwa Polskiego) “O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych” zaprezentowana została w Centrum Aktywności Fabryczna w Markach. Z notatki na stronie Instytutu:
Wystawa „O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych” zawitała do Centrum Aktywności Fabryczna w Markach. Serdeczne podziękowania składamy Burmistrzowi Marek panu Jackowi Orychowi oraz pani Ewie Czarkowskiej z Wydziału Promocji. Otwarcie wystawy odbyło się w dniu wczorajszym tj. 15 kwietnia o godzinie 17:30. Nie zabrakło uczniów szkół średnich co szczególnie nas ucieszyło. Wstawa ma przede wszystkim charakter edukacyjny.
https://i-wb.org/2019/04/16/bartoszewski-wystawa-w-markach/
Instytut zamieścił także zaproszenie na kolejne otwarcie wystawy, 24 kwietnia (w czwartą rocznicę śmierci Władysława Bartoszewskiego):
Kolejnym miejscem, w którym będziemy mogli pokazać wystawę “O ludzkiej kondycji w czasach ekstremalnych”, będzie Centrum Handlowe Szembeka w Warszawie przy ul. Zamienieckiej 80. Już teraz wszystki Państwa serdecznie zapraszamy na otwarcie wystawy w dniu 24 kwietnia o godz. 12:00. Wystaw w CH Szembeka prezentowana będzie do końca tygodnia.
24 kwietnia 2019 r., w czwartą rocznicę śmierci Władysława Bartoszewskiego odbyło się spotkanie w berlińskiej Landowej Centrali Edukacji Politycznej (Landeszentrale für Politische Bildung), współorganizowane m.in. przez Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie i Fundację Konrada Adenauera.
Główny punkt wieczoru stanowiła prezentacja filmu w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów” (produkcja: studio BWM Art ze wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i Fundacji Konrada Adenauera). Po filmie miała miejsce rozmowa z udziałem Zofii Kunert i Marcina Barcza, moderowana przez Joannę Stolarek. Słowa powitania wygłosili: Anita Baranowska-Koch w imieniu działającej pod skrzydłami Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie inicjatywy „Projekt: Bartoszewski”, Reinhard Fischer z Centrali Edukacji Politycznej oraz Philipp Huchel, przedstawiciel Fundacji Konrada Adenauera. Trudnej misji tłumaczenia przebiegu rozmowy podjęła się Maria Dziekońska.
W trakcie rozmowy mówiono m.in. o historii polsko-niemieckiego zaangażowania Władysława Bartoszewskiego, przyświecających mu wartościach, możliwościach aktualnego wykorzystania spuścizny „budowniczego mostów”. Nie zabrakło też doniesień do wielu obecnych kwestii polsko-niemieckich kontaktów. Zebrani goście mieli również możliwość zapoznania się z udostępnionymi przez uczestników dokumentami i literaturą.
Film Zofii Kunert zaprezentowany został w Berlinie po raz drugi (po raz pierwszy w obecności autorki), po kameralnym pokazie 16 marca 2019 r. w Polskiej Kafejce Językowej.
24 kwietnia 2019 r. przy domu pracy twórczej Stowarzyszenia Zaiks w Sopocie odbyła się uroczystość złożenia kwiatów pod tablicą upamiętniającą Władysława Bartoszewskiego. Na spotkanie przybyli przedstawiciele Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym”, europoseł Jarosław Wałęsa, wiceprezydent Sopotu Marcin Skwierawski, przewodniczący zarządu Zaiksu prof. Janusz Fogler, sopoccy radni, Obywatele RP oraz wielu mieszkańców trójmiasta.
24 kwietnia 2019 r. „Superexpress” w artykule Kamila Szewczyka opublikował fotografie rodzinne udostępnione przez Władysława Teofila Bartoszewskiego:
Niesamowite NIEZNANE zdjęcia Władysława Bartoszewskiego po porodzie syna.
Tylko u nas niesamowite i nieznane dotąd zdjęcia profesora Władysława Bartoszewskiego! W dzieciństwie wakacje spędzali razem na Krzeptówkach, a Władysław Bartoszewski uwielbiał nosić na barana swojego syna Władysława Teofila Bartoszewskiego i opowiadać mu ciekawe historie. Dziś bardzo mu brakuje ojca, który zmarł cztery lata temu, 24 kwietnia 2015 roku. – Tata byłby ze mnie na pewno dumny – opowiada nam Bartoszewski junior, który startuje w majowych wyborach do europarlamentu.
24 kwietnia 2019 roku mijają cztery lata od śmierci Władysława Bartoszewskiego. Profesor, były minister spraw zagranicznych zmarł 24 kwietnia 2015 roku w wieku 93 lat w jednym z warszawskich szpitali. Władysław Bartoszewski był więźniem obozu w Auschwitz, walczył w szeregach Armii Krajowej, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim.
Po wojnie zajmował się m.in. publicystyką, był działaczem społecznym, dziennikarzem, historykiem i wreszcie politykiem. Już w wolnej Polsce dwukrotnie sprawował stanowisko ministra spraw zagranicznych. Uhonorowany m.in. Orderem Orła Białego oraz pośmiertnie Krzyżem Wolności i Solidarności.
– Ojciec był dla mnie największym autorytetem, a przez ostatnie lata życia zwłaszcza partnerem do rozmowy. Wiele godzin przegadaliśmy na różne tematy. W dzieciństwie spędzaliśmy wiele czasu w górach. Ojciec zabierał mnie w góry, na Krzeptówki. Dziś byłby ze mnie dumny i zadowolony, że włączam się w życie polityczne, że startuję do europarlamentu. Moja mama Antonina też uważałaby, że dobrze robię, angażując się w sprawy publiczne, w politykę – wyznaje nam syn profesora Bartoszewskiego, Władysław Teofil Bartoszewski, który startuje w eurowyborach z list Koalicji Europejskiej.
28 kwietnia 2019 r. w Nowej Synagodze w Gdańsku odbyło się organizowane przez miejscowe Centrum Społeczności Żydowskiej JCC oraz Stowarzyszenie „Warto być przyzwoitym” spotkanie z cyklu „Ledaber. Rozmowy o….”. Debata tym razem poświęcona została postaci Władysława Bartoszewskiego. Z zapowiedzi wydarzenia: „Warto być przyzwoitym… i warto rozmawiać. Warto też przyjrzeć się bliżej, jakie ‘zarzuty’ pojawiają się wobec Władysława Bartoszewskiego i jak w opinii publicznej wygląda pamięć o człowieku, który przed laty został uznany za godnego otrzymania miana kustosza narodowej pamięci. Porozmawiajmy.”
Spotkanie otworzył Michał Rucki, wiceprzewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku. Rozmowę moderował Grzegorz Kuleta, wiceprezes Zarządu Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym”. W debacie udział wzięli mecenas Jacek Taylor i Marcin Barcz. Przedstawiono i omówiono pokrótce m.in. listę najbardziej rozpowszechnionych „zarzutów”, publikowanych przez przeciwników Władysława Bartoszewskiego, a także scharakteryzowano ich źródła, wychodząc za założenia, że ostatnie kilkanaście lat nasilonych ataków na biografię Władysława Bartoszewskiego jest kontynuacją pewnego bardziej uniwersalnego i szerszego zjawiska niechęci zawsze podobnych środowisk: z jednej strony podszytych antysemityzmem, z drugiej nie potrafiących zaakceptować spojrzenia na nadrzędną wartość człowieka i wspólnoty ludzi „z tej samej ojczyzny ogólnoludzkiej”- ważniejszą od kategorii narodu czy podziałów narzucanych pod przykrywką szczytnych haseł przez jakiekolwiek ideologie.
„Nie boję się Niemców. Nie boję się też Rosjan” – zacytowano słowa Władysława Bartoszewskiego. – „Boję się perwersyjnych, fałszywych ludzi o rozdwojonej jaźni, jakich nie brakuje w wielu krajach. Państw, które nie są państwami prawa. Państw, które nie potrafią lub nie chcą zwalczać własnych nadużyć politycznych. Boję się wypaczania ogólnie rozumianych pojęć. Opowiadam się za jasną hierarchią wspólnych wartości, podobną dla wszystkich, członków różnych społeczności wyznaniowych i ludzi niewierzących.”
Rozmowa dotyczyła także aktualnych inicjatyw pamięci Władysława Bartoszewskiego, w tym działań podejmowanych w Niemczech (wspomniano wystawę prezentowana przez Towarzystwo Niemiecko-Polskie) i wyników konkursu na pomnik w Sopocie. Aktualny przebieg prac nad projektem pomnika przedstawił prof. Stanisław Gierada, członek Komisji Konkursowej. Powstałą na Uniwersytecie Gdańskim pracę licencjacką poświęconą „spornym punktom w życiorysie Władysława Bartoszewskiego” zaprezentowała autorka, Marzena Rachubka.
Nie zabrakło licznych głosów zebranej publiczności. Zaprezentowane zostały również publikacje związane z tematyką spotkania i książki Władysława Bartoszewskiego.
8 maja 2019 r. Instytut im. Władysława Bartoszewskiego dokonał kolejnego otwarcia wystawy „O kondycji ludzkiej w czasach ekstremalnych” (opracowanej przez Związek nauczycielstwa Polskiego i prezentowanej już wielokrotnie od kwietnia 2018 r.). Tym razem przystankiem wystawy stała się Biblioteka Publiczna przy ul. Konstytucji 3-go Maja w Radzyminie. W programie otwarcia wystawy przewidziano spotkanie z synem Profesora, panem Władysławem Teofilem Bartoszewskim.
10 maja 2019 r. w Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu odbyło się spotkanie pt. „Jak Bartoszewski zmieniał Niemców”, zorganizowane dla uczniów i nauczycieli w ramach projektu „Misja: młodzież. Gra”. Gościem spotkania był Marcin Barcz, rozmowę prowadziły dr Monika Bronowicka, dr Małgorzata Preisner-Stokłosa.
Z zapowiedzi: „Spotkanie Marcinem Barczem, wieloletnim asystentem Władysława Bartoszewskiego. Gość opowie o samym Władysławie Bartoszewskim oraz jego stosunku do Niemiec i Niemców. Od Auschwitz do przemówienia w Bundestagu – droga do wolności i do pojednania polsko-niemieckiego zostanie pokazana przez pryzmat życia i spuścizny Władysława Bartoszewskiego. Był on więźniem Auschwitz, żołnierzem Armii Krajowej, a potem działaczem opozycji demokratycznej i politykiem. Ogromną część swojego życia publicznego poświęcił na działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego.”
Uczestnicy spotkania zmagali się z odpowiedziami na wiele pytań, wśród nich: skąd Władysław Bartoszewski znał język niemiecki; jak to możliwe, że po doświadczeniach obozu koncentracyjnego nie nienawidził Niemców; jakie były cele i kulisy pierwszej podróży do Niemiec w 1965 roku; jak doszło do wystąpienia Władysława Bartoszewskiego w niemieckim Bundestagu w kwietniu 1995 roku; jaki był stosunek Niemiec do aspiracji Polski włączenia ich w struktury NATO i Unii Europejskiej oraz czy w opinii Władysława Bartoszewskiego istniał przełomowy moment relacji polsko-niemieckich, który stałby się spełnieniem jego wieloletnich dążeń na rzecz pojednania…
Zaprezentowano wiele oryginalnych dokumentów ze zbiorów Władysława Bartoszewskiego i archiwów zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
11 maja 2019 r. w ramach Festynu Europejskiego (Europafest) w Berlinie zaprezentowano ponownie film w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów”. Pokaz odbył się w Landowej Centrali Edukacji Politycznej, gdzie film prezentowany był już 24 kwietnia 2019 r. w obecności autorki. Berlińska publiczność miała po raz trzeci możliwość zapoznania się z filmem (pierwszy pokaz odbył się 16 marca w Polskiej Kafejce Językowej).
16 maja 2019 r., po pięciu dotychczasowych prezentacjach (w Berlinie, Magdeburgu, Hamburgu, Dreźnie i Görlitz) wystawa „Władysław Bartoszewski: Pod prąd – Pamięć – Pojednanie“ osiągnęła szósty przystanek na swej trasie i otwarta została w Fundacji Konrada Adenauera w Sankt Augustin na przedmieściach Bonn.
Około pięćdziesięciu przybyłych gości powitał przedstawiciel gospodarzy, dr Christian Koecke. Słowo wprowadzenia wygłosił konsul generalny RP w Kolonii, Jakub Wawrzyniak.
Były premier Nadrenii-Palatynatu i Turyngii, a zarazem honorowy przewodniczący Fundacji Konrada Adenauera, prof. Bernhard Vogel wystąpił w roli mówcy honorowego z referatem zatytułowanym „Władysław Bartoszewski – budowniczy mostów w Europie”.
O spotkaniach z Władysławem Bartoszewskim mówił również dr Josef Thesing, były zastępca sekretarza generalnego Fundacji.
Kurator Marcin Barcz przedstawił koncepcję wystawy, a przewodniczący Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Kolonii i Bonn, Michael Lingenthal zabrał głos na podsumowanie spotkania.
Referenci byli zgodni, że wystawa nie powinna służyć jedynie pamięci o zmarłym przed czterema laty Władysławie Bartoszewskim. W swych wystąpieniach podkreślili aktualne odniesienia dorobku Bartoszewskiego. Wspomniano wręcz ideę ustanowienia stypendium imienia Władysława Bartoszewskiego, przyznawanego młodym badaczom z Niemiec i Polski.
4 czerwca 2019 r. w Sankt Augustin odbył się finisaż wystawy poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu, której otwarcie miało miejsce 16 maja. W ramach spotkania zaprezentowano film w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów”. Udział wzięło niezbyt liczne, ale zainteresowane grono przybyłych gości. Dwa dni później, 6 czerwca wystawa przewieziona została do Landtagu (parlamentu krajowego) w stolicy Nadrenii Północnej-Westfalii, Duesseldorfie, gdzie jej otwarcie zaplanowane jest na 18 czerwca.
5 czerwca 2019 r. w ramach Tygodnia Wolności w Szczecinie odbyła się konferencja pod hasłem „Warto być przyzwoitym – polityka historyczna czy poprawność polityczna?”. Uczestnicy i goście cyklu wystąpień zebrali się w Trafostacji Sztuki przy ulicy Świętego Ducha 4, gdzie przygotowano również wystawę karykatur przedstawiających Władysława Bartoszewskiego wypożyczoną specjalnie na tę okazję ze zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Spotkanie otworzył prezydent miasta Szczecin, Piotr Krzystek. Następnie głos zabrał Władysław Teofil Bartoszewski, który przedstawił elementy biografii swego Ojca, związane z maksymą zawartą w tytule konferencji. Kolejne przemówienie, zatytułowane „Władysław Bartoszewski – idealny przykład polskiego patriotyzmu” wygłosił Bronisław Komorowski, prezydent RP w latach 2010 – 2015.
Po słowach powitalnych zaprezentowano fragment filmu w reżyserii Witolda Beresia i Artura Więcka z roku 2012 pt. „Bartoszewski. Droga”.
Konferencja składała się z dwóch rozmów panelowych, które prowadził dr Eryk Krasucki, adiunkt w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego. Jako pierwsza odbyła się dyskusja na temat wartości i tożsamości w życiu społeczno-politycznym, poświęcona w dużej części pytaniu o bilans zmian społecznych minionego 30-lecia. Udział wzięli b. prezydent Bronisław Komorowski oraz rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar.
W drugiej części konferencji rozmawiano na temat stosunków polsko-niemieckich – m.in. o zagadnieniach wniosków z historii, rozliczenia i pojednania, a także o praktycznych kwestiach sąsiedztwa w regionie przygranicznym. W rozmowie uczestniczyli dr Marek Prawda (dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce), Marek Tałasiewicz (wojewoda szczeciński w l. 1990-1998 i zachodniopomorski w l. 2014 – 2015) i Marcin Barcz.
Po konferencji uczestnicy mieli okazję odwiedzić zorganizowaną na Jasnych Błoniach wystawę plenerową „Warto być przyzwoitym” (towarzyszącą obchodom Tygodnia Wolności i dostępną od 1 do 17 czerwca) oraz upamiętniający Władysława Bartoszewskiego kamień, ustawiony z inicjatywy miejscowych działaczy Komitetu Obrony Demokracji w pobliżu Pomnika Czynu Polaków.
Tego samego dnia wieczorem w Sali Kongresowej Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego odbyły się otwarte wykłady akademickie dotyczące dialogu w kontekście hasła „Warto być przyzwoitym” oraz nawiązującego 30. rocznicy wyborów 4 czerwca 1989 r. W moderowanej przez dr Daniela Wacinkiewicza (zastępcę prezydenta Szczecina) rozmowie uczestniczyli b. prezydent Bronisław Komorowski oraz rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar. Rozmowę zakończyła dyskusja z licznie przybyłą publicznością. Relację z tej części spotkania zamieścił w dniu 6 czerwca portal „Wiadomości.Szczecin”:
Tłumy na spotkaniu „Warto być przyzwoitym”
Kilkaset osób przyszło na debatę z udziałem byłego Prezydenta RP i Rzecznika Praw Obywatelskich. Spotkanie odbyło się w Sali Kongresowej Uniwersytetu Szczecińskiego i dotyczyło słynnego motta prof. Władysława Bartoszewskiego w odniesieniu do 30 rocznicy wyborów czerwcowych.
Konferencja rozpoczęła się od próby zdefiniowania pojęcia dialogu i jego roli we współczesnym świecie. Uczestnicy debaty przypominali w jaki sposób rozmawiał z ludźmi – zarówno podczas spotkań służbowych, jak i prywatnych – prof. Władysław Bartoszewski.
– „Był człowiekiem, który miał potrzebę polemiki, pobudzał do dyskusji. Ale co najważniejsze jego słowom towarzyszyło też działanie, które odcisnęło swoje piętno na arenie międzynarodowej, zwłaszcza w kontekście relacji polsko-żydowskich oraz polsko-niemieckich” – mówił Bronisław Komorowski, były Prezydent RP.
Po wspomnieniach dotyczących osoby legendarnego dyplomaty, dyskutowano m.in.: w jaki sposób Polska wykorzystała 30 lat od momentu transformacji ustrojowej. Pojawiało się również wiele pytań od publiczności. Przez cały czas debacie towarzyszyło motto Profesora „Warto być przyzwoitym”.
– „Bycie przyzwoitym to nie tylko odwaga cywilna, ale szukanie w rozmowie argumentów, a nie epitetów. Mimo wzrastającego obecnie hejtu mam nadzieję, że ta przyzwoitość nie zostanie do końca wyparta” – podsumował dr Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich.
Wydarzenie zostało zorganizowane w ramach Tygodnia Wolności w Szczecinie. Inicjatywa upamiętnia 30. rocznicę wyborów 4 czerwca 1989 r.
https://wiadomosci.szczecin.eu/artykul/mieszkancy/tlumy-na-spotkaniu-warto-byc-przyzwoitym
18 czerwca 2019 r. około stu gości przybyło na otwarcie wystawy poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu w gmachu Parlamentu Krajowego (Landtagu) Północnej Nadrenii-Westfalii w Düsseldorfie, wśród nich przedstawiciele władz krajowych, instytucji kultury, członkowie polsko-niemieckich stowarzyszeń, dziennikarze, dawni przyjaciele i znajomi zmarłego w kwietniu 2015 r. historyka, dyplomaty, świadka i uczestnika najnowszej historii Polski i Niemiec.
Oficjalną część spotkania zainaugurował swoim wystąpieniem przewodniczący Landtagu, André Kuper. Słowa powitalne do przybyłych gości skierował konsul generalny RP, Jakub Wawrzyniak. Kurator wystawy, Marcin Barcz przedstawił historię i koncepcję ekspozycji. Głos zabrał również Torsten Klute, pełnomocnik landu Północna Nadrenia-Westfalia ds. Polonii. W ramach otwarcia zaprezentowano ponadto projekt filmowy powstały w ramach młodzieżowych warsztatów dziennikarskich, który przedstawiły Anna Holthausen (Deutsche Welle) i Anna Herling (Stowarzyszenie POLin – Polskie Kobiety w Gospodarce i Kulturze). Spotkanie podsumowało wystąpienie Anity Baranowskiej-Koch, koordynatorki wystawy z ramienia Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie, która zaprezentowała m.in. fragment nagrodzonej pracy laureatów konkursu Ambasady Niemiec w Polsce na list do Władysława Bartoszewskiego.
Dla zainteresowanych dostępne są teksty i nagrania poszczególnych wystąpień, a także dokumentacja fotograficzna.
Wśród przybyłych gości obecni byli również podopieczni i koordynatorzy stowarzyszenia wspierającego naukę języka polskiego „Uczeń” (www.uczen.de).
Podczas oficjalnych wystąpień i rozmów po uroczystej części spotkania wspominano liczne podróże Władysława Bartoszewskiego do Północnej Nadrenii-Westfalii oraz przyznane mu wyróżnienia, m.in. Nagrodę Miasta Düsseldorf im. Heinricha Heinego (1996), Medal św. Jedności i Pokoju św. Liboriusza nadany przez Biskupstwo Paderborn (1997) czy Nagrodę Królowej Rychezy (2009). Z archiwalnego obowiązku wspomnieć należy, że w 1996 roku Władysław Bartoszewski wyróżniony został przez Biskupstwo Essen Nagrodą im. Heinricha Braunsa, co spotkało się w Polsce z niechęcią tzw. środowisk „narodowych”, czego wyrazem był list protestacyjny grupy profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i tocząca się w jego efekcie dyskusja w mediach.
Düsseldorf jest siódmym przystankiem na rozpoczętej latem 2018 roku trasie wystawy przez Niemcy (po Berlinie, Magdeburgu, Hamburgu, Dreźnie, Görlitz i Sankt Augustin k. Bonn). Po zakończeniu prezentacji w Landtagu (28 czerwca) wystawa przeniesiona zostanie do Oberhausen, gdzie jej otwarcie zaplanowano na 21 lipca 2019 r. W roku 2019 kolejnymi planowanymi przystankami są Homburg an der Saar i Darmstadt.
Już w dniu uroczystości notatkę z otwarcia wystawy zamieścił serwis internetowy Landtagu:
28 czerwca 2019 r. grupa gości z Niemiec, odwiedzająca Warszawę w ramach wyprawy zorganizowanej przez Gesellschaft für deutsch-polnische Nachbarschaft – Sąsiedzi odbyła spacer trasą ciekawych zakątków związanych z historią stolicy, a częściowo także z biografią Władysława Bartoszewskiego. Marsz rozpoczął się w Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec (gdzie znajduje się sala imienia Władysława Bartoszewskiego), następnie trasa prowadziła przez wybudowanie w 1945 roku drewniane domki fińskie na Jazdowie pod gmach Kancelarii Premiera w Alejach Ujazdowskich i Belweder. Apetyczną przerwę w zwiedzaniu zapewnił Bar Mleczny „Prasowy” przy Marszałkowskiej. Po nim kolej przyszła na spacer aleją Szucha pod budynkami Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Ministerstwa Edukacji. Goście zatrzymali się również w miejscu nieistniejącego już kasyna przy placu Na Rozdrożu, a punktem kulminacyjnym zwiedzania były cele bezpieki w piwnicach dawnego Urzędu Bezpieczeństwa (dziś Ministerstwo Sprawiedliwości) przy ul. Koszykowej. Tutaj zaprezentowane zostały m.in. fragmenty wspomnień Władysława Bartoszewskiego z pobytów w areszcie. Następnego dnia goście zwiedzali Pragę (m.in. dawną fabrykę wódek Koneser) i Ogrody Polsko-Niemieckie.
17 i 18 lipca 2019 r. odbyły się spotkania poświęcone Władysławowi Bartoszewskiemu w ramach polsko-niemieckiej letniej akademii Związku Nauczycielstwa Polskiego i Gewerkschaft Erziehung und Bildung w Ustroniu.
Pierwszego dnia nauczyciele z Polski i Niemiec wspólnie zwiedzali wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu, udostępnioną przez fundację Instytut im. Władysława Bartoszewskiego, zapoznali się z etapami biografii jej bohatera oraz dyskutowali na temat możliwości wykorzystania związanych z wystawą tematów w ramach lekcji.
Drugi dzień skupiony był na prezentacji różnorakich materiałów edukacyjnych, w tym programów lekcyjnych z cyklu „Mapa wartości – o kondycji ludzkiej w czasach ekstremalnych”, towarzyszących filmowym wywiadom z Władysławem Bartoszewskim na temat Auschwitz udostępnianych zainteresowanym szkołom przez fundację Instytut im. W. Bartoszewskiego. Nauczyciele poznali także ofertę edukacyjną Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu i zapoznali się z opisem wystawy „Władysław Bartoszewski 1922 – 2015”, podróżującej obecnie po Niemczech, projektami lekcji o dyplomacji, pamięci, pojednaniu i poezji, materiałami do warsztatów „Kamienie milowe polsko-niemieckiego pojednania” oraz z innymi projektami i konkursami.
Wspomniana została działalność Warsaw Bilingual School, inicjatywy upamiętniające w Sopocie i Szczecinie, a jako podsumowanie obejrzano wspólnie film w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów”.
21 lipca 2019 r. w Galerii KiR (Kunstinitiative Ruhr) w Oberhausen (Północna Nadrenia-Westfalia) otwarto – po raz ósmy w Niemczech – wystawę poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu, tylko w tym roku prezentowaną już w Dreźnie, Görlitz, Sankt Augustin oraz Düsseldorfie.
Spotkanie zainaugurował Winfried Baar, przewodniczący lokalnej inicjatywy kulturalnej. Słowa powitania wygłosiła Maria Gołębiewska, współwłaścicielka niezwykłego centrum kultury polskiej, jakim w ciągu minionych dwudziestu lat stała się w Oberhausen prowadzona przez nią wraz z mężem Czesławem Gołębiewskim restauracja „Gdańska”. List konsula generalnego RP w Kolonii Jakuba Wawrzyniaka przeczytała wicekonsul Lidia Białek. O wystawie i jej kulisach opowiedział krótko Marcin Barcz. Głos zabrał również Max Janetzki, członek lokalnego ugrupowania młodych socjalistów. W podsumowaniu wystąpiła Anita Baranowska-Koch, koordynatorka wystawy z ramienia Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Berlinie.
Po zakończeniu zwiedzania wystawy, zebrani goście wyruszyli w muzycznym korowodzie do położonej przy niedalekim rynku restauracji „Gdańska”. Kolumnę marszową otwierał samochód z przyczepą, na której ustawiono pianino. Utwory autorstwa Władysława Szpilmana wykonali w drodze członkowie rodzinnego zespołu Weinsheimerów. Przemarsz spotkał się w zainteresowaniem mieszkańców Oberhausen.
W restauracji „Gdańska” miała miejsce uroczystość wręczenia przyznawanych co roku statuetek Neptuna za szczególne zasługi dla porozumienia polsko-niemieckiego, którą otworzyła słowami powitalnymi Maria Gołębiewska. Nagrody otrzymali Thorsten Klute oraz Wiesław Lewicki, a laudatorami byli Mike Groschek i Joanna Duda-Murowski.
W Galerii KiR w Oberhausen wystawa dostępna będzie do 11 sierpnia. Obszerna zapowiedź ukazała się 17 lipca w „Westdeutsche Allgemeine Zeitung” (rubryka lokalna Oberhausen), największej regionalnej gazecie Niemiec. Relację z wydarzeń redakcja „WAZ” zamieściła również dniu 22 lipca w artykule „Deutsch-polnische Brückenbauer in Oberhausen geehrt” („Polsko-niemieccy budowniczy mostów nagrodzeni w Oberhausen”).
6 września 2019 r. wystawa planszowa „Władysław Bartoszewski – Krzywda, Przebaczenie, Współpraca. O kondycji ludzkiej w czasach ekstremalnych” przygotowana i prezentowana we współpracy Związku Nauczycielstwa Polskiego z Fundacją Instytut imienia Władysława Bartoszewskiego po raz drugi dostępna była dla zwiedzających w Ustroniu. W lipcu zapoznać się z nią mogli uczestnicy Polsko-Niemieckiej Letniej Akademii Językowej, biorący udział w dwutygodniowym cyklu warsztatów w domu wypoczynkowym „Nauczyciel”. Na początku września wystawa trafiła z kolei do Szkoły Podstawowej Nr 3 w Ustroniu. W dniu 6 września w ramach wystawy odbyło się spotkanie poświęcone biografii Władysława Bartoszewskiego, w którym udział wzięło kilkudziesięciu uczniów starszych klas. Rozmowy dotyczyły międzywojennej szkoły, ocen Władysława Bartoszewskiego, a także innych ważnych i niekiedy zabawnych doświadczeń jego 93-letniego życia. Uczniowie obejrzeli także wybrane rysunki ich koleżanek i kolegów z Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej imienia Władysława Bartoszewskiego w Warszawie. Do szkolnej biblioteki trafił w darze tom wspomnieniowy poświęcony nauczycielom Władysława Bartoszewskiego. Po zakończeniu spotkania wystawa wyruszyła w drogę do Warszawy.
Zaproszenie na szkolne spotkanie – otwarte dla wszystkich zainteresowanych mieszkańców Ustronia – opublikowała 5 września „Gazeta Ustrońska”.
Warto przypomnieć, że wystawa powstała dzięki staraniu nauczycieli i absolwentów II LO im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach i tam też prezentowana była po raz pierwszy wiosną 2018 r. Od tej pory odwiedziła już liczne szkoły i placówki kultury.
9 września 2019 r. dzięki uprzejmości nauczycieli i zainteresowaniu uczniów wystawa „Władysław Bartoszewski – Krzywda, Przebaczenie, Współpraca. O kondycji ludzkiej w czasach ekstremalnych” krótko po niedawnej prezentacji w Szkole Podstawowej Nr 3 w Ustroniu-Polanie trafiła do LXIII Liceum Ogólnokształcącego imienia Lajosa Kossutha na warszawskim Ursynowie.
Otwarcie połączone z prelekcją na temat elementów biografii Władysława Bartoszewskiego i płynących z nich aktualnych wniosków odbyło się w poniedziałek, 9 września 2019 r. Wystawa prezentowana będzie szkolnej społeczności do piątku, 13 września. Na jej podsumowania zaplanowano dla uczniów projekcję zrealizowanego w 2015 roku filmu w reżyserii Wojciecha Adama Jurzyka pt. „Warto być przyzwoitym”.
Po zakończeniu prezentacji w szkole, wystawa trafi do Mediateki na warszawskich Bielanach (ulica Szegedyńska). Dostępna będzie w dniach 17 – 30 września zarówno dla wszystkich zainteresowanych zwiedzaniem indywidualnym, jak też dla grup pragnących połączyć wizytę na wystawie z nieco dokładniejszym zapoznaniem się z wybranymi tematami z biografii jej bohatera.
13 września 2019 r. w LXIII Liceum Ogólnokształcącym imienia Lajosa Kossutha na warszawskim Ursynowi odbyło się spotkanie kończące tygodniową prezentację wystawy „Władysław Bartoszewski – Krzywda, Przebaczenie, Współpraca. O kondycji ludzkiej w czasach ekstremalnych”. Uczniowie wysłuchali lekcji o pojednaniu (z cyklu materiałów edukacyjnych związanych z biografią Władysława Bartoszewskiego) oraz obejrzeli fragment filmu w reżyserii Wojciecha Adama Jurzyka pt. „Warto być przyzwoitym”.
We wrześniowym numerze pisma „Berliner Bildungszeitschrift” (09/2019), wydawanego przez Gewerkschaft Erziehung und Wissenschaft ukazało się wspomnienie autorstwa Gabriele Frydrych pt. Keine Angst vor »dziewięćdziesiąt dziewięć«, poświęcone letniej akademii językowej dla nauczycieli, organizowanej w lipcu 2019 r. po raz pierwszy wspólnie w Ustroniu przez Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz Gewerkschaft Erziehung und Wissenschaft. Wspomniana została w nim również prezentacja wystawy poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu:
https://www.gew-berlin.de/22112_23798.php
17 września 2019 r. w sali kinowej Muzeum Pana Tadeusza (Zakład Narodowy im. Ossolińskich) we Wrocławiu odbyła się publiczna prezentacja gry edukacyjnej „Warto! Z Władysławem Bartoszewskim przez Polskę i Niemcy”, opartej na prostej zasadzie gry Dobble. Zabawa – ilustrowana podobiznami nagród, plakietek, orderów i pamiątek ze zbiorów przekazanych Ossolineum – prowadzi uczestników przez historię polsko-niemieckich wątków w biografii Władysława Bartoszewskiego. Przed rozpoczęciem rozgrywek warto zapoznać się z dołączoną notką oraz z katalogiem wykorzystanych w grze ilustracji.
W prezentacji udział wzięło kilkadziesiąt osób, które po spotkaniu pogrążyły się w trwającym do późna turnieju…
Gra opracowana została przez Monikę Bronowicką i Małgorzatę Preisner-Stokłosę, a projekt graficzny wykonała Weronika Tarka. Publikację przez Muzeum Pana Tadeusza umożliwiło wsparcie finansowe Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Niemiecką wersję gry opracował językowo Michael Zgodzay.
W Google Play dostępna będzie również niebawem aplikacja na telefony i tablety.
A jak grać w Dobble? Instrukcji udzieli choćby poniższy film na You Tube: https://www.youtube.com/watch?v=svBlg3fnj8E
25 września 2019 r. odbyło się spotkanie oficjalnie otwierające skwer Władysława Bartoszewskiego w Kędzierzynie-Koźlu, powstały z inicjatywy mieszkańców zatwierdzonej w czerwcu przez Radę Miasta.
Relacja z uroczystości ukazała się w miejskim serwisie internetowym:
„Władysław Bartoszewski patronem skweru w Kędzierzynie-Koźlu. Taką decyzję w czerwcu podjęła rada miasta, a zawnioskowało o to ponad 700 mieszkańców. Dziś przypieczętowano ją odsłonięciem pamiątkowej tablicy. W uroczystości wzięli udział m.in. jeden z członków rodziny i najbliższy współpracownik Władysława Bartoszewskiego, przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich, samorządowcy oraz uczniowie kozielskich szkół.
Skwer Władysława Bartoszewskiego znajduje się u zbiegu ulic Leopolda Staffa, Kadetów i Zygmunta Krasińskiego, w sąsiedztwie miejskiego parku. Jego patron był żołnierzem Armii Krajowej i działaczem Polskiego Państwa Podziemnego, więźniem Auschwitz, uczestnikiem powstania warszawskiego, działaczem demokratycznej opozycji, dyplomatą, ministrem i senatorem. Za swoją działalność Władysław Bartoszewski został odznaczony Orderem Orła Białego i odznaczeniem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
– Potraktujmy dzisiejszą uroczystość jako spotkanie z tak wybitną postacią jak Władysław Bartoszewski – stwierdził Wojciech Jagiełło, zastępca prezydenta miasta.
– Takie małe województwo jak opolskie ma takich miejsc pamięci imienia Władysława Bartoszewskiego najwięcej – docenił Piotr Bachurzewski, pasierb Władysława Bartoszewskiego. Razem z Wandą Zwolińską z komitetu obywatelskiego, który zainicjował całe przedsięwzięcie, odsłonił tabliczkę z nazwą skweru. Wydarzenie będzie też upamiętniał posadzony w pobliżu dąb.”
Po oficjalnej uroczystości odbyło się spotkanie z uczniami pobliskiego Liceum im. Henryka Sienkiewicza, gdzie zaprezentowano m.in. fragment filmu „Bartoszewski. Droga” w reżyserii Witolda Beresia i Artura Więcka „Barona” z 2012 roku. Uczniowie mogli zapoznać się także z niewielką wystawą planszową opartą o ekspozycję przygotowaną w 2018 r. przez Związek Nauczycielstwa Polskiego, a także wysłuchać prelekcji zaproszonych gości o najważniejszych elementach biografii patrona skweru.
Warto przypomnieć, że Władysław Bartoszewski był wielokrotnie honorowany na Opolszczyźnie. W marcu 2008 r. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego, w październiku 2014 r. nadano mu tytuł honorowego obywatela Opola. Pośmiertnie, we wrześniu 2016 r. podjęta została uchwała o nadaniu imienia Władysława Bartoszewskiego skwerowi w Opolu. Od lutego 2017 r. imię Bartoszewskiego nosi także park w Namysłowie, a od wiosny 2018 r. – po dłuższych kontrowersjach – rondo w Krapkowicach. Od września 2019 kolejnym miejscem upamiętniającym Władysława Bartoszewskiego stał się skwer w Kędzierzynie-Koźlu.
Pełny zapis uroczystości na skwerze zapewnił Mariusz Malinowski (Telewizja Obywatelska Video KOD):
https://www.facebook.com/VidKOD/videos/400357384006547/
O inauguracji skweru informowały także lokalne media, m.in. portal KK24.pl, Radio Opole, Nowa Trybuna Opolska czy Radio Doxa:
https://kk24.pl/wladyslaw-bartoszewski-ma-w-kedzierzynie-kozlu-skwer-swojego-imienia-wideo/
http://radio.opole.pl/100,293849,w-kedzierzynie-kozlu-od-dzisiaj-jest-skwer-wlady
http://doxa.fm/aktualnosci/region/docenili-autorytet-prof-bartoszewskiego/
1 października 2019 r. w ramach organizowanego przez Europejską Akademię w Berlinie seminarium „Polska za kulisami” („Polen jensetis der Schlagzeilen”) odbyło się spotkanie pod hasłem „Hate & Fake jako alternatywne formy pamięci”, na przykładzie Władysława Bartoszewskiego ilustrujące przejawy rozpowszechnianej w mediach nienawiści i biograficznych przekłamań. Uczestnicy seminarium mogli zapoznać się z genezą najbardziej rozpowszechnionych „zarzutów”, powodami ich powstania w różnych okresach i sylwetkami głównych inicjatorów.
Druga część spotkania poświęcona była przykładom pozytywnych inicjatyw pamięci, przede wszystkim podróżującej po Niemczech wystawie „Pod prąd, Pamięć, Pojednanie”, czy projektom edukacyjnym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
24 października 2019 r. wystawa „Władysław Bartoszewski – Pod prąd, Pamięć, Pojednanie” została otwarta po raz dziewiąty w ciągu trwającej od lata 2018 roku podróży po Niemczech, tym razem w siedzibie władz powiatu Saarpfalz w Homburg (Saar).
Gości powitał starosta Theophfil Gallo, pełniący jednocześnie funkcję przewodniczącego miejscowego Towarzystwa Niemiecko-Polskiego kraju Saary. Głos zabrał następnie przybyły na uroczystość prezydent Sopotu, Jacek Karnowski, goszczący w Niemczech z okazji wizyty w niedalekim Frankenthal (związanym z Sopotem partnerstwem miast). Warto przy okazji przypomnieć, że prezydent Karnowski towarzyszył wystawie już w trakcie jej inauguracji w berlińskim ratuszu w lipcu 2018 r. Historię powstania wystawy przedstawił Marcin Barcz. Następnie odbyła się rozmowa z dr Małgorzatą Preisner-Stokłosą, przedstawicielką Muzeum Pana Tadeusza (działającego w ramach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu) i dr Iloną Czechowską z Fundacji Karla Dedeciusa na Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą.
Małgorzata Preisner-Stokłosa opowiedziała o zgromadzonych w Ossolineum archiwach Władysława Bartoszewskiego, prezentowanej w Muzeum Pana Tadeusza wystawie stałej „Misja: Polska” oraz przedstawiła aktualne projekty edukacyjne, m.in. grę „Warto: z Bartoszewskim przez Polską i Niemcy”. Ilona Czechowska zaprezentowała projekt nowej części wystawy, dotyczący wieloletnich kontaktów Władysława Bartoszewskiego i Karla Dedeciusa, legendarnego tłumacza literatury polskiej na język niemiecki i założyciela Instytutu Polskiego w Darmstadt.
Spotkanie podsumowała Anita Baranowska-Koch, koordynatorka wystawy i założycielka powstałej przed dwoma laty obywatelskiej Inicjatywy im. Władysława Bartoszewskiego. Przewodniczący Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie, które sprawuje pieczę nad wystawą, Christian Schröter wręczył uczestnikom szczególne wyróżnienia: kotyliony w barwach Niemiec i Polski, nawiązujące do kokard noszonych przez uczestników związanego z okolicą wydarzenia historycznego znanego jako Hambacher Fest – demonstracji, która odbyła się w maju 1832 roku na położonym niedaleko Homburga zamku Hambach (Nadrenia-Palatynat) na rzecz zjednoczonych i wolnych Niemiec oraz na znak solidarności z polskimi emigrantami po powstaniu listopadowym (Hambacher Fest jest w Niemczech symbolem obywatelskich działań na rzecz demokracji).
Ważnym elementem spotkania były tradycyjne piosenki żydowskie w wykonaniu Hansa Bollingera (wiceprzewodniczącego miejscowego Towarzystwa Niemiecko-Polskiego) i jego syna Daniela.
Wernisaż wystawy poprzedził rozpoczęcie zjazdu członków Towarzystw Niemiecko-Polskich, które miało miejsce następnego dnia, 25 października. Goście przybyli na kongres „Sąsiedztwo w środku Europy” mieli okazję wzięcia udziału w zwiedzaniu wystawy.
W ramach otwarcia kongresu głos zabrali m.in. starosta okręgu Saarpfalz Theophil Gallo, minister spraw Zagranicznych Niemiec Heiko Maas i przewodniczący Federalnego Zarządu Towarzystw niemiecko-Polskich Dietmar Nietan. W imieniu przybyłej z Polski delegacji województwa podkarpackiego wystąpił wicemarszałek Piotr Pilch. Podczas spotkania inaugurującego kongres odbyło się wręczenie Nagrody Dialogu prof. Annie Wolff-Powęskiej. Głos zabrała była przewodnicząca Bundestagu prof. Rita Süssmuth, a laudację wygłosił Adam Krzemiński. Spotkanie moderowała Maria Gutierrez, zaś o oprawę muzyczną zadbali Daniel Bollinger i Fil Liotis. Kongres trwał do 27 października.
Wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu prezentowana jest w Homburg (Saar) do 15 listopada. Już bezpośrednio po wydarzeniu ukazał się szereg doniesień prasowych, m.in.:
Wochenspiegel, 23.10.2019: https://www.wochenspiegelonline.de/news/article/brueckenbauer-zwischen-deutschland-polen/
Saarbrücker Zeitung, 23.10.2019:
Rheinpfalz, 23.10.2019:
Sopot.pl, 25.10:2019:
https://www.sopot.pl/aktualnosc/7868/prezydent-sopotu-otworzyl-wystawe-w-homburgu
Homburg1 – Onlinemagazin für Homburg und die Region, 25.10.2019:
https://homburg1.de/homburg-wanderausstellung-ueber-das-leben-von-wladyslaw-bartoszewski-84420/
Goście uczestniczący zarówno w otwarciu wystawy „Władysław Bartoszewski. Pod prąd – Pamięć, Pojednanie” w dniu 24 października, jak też w inauguracji kongresu Towarzystw Niemiecko-Polskich 25 października w Homburg (Saar) otrzymali egzemplarze publikacji „Spuren eines Brückenbauers / Śladami budowniczego mostów”, dokumentującej miejsca prezentacji ekspozycji w 2018 i na początku 2019 roku (Berlin, Magdeburg, Hamburg, Drezno i Görlitz), a przy okazji przypominającej wielorakie związki bohatera wystawy z poszczególnymi niemieckimi miastami i jego tamtejsze wizyty. Publikacja w języku polskim i niemieckim ukazała się nakładem Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie.
W październiku 2019 r. ukazał się kolejny numer (128, 02/2019) magazynu polsko-niemieckiego „Dialog” (wydawany pod redakcją Basila Kerskiego przez Deutsch-Polnische Gesellschaft Bundesverband) poświęcony w większości postaci Władysława Bartoszewskiego. Zawarte w nim zostały m.in. teksty Jochena Boehlera, Marcina Barcza, Joanny Szwedowskiej, Anity Baranowskiej-Koch oraz Agi Zaryan. Okładkę zaprojektował Wiesław Smętek (autor m.in. logo Inicjatywy im. Bartoszewskiego w Berlinie).
5 listopada 2019 r. w Urzędzie Miejskim w Sopocie odbyła się prezentacja modelu pomnika Władysława Bartoszewskiego autorstwa artysty-rzeźbiarza, pana Jacka Kicińskiego. Zaprezentowany projekt uzyskał jednomyślną akceptację zebranych przedstawicieli Zarządu Stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym”, Urzędu Miasta Sopotu z Wydziału Architektury i Biura Konserwatora Zabytków. Projekt został przekazany do realizacji.
Sopocki architekt Andrzej Kwieciński (autor m.in. siedziby Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) zgodził się przygotować dokumentację konieczną dla posadowienia pomnika.
Podczas spotkania ustalono harmonogram prac, których finałem będzie uroczystość odsłonięcia pomnika w symbolicznym dniu 4 czerwca 2020 roku.
8 listopada 2019 r. w trójmiejskim wydaniu „Gazety Wyborczej” ukazał się artykuł Joanny Wiśniowskiej pt. „Prof. Bartoszewski będzie miał w Sopocie swój pomnik”.
Dwumetrowa postać zostanie odlana z brązu. Stanie ona na granitowym postumencie, na którym zostanie umieszczony cytat „Warto być przyzwoitym”.
Pomnik powstaje z inicjatywy Stowarzyszenia „Warto Być Przyzwoitym”. 4 czerwca 2020 r. zostanie odsłonięty na skwerze przy ul. Kościuszki w Sopocie.
„Warto być przyzwoitym” na postumencie
5 listopada Jacek Kiciński, artysta rzeźbiarz, przedstawił model pomnika – ostateczny efekt swoich prac. Dwumetrowa postać zostanie odlana z brązu. Stanie ona na granitowym postumencie, na którym zostanie umieszczony – wraz z autografem i inskrypcją „Władysławowi Bartoszewskiemu – rodacy” – napis z cytatem „Warto być przyzwoitym”.
Projekt został zaakceptowany przez zarząd stowarzyszenia oraz przedstawicieli Urzędu Miasta Sopotu z Wydziału Architektury i Biura Konserwatora Zabytków i przekazany do realizacji.
Pisali wówczas w uzasadnieniu uchwały: „Profesor Władysław Bartoszewski to postać wybitna. Całe swoje życie poświęcił walce o suwerenną, demokratyczną i szanowaną w Europie i na świecie Ojczyznę. Jako człowiek zaangażowany publicznie budził podziw, a jego postawa powinna być wzorem do naśladowania. W 2007 roku Rada Miasta Sopotu przyznała Profesorowi tytuł Honorowego Obywatela Sopotu”.
Przeciwni upamiętnieniu Władysława Bartoszewskiego byli radni PiS, którzy wnieśli wniosek formalny, by, zamiast pomnika profesora Władysława Bartoszewskiego zbudować monument rotmistrza Witolda Pileckiego.
Michał Stróżyk, radny Prawa i Sprawiedliwości, tłumaczył wówczas, że „Bartoszewski był w pewien sposób postacią kontrowersyjną, która bardziej dzieli, niż łączy”.
Przypomnijmy, w kwietniu 2017 roku, w drugą rocznicę śmierci Bartoszewskiego, pod siedzibą sopockiego ZAiKS-u odsłonięto poświęconą mu tablicę.
Jan Nowak-Jeziorański tak pisał o prof. Władysławie Bartoszewskim pisał z okazji 80 urodzin: „Trudno znaleźć człowieka o bogatszym i piękniejszym życiorysie. W dorosłe życie wkraczał jako maturzysta w czasie oblężenia Warszawy. Od tych dni służy ojczyźnie bez przerwy. Można tę służbę scharakteryzować w czterech słowach: wierność, ciągłość, jednoznaczność i odwaga. Wierność zawsze tym samym i niezmiennym zasadom i celom, ciągłość działania i pracy przerwało tylko uwięzienie, jednoznaczność nie uznająca żadnych odchyleń, kompromisów i ustępstw. Życie Bartoszewskiego to linia prosta od początku aż do dziś. Stał się jednym z nielicznych Polaków, których świat uznał za bohaterów ludzkości”.
Ciągle trwa zbiórka
Projekt został zrealizowany ze zbiórki publicznej. Jego całkowity koszt przekroczył 200 tys. zł. Na tę kwotę składają się produkcja rzeźby, jej postumentu i ustawienia. Do tej pory udało się jednak zebrać 140 tys. zł, potrzeba jeszcze ok. 60 tys.
– Zwracamy się do wszystkich mieszkańców zarówno metropolii, jak i całego kraju, do wszystkich, którym bliskie były ideały, którymi żył śp. prof. Bartoszewski o wsparcie tego wyjątkowego przedsięwzięcia. Przyda się każda złotówka – mówi Jacek Kiciński.
Datki można wpłacać na konto:
Stowarzyszenie Warto Być Przyzwoitym
80-059 Gdańsk, ul. Żuławska 76/5
ING Bank 42 1050 1764 1000 0090 3159 3057 z dopiskiem „na pomnik”
W listopadowym wydaniu magazynu pracowników niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych „InternAA” ukazała się wzmianka o wystawie poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu, sprawującej nad nią pieczę Inicjatywie im. W. Bartoszewskiego przy Towarzystwie Niemiecko-Polskim w Berlinie oraz o najnowszej publikacji, broszurze dokumentującej dotychczasowe przystanki wystawy pt. „Śladami budowniczego mostów”.
18 listopada 2019 r. wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu przetransportowana została z Homburg (Saar) do Darmstadt, gdzie stanęła w pomieszczeniach Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich.
19 listopada 2019 r. w Niemieckim Instytucie Spraw Polskich (Deutsches Polen-Institut) w Darmstadt dobył się kolejny wernisaż wystawy poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu. Wydarzenie miało tym razem charakter szczególny, i to z kilku powodów. Po pierwsze, było ono dziesiątym już otwarciem ekspozycji od rozpoczęcia jej podróży przez Niemcy latem 2018 roku. Po drugie z miejscem prezentacji związany był blisko sam Władysław Bartoszewski, częsty gość Instytutu od 1981 r. aż po jubileusz 30-lecia tej ważnej placówki kulturalnej w listopadzie 2010 r. Po trzecie wreszcie, w ramach wernisażu odbyła się premiera dodatkowej części wystawy, poświęconej znajomości i związanym ze sobą wątkom biografii Władysława Bartoszewskiego oraz Karla Dedeciusa, założyciela i pierwszego długoletniego dyrektora Instytutu Spraw Polskich.
Oficjalną część spotkania, zorganizowaną w sali imienia Karla Dedeciusa, otworzył dyrektor Deutsches Polen-Institut, dr Peter Oliver Loew. Wprowadzenie do głównej części wystawy i elementów biografii Władysława Bartoszewskiego przedstawił Marcin Barcz. Dr Ilona Czechowska zaprezentowała nową część ekspozycji – cztery bogato ilustrowane plansze odnoszące się do wczesnych lat młodości i doświadczeń wojennych Karla Dedeciusa i Władysława Bartoszewskiego, ich powojennych, wzajemnych kontaktów, otrzymanych wspólnie wyróżnień oraz do losów ich archiwów, znajdujących się obecnie pod opieką Fundacji Karla Dedeciusa we Frankfurcie nad Odrą oraz Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Dzięki współpracy tych właśnie instytucji wraz z Inicjatywą im. W. Bartoszewskiego Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie powstały nowe plansze. Koordynatorka wystawy z ramienia wspomnianej Inicjatywy, Anita Baranowska-Koch wspomniała m.in. o dalszych planach podróży wystawy po Niemczech.
Wśród przybyłych na otwarcie gości znaleźli się przedstawiciele rodziny Karla Dedeciusa, przyjaciele Instytutu oraz zainteresowani kontaktami polsko-niemieckimi mieszkańcy Darmstadt.
Kluczową rolę w niełatwym przygotowaniu i prezentacji wystawy odegrali współpracownicy Instytutu Spraw Polskich: Manfred Mack oraz Ulli Emig. Bogatą dokumentację fotograficzną zapewnił Grzegorz Lityński.
W Deutsches Polen-Institut w Darmstadt wystawa dostępna będzie do 16 stycznia. Tego dnia planowany jest finisaż z pokazem filmu.
25 listopada 2019 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego (Anita Baranowska-Koch i Marcin Barcz) ze słuchaczami Uniwersytetu Technicznego w Berlinie, uczestniczącymi w programie wykładów w ramach uniwersytetu trzeciego wieku BANA (Berliner Modell: Ausbildung für nachberufliche Aktivitäten). Wykład i rozmowy związane były z podróżującą po Niemczech wystawą (prezentowaną w tym czasie w Darmstadt) dotyczyły elementów biografii na tle wydarzeń najnowszej historii. Uczestnicy otrzymali broszury, publikacje, a także mieli możliwość zapoznania się z archiwalnymi dokumentami, w tym kilkoma oryginałami z czasów okupacji. Omówione zostały również przyszłe przystanki wystawy, towarzyszące jej programy edukacyjne i możliwości współpracy przy odwiedzinach berlińskiej grupy w Polsce. Na zakończenie zaprezentowany został reportaż stacji NDR z roku 1966 pt. „Ein Pole sieht die Bundesrepublik”. W przygotowaniu do spotkania uczestnicy obejrzeli film w reżyserii Zofii Kunert pt. „Budowniczy mostów”. http://www.banastudenten.de/index.php/ws-wohnen-und-leben.html
28 listopada 2019 r. odbył się wykład przewodniczącego Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Bonn/Kolonii Michaela Lingenthala na zaproszenie gminy ewangelickiej Oberkassel Dolledorf na temat pojednania polsko-niemieckiego. W wykładzie znalazły się liczne odniesienia do postaci Władysława Bartoszewskiego.
5 grudnia 2019 r. Stowarzyszenie „Warto Być Przyzwoitym” podjęło uchwałę upoważniającą Zarząd Stowarzyszenia do podpisania umowy na wykonanie w Sopocie pomnika Władysława Bartoszewskiego autorstwa Jacka Kicińskiego.
6 grudnia 2019 r. na terenie obozu Auschwitz II – Birkenau w Oświęcimiu, a wieczorem w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie odbyły się uroczystości 10-lecia Fundacji Auschwitz-Birkenau. Obszerna relacja z obchodów oświęcimskich ukazała się na stronie internetowej Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau: Czytamy w niej m.in.:
Kanclerz podkreśliła, że miejsce to daje świadectwo, a świadectwo należy zachować. – Dziesięć lat temu były polski minister spraw zagranicznych Władysław Bartoszewski, który sam był więźniem politycznym w Auschwitz, zainicjował utworzenie Fundacji Auschwitz-Birkenau. Drogi dyrektorze Cywiński, z całego serca dziękuje panu i wszystkim, którzy podjęli się zadania utrzymania tego miejsca jako pomnika przestrogi i ośrodka dokumentacji. Dziękuję wszystkim zaangażowanym w projekty konserwatorskie. Plany konserwatorskie wymagają znacznie większego kapitału wieczystego. Wczoraj, wspólnie z premierami Landów podjęliśmy tą decyzję podkreśliła Angela Merkel.”
Cała relacja:
Na stronach Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau znajduje się również szczegółowa relacja z wieczornego spotkania w warszawskim Żydowskim Instytucie Historycznym, a w niej m.in. :
„Przewodniczący Rady Fundacji Marek Zając przypomniał słowa fundatora Fundacji Władysława Bartoszewskiego: – Profesor często powtarzał, że najwspanialszym okresem w jego życiu było jego doświadczenie działania w Radzie Pomocy Żydom Żegota. Nigdy nie spotkał się z takim poczuciem braterstwa, działania między podziałami. Żegota to Polacy i Żydzi, wierzący i niewierzący, ludowcy, socjaliści, konserwatyści, chadecy, młode pokolenie i ludzie u kresu życia. Panowała między nimi idealna zgoda, bo wiedzieli, że służą czegoś ważniejszemu. Ja mogę z całą mocą potwierdzić, że jakiś refleks tamtych doświadczeń to Fundacja Auschwitz-Birkenau. Zbudowaliśmy kapitał zaufania, współdziałania i przyjaźni.”
Całość relacji z ZIH:
Z okazji 10-lecia Fundacji Auschwitz-Birkenau ukazała się książka „Fundacja Auschwitz-Birkenau. Geneza, Rozwój, Przyszłość” pod redakcją Wojciecha Soczewicy i Adama Szpaderskiego. Poświęcona pamięci Władysława Bartoszewskiego publikacja dostępna jest do pobrania w wersji PDF: Fundacja Auschwitz-Birkenau. Geneza, Rozwój, Przyszłość
7 grudnia 2019 r. w warszawskim Pałacu na Wodzie odbyła się tegoroczna uroczystość wręczenia nagród „Zacnego uczynku”. Nagrodę za rok 2019 otrzymała m.in. Ewa Zgrabczyńska, dyrektor Ogrodu Zoologicznego w Poznaniu.
Dużą część spotkania zorganizowanego w 15-lecie fundacji „Zacnego uczynku” poświęcono sylwetkom zmarłych laureatów nagrody, m.in. Richardowi von Weizsaeckerowi, Władysławowi Bartoszewskiemu i Karlowi Dedeciusowi. Wspomniana została prezentowana w Niemczech wystawa związana z biografią Władysława Bartoszewskiego, inicjatywa budowy pomnika w Sopocie oraz ważny udział Władysława Bartoszewskiego w budowaniu kapitału wieczystego Fundacji Auschwitz-Birkenau.
Nagroda „Zacnego uczynku” została ufundowana w 2005 r. Jej twórcami byli Roman Żelazny (były redaktor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium i obecny prezes fundacji) oraz Piotr Mroczyk (ostatni dyrektor Rozgłośni Polskiej RWE). Urzędującym przewodniczącym Rady Fundacji jest b. minister spraw zagranicznych Andrzej Olechowski, a honorowym przewodniczącym kapituły b. premier Jerzy Buzek.
Wśród dotychczasowych laureatów nagrody znaleźli się m.in. Anja Rubik, Władysław Frasyniuk, Jerzy Owsiak, Szewach Weiss, Adam Wajrak, Gesine Schwan, Andrzej Wajda, Hans-Gert Poettering, Krystyna Janda, Karl Dedecius, Marek Edelman, Richard von Weizsaecker, Władysław Bartoszewski czy Lech Wałęsa.
Fundacja działa na rzecz demokracji, praworządności i społeczeństwa obywatelskiego, wolności i praw człowieka. Przyznaje również stypendium imienia zmarłego w 2007 r. Piotra Mroczyka.
2020
7 stycznia 2020 r. przedstawiciele stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym”, odpowiedzialnego za budowę pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie, odbyli spotkanie z konsul generalną Republiki Federalnej Niemiec w Gdańsku, Cornelią Pieper. W trakcie rozmowy przekazano zaproszenie do udziału w uroczystości odsłonięcia pomnika, zaplanowanej na 4 czerwca. Spotkanie dotyczyło również możliwości udzielenia wsparcia dla inicjatywy ze strony niemieckiej.
10 stycznia 2020 r. na Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą miało miejsce spotkanie organizacyjne w sprawie planowanych przystanków wystawy „Władysław Bartoszewski: Pod prąd, Pamięć, Pojednanie, Dialog Kultur” wraz z wydarzeniami towarzyszącymi. W rozmowach zorganizowanych w gmachu biblioteki uniwersyteckiej wzięli udział przedstawiciele i przedstawicielki Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie, Fundacji Karla Dedeciusa we Frankfurcie nad Odrą, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, a także uniwersytetów w Greifswaldzie i Halle.
16 stycznia 2020 r. udanym akcentem rozpoczął się kolejny rok podróży wystawy „Pod prąd, Pamięć, Pojednanie, Dialog kultur” po Niemczech. Około czterdziestu gości przybyło tego dnia na finisaż w Niemieckim Instytucie Spraw Polskich (Darmstadt), gdzie od listopada 2019 r. prezentowane były wybrane elementy biografii Władysława Bartoszewskiego (m.in. jego różnorakie kontakty z założycielem Instytutu, Karlem Dedeciusem).
Program podsumowującego wystawę spotkania obejmował nie tylko ostatnią możliwość zwiedzania, lecz także prezentację powstałego w 2017 r. filmu „Budowniczy mostów” – zawierającej liczne wypowiedzi dokumentacji polsko-niemieckiej działalności Władysława Bartoszewskiego, od tragicznych doświadczeń lat wojny po słynne przemówienie w niemieckim Bundestagu w kwietniu 1995 r. Publiczność miała tym razem również wyjątkową możliwość bezpośredniej rozmowy z przybyłą z Warszawy reżyserką, Zofią Kunert, autorką licznych filmów dokumentalnych dotyczących najnowszej historii Polski. O osobistych spotkaniach z Władysławem Bartoszewskim i aktualnych elementach jego duchowej spuścizny opowiedziała Elżbieta Sobótka, b. konsul generalna RP w Kolonii i Monachium. W oparciu o wykład noblowski Olgi Tokarczuk porównała ona prezentowaną w Darmstadt (a przedtem w innych miejscach) wystawę do „czułej opowieści o świecie”.
Finisaż otworzył dyrektor Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich, Peter Oliver Loew, rozmowę prowadzili współpracownicy Instytutu, Andrzej Kałuża i Manfred Mack. Obecny był również kurator Marcin Barcz. Bogatą dokumentację fotograficzną zapewnił Grzegorz Lityński.
17 stycznia 2020 r. miała miejsce przeprowadzka wystawy „Pod prąd, Pamięć, Pojednanie, Dialog kultur” z Darmstadt do Torgau (w Saksonii), gdzie znalazła ona nowy adres w pomieszczeniach Centrum Dokumentacji i Informacji na zamku Hartenfels. Oficjalne otwarcie zaplanowane zostało na 24 stycznia z okazji dnia pamięci o ofiarach nazistowskich sądów wojskowych. Wystawa pozostanie dostępna dla publiczności do 3 marca.
21 stycznia 2020 r. w Ambasadzie Niemiec w Warszawie spotkali się organizatorzy i jurorzy konkursu fotograficzno-filmowego związanego z postacią Władysława Bartoszewskiego, zorganizowanego tym razem pod hasłem „Wybaczenie”.
24 stycznia 2020 r., w ważnym kontekście historycznym i z pewnymi dyplomatycznymi kontrowersjami w tle przebiegło w Torgau (Saksonia) jedenaste już otwarcie wystawy poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu (po zorganizowanym 16 stycznia finisażu w Darmstadt było to jednocześnie drugie wydarzenie w ramach wystawy w nowym roku).
Okazję stanowił „Dzień pamięci o ofiarach nazistowskich sądów wojskowych”, od lat tradycyjnie obchodzony w Torgau. Miasto to było w latach drugiej wojny centrum nazistowskiego sądownictwa (w tutejszym forcie Zinna mieściło się największe więzienie Wehrmachtu), a od 1943 roku siedzibą Sądu Wojennego Rzeszy. Tutaj także znajdował się obóz jeniecki. Po 1945 roku w Torgau działały dwa specjalne obozy sowieckiej tajnej milicji NKWD. Od 1950 do 1990 w Torgau (wówczas NRD) przetrzymywani byli więźniowie polityczni, przeciwnicy dyktatury Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec.
Uroczystość przed fortem Zinna otworzył Siegfried Reiprich, przewodniczący Fundacji Saksońskie Miejsca Pamięci. Licznych gości powitała Romina Barth, nadburmistrz miasta Torgau. Kończąc wystąpienie, zaprosiła uczestników na otwarcie wystawy o Władysławie Bartoszewskim. Mowę upamiętniającą ofiary terroru wygłosił attache prasowy Ambasady RP, Dariusz Pawłoś, który podkreślił m.in. własne bliskie kontakty z Władysławem Bartoszewskim.
W tym miejscu wymagane jest krótkie wyjaśnienie okoliczności spotkania: w listopadzie 2019 roku decyzją Rady Miasta, Torgau zakończyło wieloletnią współpracę partnerską ze Strzegomiem. Powodem była niefortunna wizyta polskiej delegacji z partnerskiego miasta, która podczas festiwalu w październiku 2019 r. miała zachować się „wysoce niestosownie”. W odpowiedzi, zaplanowaną z okazji dnia pamięci wizytę w Torgau odwołał ambasador RP, Andrzej Przyłębski. Obecność attache prasowego dała nadzieję na normalizację napiętych relacji. Gazeta „Torgauer Zeitung” zilustrowała obszerne doniesienie wymownym zdjęciem: „Uścisk dłoni pomiędzy Nadburmistrz Torgau Rominą Barth i przedstawicielem Ambasady Dariuszem Pawłosiem”.
Na zakończenie uroczystości przed fortem Zinna uczniowie miejscowej szkoły odczytali „słowa pamięci”.
Otwarcie wystawy specjalnej „Bartoszewski 1922 – 2015. Pod prąd – Pamięć – Pojednanie – Dialog kultur“ miało miejsce w centrum Dokumentacji i Informacji na zamku Hartenfels. Salę wypełniło około 70 uczestników (w tym przedstawiciele Bundeswehry i korpusu dyplomatycznego). Głos zabrali kolejno: kierownik miejsca pamięci Wolfgang Oleschinski, koordynatorka wystawy Anita Baranowska-Koch i kurator Marcin Barcz. We wprowadzeniu do wystawy podkreślił on m.in. fakt, iż Władysław Bartoszewski był więźniem politycznym dwóch dyktatur (narodowo-socjalistycznej i komunistycznej). Miejsce pamięci w Torgau otrzymało do swych zbiory książki ze wspomnieniami Bartoszewskiego z lat więzień.
Między innymi właśnie z powodu dyplomatycznych kontrowersji w tle, otwarcie wystawy w Torgau spotkało się z nieoczekiwanie szerokim zainteresowaniem lokalnych, ogólno-niemieckich i polskich mediów.
O Władysławie Bartoszewskim jako „pionierze pojednania“ informowała 21 stycznia gazeta „Torgauer Zeitung“:
https://www.torgauerzeitung.com/Artikel/default.aspx?t=NewsDetailModus(97210)
Także na łamach „Torgauer Zeitung“ obszerny reportaż ukazał się krótko po uroczystościach 24 stycznia:
https://www.torgauerzeitung.com/Artikel/default.aspx?t=NewsDetailModus(97225)
O kontrowersjach dyplomatycznych i wystawie informowała 23 stycznia, w przeddzień wernisażu „Gazeta Wyborcza”:
Inne doniesienia medialne.
Zaproszenie na stronach Towarzystwa Niemiecko-Polskiego we Berlinie:
https://www.dpgberlin.de/de/termine/2020/wladyslaw-bartoszewski-1922/
Zaproszenia Fundacji Saksońskie Miejsca Pamięci: : https://www.stsg.de/cms/torgau/ausstellungen/sonderausstellung-bartoszewski-1922-2015-widerstand-erinnerung-versoehnung
27 stycznia 2020 r. w Sopocie odbyło się kolejne spotkanie organizacyjne członków stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym” poświęcone budowie pomnika Władysława Bartoszewskiego i organizacji uroczystości odsłonięcia.
29 stycznia 2020 r. oficjalnie zakończył się konkurs Ambasady Niemiec. Z tej okazji placówka opublikowała post na profilu FB z informacją o laureatach:
Dziękujemy Wam za udział w konkursie „Wybaczenie”.
Była to już druga edycja projektu, nawiązująca do przesłania Władysława Bartoszewskiego, że wybaczenie jest jedną z najważniejszych wartości w dążeniu do pojednania. Przesłaliście nam bardzo wiele ciekawych prac. Wszystkie obejrzeliśmy z wielkim zainteresowaniem. Podziwiamy Waszą kreatywność i umiejętności. Podziękowania kierujemy również do nauczycieli, którzy zachęcili uczniów do wzięcia udziału w konkursie.
Mamy przyjemność ogłosić dzisiaj listę zwycięzców i wyróżnionych. Drodzy laureaci, serdecznie Wam gratulujemy, a w sprawie nagród skontaktujemy się z Wami mailowo.
Kategoria FILM: Magdalena Sigvardsson 17 lat, LO im. Z. Herberta w Warszawie
Kategoria ZDJĘCIE: Serafim Mordzich, 8 lat, Szkoła Podstawowa nr 375 im. Orląt Lwowskich w Warszawie
Kategoria ANIMACJA: Natalia Zdybel 15 lat, I LO im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie
Ponadto wyróżniliśmy prace następujących uczestników:
Jakub Jaworek i Dawid Dzięgielewski, 12 lat, Szkoła Podstawowa nr 5 im. Henryka Sienkiewicza w Kraśniku
Piotr Wodecki, 18 lat, I LO im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie
Gabriela Szczepanik, 16 lat, I LO im. Stanisława Staszica w Lublinie (Dethloff Deutschschule)
31 stycznia 2020 r. warszawska Dwujęzyczna Szkoła Podstawowa imienia Władysława Bartoszewskiego świętowała Dzień Patrona. W zorganizowanych tego dnia konkursach i rozmowach uczestniczyli m.in. goście: Elżbieta Sobótka i Marcin Barcz.
3 lutego 2020 r. przedstawiciele Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie oraz stowarzyszenia „Warto być przyzwoitym” uczestniczyli na zaproszenie konsul generalnej Cornelii Pieper w otwarciu wystawy z okazji 100-lecie Konsulatu Niemiec w Gdańsku. Następnego dnia, 4 lutego, odbyło się spotkanie w sprawie uroczystości odsłonięcia pomnika Władysława Bartoszewskiego z prezydentem Sopotu, Jackiem Karnowskim.
6 lutego 2020 r. w Dwujęzycznej Szkole Podstawowej imienia Władysława Bartoszewskiego trwały prace nad nagraniem do filmu w reżyserii Małgorzaty Lewińskiej ze zdjęciami Wojciecha Adama Jurzyka pt. „Wybaczenie”.
12 lutego 2020 r. w siedzibie Fundacji Auschwitz-Birkenau w Warszawie odbyło się spotkanie z goszczącymi w Polsce z wizytą studyjną studentami uniwersytetów w Halle i Jenie. Rozmowy poświęcone były pracom konserwatorskim na terenie miejsca pamięci Auschwitz-Birkenau, a także zaangażowaniu Władysława Bartoszewskiego w budowanie powojennych relacji polsko-niemieckich.
17 lutego 2020 r. „Gazeta Pomorska” poinformowała w artykule Piotra Bilskiego o otwarciu Skweru Wolności im. Władysława Bartoszewskiego i odsłonięciu pomnika:
Oficjalnie otwarto Skwer Wolności im. Władysława Bartoszewskiego w Grudziądzu
Dziś (poniedziałek) w Grudziądzu oficjalnie otwarto Skwer Wolności i odsłonięto pomnik Władysława Bartoszewskiego. Gościem honorowym uroczystości był syn profesora Władysław Teofil Bartoszewski. Skwer utworzono w miniparku przy kanale Trynka, u zbiegu ulic Sikorskiego i Piłsudskiego. Był to jeden z projektów zgłoszonych do Grudziądzkiego Budżetu Obywatelskiego na 2019 rok. – Najważniejsze są inicjatywy oddolne, dlatego, że to obywatele poszczególnych miast decydują, że chcą coś zrobić pozytywnego. Bardzo doceniam to, że właśnie w ramach Budżetu Obywatelskiego tego typu inicjatywa została przegłosowana demokratycznie przez mieszkańców Grudziądza – mówił Władysław Teofil Bartoszewski. Przygotowanie skweru kosztowało blisko 90 tys. zł. Opiekę nad skwerem sprawować będzie młodzież z pobliskiej SP nr 8. Piotr Bilski
18 lutego 2020 r. obszerną notatkę na temat planowanych wydarzeń w związku z podróżującą po Niemczech wystawą poświęconą Władysławowi Bartoszewskiemu zamieścił portal „Partnerstwo Odra / Oder-Partnerschaft”: http://www.oder-partnerschaft.eu/aktuelles/2020/10925
19 lutego 2020 r. nekrolog wspomnieniowy z okazji 98. rocznicy urodzin Władysława Bartoszewskiego ukazał się w stołecznym wydaniu „Gazety Wyborczej”.
24 lutego 2020 r. w warszawskim kinie Atlantic odbyło się kolejne z cyklu tradycyjnych już spotkań organizowanych w rocznicę urodzin Władysława Bartoszewskiego (1922 – 2015), który w bieżącym roku świętowałby 98-lecie. W odróżnieniu od minionych jubileuszy, tegoroczny wieczór urodzinowy poświęcony był nie tylko wspomnieniom postaci byłego więźnia Auschwitz, żołnierza Armii Krajowej, kronikarza lat wojny i budowniczego powojennych relacji polsko-niemieckich (choć nie zabrakło naturalnie ani barwnych anegdot, ani osobistych opowieści uczestników o samym Bartoszewskim). Tematem przewodnim rozmów były tym razem przede wszystkim kwestie pojednania i wybaczenia, nierzadko w poruszający i bardzo osobisty sposób przedstawione przez zaproszonych gości.
Spotkanie zainaugurowała prezentacja prac nadesłanych na konkurs Ambasady Niemiec dla uczniów, dotyczący filmowych lub fotograficznych interpretacji „wybaczenia” – w odniesieniu nie tylko do spraw „wielkich”, ale i tych codziennych: relacji rodzinnych, koleżeńskich, szkolnych… Z rąk ambasadora Niemiec, Rolfa Nikela nagrody odebrały obecne na sali laureatki, Magdalena Sigvardsson i Natalia Zdybel, uczennice liceów w Warszawie i Krakowie.
W prowadzonej przez Ewę Marciniak i Artura Wolskiego rozmowie o wybaczeniu uczestniczyli Anna Janko, Władysław Teofil Bartoszewski (syn Władysława Bartoszewskiego), Krzysztof Heyke, Tomasz Jastrun, Wawrzyniec Konarski i Kazimierz Wóycicki. Rozpoczęto ją fragmentem tekstu Władysława Bartoszewskiego, odczytanym przez Olgę Bończyk (która w trakcie wieczoru wystąpiła również z dwiema przyjmująco wykonanymi piosenkami):
„Wrogość jest czymś nieporównanie łatwiejszym od pojednania. Zdarza się przecież, że z wrogiem czujemy się niemal zaprzyjaźnieni, mogąc nań przerzucić odpowiedzialność za wszystkie nasze nieszczęścia A pojednanie? Jakże żyć pośród gruzów? Jakże wyzbyć się pamięci krzywd? Pojednanie wymaga namysłu, wrażliwości moralnej, sumienia, wymaga wielkiej pracy duchowej, wymaga rozstania się z urojeniami, z mitologią nienawiści, wymaga ujrzenia – w dawnym wrogu i w sobie samym – człowieka pod tym samym niebem” – pisał Władysław Bartoszewski w wydanym w 2001 r. tomie „Wspólna europejska odpowiedzialność”.
O swej pracy fotografa i dokumentalisty losów ludzkich pod niebem Syberii opowiedział Krzysztof Heyke, od lat z pasją i wbrew wielu przeciwnościom zaangażowany w poszukiwanie oraz utrwalanie pozostałości polskich śladów na dawnych Kresach i na terenach byłego Związku Radzieckiego, autora licznych wystaw. W trakcie dyskusji widzowie mogli obejrzeć na kinowym ekranie prezentowane po raz pierwszy fotografie z archiwum Krzysztofa Heyke, przedstawiające Władysława Bartoszewskiego w trakcie pełnienia funkcji publicznych, ale też w czasie prywatnych spotkań w zaufanym gronie najbliższych przyjaciół.
Wawrzyniec Konarski, publicysta i politolog, badacz europejskich ruchów nacjonalistycznych opowiedział o doświadczeniach swojej mamy, pochodzącej z Wołynia Felicji Konarskiej, w 1940 r. wywiezionej na północ Związku Radzieckiego, która opisała doświadczenia deportacji i wieloletniej tułaczki w książce wspomnieniowej „Liście na wietrze”.
Traumatyczne doświadczenia rodzinne i kwestia dziedziczenia bolesnej pamięci były także tematem wypowiedzi pisarki Anny Janko, autorki licznych zbiorów poezji i prozy, wśród nich niezwykle poruszającej, wydanej w 2015 r. książki „Mała Zagłada”, a której Anna Janko przedstawia historię swojej matki, Teresy Ferenc, ocalałej z dokonanej przez wojsko niemieckie masakry we wsi Sochy na Zamojszczyźnie. „Zabrałam ci twoją historię, mamo, twoją apokalipsę. Karmiłaś mnie nią, gdy byłam mała, szczyptą, po trochu, żeby mnie tak całkiem nie otruć. Ale się uzbierało. Mam ją we krwi…” – to cytat z „Małej Zagłady”, dobrze oddający także wypowiedź autorki podczas wieczoru w kinie Atlantic.
Trudne zagadnienia rozliczenia zaszłości historycznych w relacjach polsko-ukraińskich były z kolei tematem wypowiedzi Kazimierza Wóycickiego, publicysty, uczestnika wczesnych kontaktów polsko-niemieckich, opozycjonisty internowanego czasie stanu wojennego. „Polakom wydaje się, że jak przeczytali Ogniem i mieczem, wiedzą już coś o Ukrainie. To jest oczywiście znacznie bardziej skomplikowane” – przestrzegał. – „Stosunki polsko-ukraińskie są trudniejsze od polsko-niemieckich dlatego, że nie ma tu podobnej proporcji win i cierpienia. Polska strona musi bardzo dużo przemyśleć”.
O możliwości przezwyciężenia rozłamu w polskim społeczeństwie mówił na zakończenie Tomasz Jastrun. „Można się pocieszać, że czas robi swoje” – mówił. – „Sam ze zdumieniem odkrywam, że wybaczyłem moim oprawcom ze służby bezpieczeństwa, którzy mnie męczyli. Ale łatwiej nam wybaczać czasy komunistyczne, bo za tym stało imperium. Teraz zło wyszło z głębin, podziemi naszej świadomości”.
Na zakończenie zaprezentowany został film w reżyserii Małgorzaty Lewińskiej, zrealizowany przez Wojciecha Adama Jurzyka wspólnie z uczniami Dwujęzycznej Szkoły Podstawowej imienia Władysława Bartoszewskiego pt. „Co to znaczyć wybaczać”.
Nie zabrakło także tradycyjnego urodzinowego tortu, ozdobionego w tym roku grafiką autorstwa Wiesława Smętka, która jako logo obywatelskiej Inicjatywy imienia Władysława Bartoszewskiego w Berlinie towarzyszy podróżującej po Niemczech wystawie (zaprezentowanej już w jedenastu niemieckich miastach).
Notatka ze spotkania ukazała się m.in. w piśmie „Smaki i style życia” nr 2/2020.
25 lutego 2020 r. odbył się spacer historyczny ulicami Warszawy, podczas którego jedna z laureatek konkursu Ambasady Niemiec mogła poznać interesujące zakątki osiedla Jazdów, Zamku Ujazdowskiego, tajemnice Belwederu i Łazienek, a także dzieje gmachów położonych przy Alei Szucha. W roli przewodników wystąpili Elżbieta Sobótka i Marcin Barcz.
5 marca 2020 r. postać Władysława Bartoszewskiego wspomniana została przy okazji publicznego spotkania zorganizowanego w Kolonii przez miejscowy Klub Prasowy na temat „Polska, nasz niezrozumiały sąsiad?”. Rozmowę, w której uczestniczyli Michael Lingenthal, Richard Denison i Marcin Barcz moderowała Hildegard Stausberg.
7 marca 2020 r. w Berlinie odbyło się spotkanie poświęcone planowanym inicjatywom i wydarzeniom związanym z podróżującą po Niemczech wystawą o Władysławie Bartoszewskim. Uczestniczyli w nim przedstawiciele Towarzystwa Niemiecko-Polskiego i innych instytucji uczestniczących we wspólnych projektach.
9 marca 2020 r. – w ostatniej chwili przed ograniczeniami związanymi z wybuchem epidemii koronawirusa w Europie – odbyła się przeprowadzka wystawy na temat biografii Władysława Bartoszewskiego z Torgau (Saksonia) do Pasewalk (Meklemburgia). Wystawa znalazła nowy tymczasowy adres w budynku lokalnych władz okręgowych (dawne koszary kirasjerów). Wernisaż w dniu 10 marca 2020 r. rozpoczął się do wystąpienia przewodniczącej Kreistagu i jednocześnie burmistrz Pasewalk, Sandry Nachtweih. Gości – około 50 osób, wśród nich licznych uczniów i przybyłą na tę okazję polską delegację z partnerskiego miasta Police, wraz z burmistrzem Władysławem Diakunem – powitała następnie koordynatorka, Anita Baranowska-Koch. Kurator Marcin Barcz przedstawił wprowadzenie do wystawy.
Władysław Bartoszewski wielokrotnie odwiedzał Meklemburgię. Przykłady jego wizyt zachowały się w archiwach. We wrześniu 2000 r. uczestniczył jako polski minister spraw zagranicznych w spotkaniu z premierami landów graniczących z Polską. W lipcu 2003 r. brał udział w Schwerinie w Forum Dialogu, gdzie mówił o zbliżającym się wówczas rozszerzeniu Unii Europejskiej. Jego ostatnie odwiedziny w Greifswaldzie (miał wówczas 92 lata) odbyły się 18 lipca 2014 r. Premier Erwin Sellering nadał wtedy Władysławowi Bartoszewskiemu w auli uniwersytetu imienia Ernsta Moritza Arndta medal za szczególne zasługi dla Meklemburgii w zjednoczonej Europie i na świecie. W Pasewalk pokazane zostały fotografie z tego wydarzenia.
Prezentacja wystawy w Pasewalk były możliwa dzięki kooperacji Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie z lokalnymi władzami i organizacją DemokratieLaden z pobliskiego Anklam. W pierwszym tygodniu kwietnia zaplanowano przeprowadzkę wystawy do Greifswaldu i jej otwarcie na tamtejszym uniwersytecie, ale ze wzglądu na wybuch epidemii koronawirusa wydarzenia te zostały odwołane.
12 marca 2020 r. w ramach zbiórki funduszy na pomnik Władysława Bartoszewskiego w Sopocie (planowane odsłonięcie 4 czerwca 2020 r.) Stowarzyszenie „Warto być przyzwoitym” otworzyło kanał aukcji na portalu charytatywni.allegro.pl. Całkowity dochód z aukcji przeznaczany jest na budowę pomnika. W pierwszych aukcjach wystawiona została statuetka dla osobowości roku 2017 Sopotu oraz egzemplarz Konstytucji otrzymany od prezydenta Bronisława Komorowskiego.
24 kwietnia 2020 r. o rocznicy śmierci Władysława Bartoszewksiego przypomniał m.in. artykuł Bartosza Wielińskiego w „Gazecie Wyborczej”
W kwietniu i maju powstawała wystawa plenerowa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu, przygotowana we współpracy Muzeum Sopotu ze Stowarzyszeniem Warto być Przyzwoitym. Ma ona towarzyszyć planowanemu odsłonięciu pomnika w Sopocie.
17 czerwca 2020 r. – Pomimo trwających ograniczeń związanych z epidemią koronawirusa, wystawa poświęcona Władysławowi Bartoszewskiemu wyruszyła w dalszą podróż po Niemczech. Po trzech miesiącach spędzonych w meklemburskim Pasewalk (gdzie jej otwarcie miało miejsca 10 marca, tuż przed zamknięciem granic), ekspozycja została przetransportowana do Halle (Saale) w Saksonii-Anhalt i stanęła w pomieszczeniach miejscowego Domu Literatury (Literaturhaus). W montażu wystawy uczestniczyli studenci Centrum Studiów Polonoznawczych imienia Aleksandra Brücknera, którzy w bieżącym semestrze brali udział w seminarium poświęconym teorii i praktyce edukacji historycznej przy wykorzystaniu wystaw, a w lutym br. odwiedzali Warszawę. W dniu 18 czerwca odbył się oficjalny wernisaż, z powodu regulacji antywirusowych zorganizowany przy organicznej liczbie około 25 gości. Było to pierwsze publiczne spotkanie zorganizowane w Domu Literatury od czasu wybuchu epidemii w marcu br. Przybyłą publiczność powitali dyrektor Domu Literatury Aleksander Suckel, a następnie dr Paulina Gulińska-Jurgiel (Centrum im. Aleksandra Brücknera), koordynatorka projektu prezentacji w Halle, prowadząca zarazem wspomniane seminarium związane z wystawą. Honorowym gościem spotkania była konsul generalna RFN w Gdańsku, Cornelia Pieper, przybyła do rodzinnej miejscowości Halle specjalnie z okazji wernisażu. W swym wystąpieniu przypomniała zarówno główne wątki biografii Władysława Bartoszewskiego, jak też lata swojej osobistej współpracy z bohaterem wystawy (w latach 2009 – 2013 Cornelia Pieper była wiceministrem spraw zagranicznych Niemiec ds. kontaktów kulturalnych z zagranicą – w tym koordynatorką współpracy z Polską). W imieniu sprawującej pieczę nad ekspozycją Inicjatywy imienia Władysława Bartoszewskiego przy Towarzystwie Niemiecko-Polskim w Berlinie wystąpiła Anita Baranowska-Koch, koordynatorka wystawy, a na zakończenie oficjalnej części głos zabrał kurator Marcin Barcz.
Po oficjalnej części wernisażu goście mieli możliwość zwiedzenia wystawy i bliższego zapoznania się z biografią Władysława Bartoszewskiego.
W Domu Literatury w Halle wystawa dostępna będzie dla zwiedzających do 8 lipca.
Film z oficjalnej części wernisażu (35 minut) obejrzeć można na kanale Domu Literatury na YouTube: https://youtu.be/C-GiDWYSHrI
25 czerwca 2020 r. przed budynkiem dworca kolejowego w Sopocie odbyło się otwarcie wystawy plenerowej „Władysław Bartoszewski. Pod jednym niebem”, przygotowanej przez Muzeum Sopotu we współpracy ze Stowarzyszeniem „Warto być Przyzwoitym” i Zakładem Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Podczas krótkiej prezentacji wystawy wystąpili: dyrektor Muzeum Sopotu Karolina Babicz-Kaczmarek, prezydent Sopotu Jacek Karnowski, wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska i współautor wystawy Marcin Barcz.
Uroczystość odbyła się w ramach wydarzeń towarzyszących odsłonięciu pomnika Władysława Bartoszewskiego, które zaplanowano na 5 lipca 2020 r. W lokalnych i ogólnopolskich mediach ukazały się liczne relacji, wśród nich obszerna relacja trójmiejskiej „Gazety Wyborczej”:
Pomnik Władysława Bartoszewskiego w Sopocie. „Warto być przyzwoitym”
Grzegorz Szaro, 25 czerwca 2020
W niedzielę, 5 lipca, w Sopocie zostanie uroczyście odsłonięty pierwszy w Polsce pomnik prof. Władysława Bartoszewskiego. Uroczystość poprzedza specjalna wystawa plenerowa.
Uroczystość odsłonięcia pomnika Władysława Bartoszewskiego – wielkiego Polaka i patrioty, Honorowego Obywatela Sopotu – odbędzie się w niedzielę, 5 lipca, o godzinie 19. Monument stanie na placu przed budynkiem Sopot Centrum. Swój udział w uroczystości potwierdzili m.in. byli prezydenci RP Bronisław Komorowski i Aleksander Kwaśniewski. Pomnik powstał dzięki zbiórce społecznej. Będzie miał wysokość 2,3 m, autorem jest artysta rzeźbiarz Jacek Kiciński.
– Uważam, że naszym moralnym obowiązkiem jest ochrona dorobku i pamięci jednego z najwybitniejszych Polaków i patriotów ostatnich lat, Władysława Bartoszewskiego. To szczególnie ważne zwłaszcza teraz, gdy podejmowane są próby zakłamywania naszej historii – mówi Krzysztof Kolarz, przewodniczący Stowarzyszenia Warto Być Przyzwoitym, które jest inicjatorem budowy pomnika.
Prof. Bartoszewski odwiedzał Sopot prawie przez całe swoje życie
– Władysław Bartoszewski to człowiek wybitny, niezwykle dla naszego kraju zasłużony – mówi Jacek Karnowski, prezydent Sopotu. – Profesor był autorytetem, jakich nam teraz bardzo w Polsce brakuje. W Sopocie od lat pielęgnujemy pamięć o nim. Rada Miasta nadała mu tytuł Honorowego Obywatela, na domu ZAiKS-u, gdzie mieszkał w czasie, gdy wypoczywał nad morzem, wisi pamiątkowa tablica. Pomnik przy Sopot Centrum będzie ukoronowaniem naszych starań o upamiętnienie jego osoby.
Wydarzeniem towarzyszącym odsłonięciu pomnika Władysława Bartoszewskiego jest wystawa plenerowa poświęcona jego pamięci. Można ją oglądać do 3 lipca br. przy Sopot Centrum, a potem na placu Przyjaciół Sopotu. Otwarta w czwartek wystawa ma charakter biograficzny. Pokazuje Władysława Bartoszewskiego jako osobę prywatną, działacza opozycji, publicystę i polityka. Do stworzenia wystawy wykorzystano materiały m.in. ze zbiorów: Muzeum Żydów Polskich POLIN, Muzeum Pana Tadeusza, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich oraz z kolekcji prywatnej Marcina Barcza.
To zdanie warto zapamiętać: „Warto być przyzwoitym”
– W trudnych czasach potrzebujemy wzorów do naśladowania, potrzebujemy autorytetów. Potrzebujemy takich osób, które pokazywały, jak trzeba żyć, i mówiły mądre słowa – mówiła wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska, która była jednym z uczestników spotkania. Przypomniała słynne zdanie wypowiedziane przed laty przez prof. Bartoszewskiego: – „Warto być przyzwoitym”, te słowa mają ogromne znaczenie w dzisiejszych czasach – dodała Kidawa-Błońska. – Dziś ważne jest, żeby młode pokolenie wiedziało, że pan profesor Bartoszewski był osobą wyjątkowo ważną i odważną. Że warto go naśladować i mieć, jak on, poczucie humoru.
Inne doniesienia medialne:
Pomnik Władysława Bartoszewskiego w Sopocie (opublikowana 23.06.2020 zapowiedź wydarzeń na stronach miasta Sopot): https://www.sopot.pl/aktualnosc/8323/pomnik-wladyslawa-bartoszewskiego-w-sopocie-juz-dzis-rusza-wystawa-poswiecona-profesorowi
Otwarcie wystawy poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu. Udział wezmą osobistości i przyjaciele profesora (Sopot.pl, 25.06.2020): https://esopot.pl/pl/11_wiadomosci/5093_otwarcie-wystawy-poswieconej-wladyslawowi-bartoszewskiemu-udzial-wezma-osobistosci-i-przyjaciele-profesora-.html
4 lipca 2020 r. – w Muzeum Sopotu odbył się pokaz filmu Zofii Kunert „Budowniczy mostów” i spotkanie z autorką.
5 lipca 2020 r. w Sopocie odsłonięto pomnik Władysława Bartoszewskiego. Obszerną relację wraz z galerią fotografii zamieściał m.in. trójmiejska „Gazety Wyborcza”:
4 sierpnia 2020 r. – Otwarcie wystawy w Weimarze. W obecności burmistrza Petera Kleine we wtorek 4 sierpnia w siedzibie władz miejskich Weimaru otwarta została wystawa poświęcona pamięci Władysława Bartoszewskiego. Wydarzenie odbyło się dzięki kooperacji Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie, Stowarzyszenia Trójkąt Weimarski, miasta Weimar i Fundacji Konrada Adenauera.
Obok wystawy głównej (zaprezentowanej już po raz 14 w Niemczech), w Weimarze miała miejsce premiera dwóch dodatkowych wystaw towarzyszących. Pod tytułem „Partner wolności i demokracji” przedstawione zostały na czterech rollupach wieloletnie i bliskie kontakty Władysława Bartoszewskiego z Fundacją Konrada Adenauera. Ponadto dwie plansze (zatytułowane „Władysław Bartoszewski i Trójkąt Weimarski”) poświęcone zostały licznym wizytom Bartoszewskiego w Weimarze, m.in. z okazji nadania honorowego członkostwa w stowarzyszeniu Trójkąt Weimarski w dniu 17 marca 2014 r.
Prezentację wystaw przewidziano do 2 września. W dniu otwarcia odbyła się rozmowa prasowa oraz – z zachowaniem ograniczeń wynikających z trwającej pandemii – oprowadzania kuratorskie dla zgłoszonej publiczności.
Wśród informacji prasowych towarzyszących otwarciu wystawy znalazł się m.in. artykuł gazety „Thueringer Allgemeine” z 4 sierpnia br.:
Na stronie internetowej Fundacji Konrada Adenauera zapoznać się można z materiałami video towarzyszącymi wystawie prezentowanej w Weimarze. Niektóre z nich udostępniane będą w miarę trwania wystawy, m.in. wystąpienie przewodniczącego Fundacji, Hansa-Gerta Poetteringa czy przewodniczącego Stowarzyszenia Trójkąt Weimarski, Dietera Hackmanna.
2 września 2020 r. – po czterech tygodniach prezentacji w siedzibie władz Weimaru w dniu odbył się finisaż wystawy. Poza wystąpieniami przedstawicieli miasta i Fundacji Konrada Adenauera, głos zabrał przewodniczący Stowarzyszenia Trójkąt Weimarski, Dieter Hackmann. Po projekcji filmu „Budowniczy mostów” goście mogli po raz ostatni wziąć udział w oprowadzaniu kuratorskim (wcześniej, w ciągu dnia odbyły się dwa specjalne oprowadzania, m.in. dla członków rady Miasta).
We wrześniu – tuż po odwiedzinach w stolicy kultury, Weimarze – wystawa powróciła na pogranicze polsko-niemieckie (już półtora roku wcześniej, od marca do kwietnia 2019 r. gościła w Görlitz), gdzie mogła zostać zaprezentowana w zabytkowych pomieszczeniach kościoła ewangelickiego pod wezwaniem Św. Mikołaja, pod opieką pastora, dr Uwe Weise. Ten piętnasty już przystanek możliwy był dzięki dobrej współpracy pomiędzy Towarzystwami Niemiecko-Polskimi w Berlinie i Brandenburgii, Fundacją Konrada Adenauera, Stowarzyszeniem Niemiecko-Polskiem w Cottbus i wieloma zaangażowanymi osobami na miejscu.
W odróżnieniu od poprzednich przystanków, w Cottbus niełatwo byłoby doszukać się śladów dawnych odwiedzin Władysława Bartoszewskiego (z drugiej strony, łączyły go za życia liczne kontakty z politycznymi środowiskami Brandenburgii), jednak tam właśnie pamięć o bohaterze wystawy okazała się zaskakująco żywa. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza szczególne zainteresowanie społeczności Serbów Łużyckich. Już przed rokiem, w Görlitz, wystawa spotkała się z uwagą serbołużyckich mediów (ukazał się wówczas m.in. obszerny artykuł w piśmie „Serbske Noviny“). Także tym razem obecni byli przedstawiciele serbołużyckiej prasy i audycji telewizyjnej „Lužyca“.
Wernisaż w kościele Św. Mikołaja miał miejsce 4 września. Gospodarz, dr Uwe Weise, skupił się w swym przymówieniu na aspekcie dialogu kultur i wspomniał – w kontekście czwartej części wystawy, związanej z biografią Karla Dedeciusa – rolę tłumaczy, pośredników w spotkaniach pomiędzy ludźmi z różnych kręgów kulturowych. W następnej kolejności, przybyły z Poczdamu Stephan Raabe, przewodniczący Fundacji Konrada Adenauera w Brandenburgii, a zarazem dyrektor landowego Forum Edukacji Politycznej, przedstawił biografię Władysława Bartoszewskiego i wspomniał o osobistych spotkaniach z czasu pełnienia funkcji kierownika biura fundacyjnego w Warszawie. O działalności Inicjatywy im. Bartoszewskiego opowiedziała koordynatorka wystawy, Anita Baranowska-Koch. Kurator Marcin Barcz skoncentrował się we wprowadzeniu do wystawy przede wszystkim na kontaktach Władysława Bartoszewskiego w kręgach ewangelickich: od pierwszych spotkań z młodymi ewangelikami, członkami „Akcji Znak Pokuty” w roku 1965, aż do udziału w konferencji z okazji 50. rocznicy tzw. „Memorandum wschodniego” Kościoła Ewangelickiego w Niemczech, w której Bartoszewski uczestniczył w Warszawie w marciu 2015 r., zaledwie kilka tygodni przed śmiercią. Muzyczny akompaniament zapewniła grupa trębaczy z Gimnazjum Ewangelickiego w Cottbus pod przewodnictwem Andreasa Käske. Przewidziane pieśni Sekstetu Dolnołużyckiego musiały zostać odwołane z powodu podejrzenia koronawirusa wśród śpiewaczek.
W ciągu kolejnych tygodni wystawa pozostała w kościele do dyspozycji licznych zwiedzających – notabene: kościół Św. Mikołaja w Cottbus jest jednym z najbardziej znanych zabytków miasta, każdego dnia odwiedzają go zarówno turyści indywidualni, jak i zorganizowane grupy. Wiele osób mogło przy okazji – także niezamierzenie – zapoznać się z biografią Władysława Bartoszewskiego. Dzięki doniesieniom medialnym wiadomość o wystawie dotarła również do licznych mieszkańców Cottbus – obok relacji internetowych, informacja na temat wystawy ukazała się we wszystkich najważniejszych (!) miejscowych pismach: m.in. w serbołużyckim „Nowy Casnik. Tyźenik za serbski lud”.
18 września 2020 r. odbył się wernisaż wystawy przygotowanej przez Muzeum Sopotu i Stowarzyszenie „Warto być Przyzwoitym” w Lwówku Śląskim. Otwarciu na lwóweckim rynku towarzyszyła wystąpienia m.in. burmistrz Marioli Szczęsnej, Piotra Bachurzewskiego, Krzysztofa Kolarz i Marcina Barcza. Lwówek jest – po Sopocie – drugim przystankiem tej nowej wystawy plenerowej.
21 września 2020 r. – W przeddzień wyjazdu niemieckiej wystawy z Cottbus, odbyły się dwa warsztaty z uczniami miejscowych gimnazjów (w tym Gimnazjum Ewangelickiego). Kurator przedstawiał młodym gościom ekspozycję, po czym nastąpiły rozmowy na temat radzenia sobie z uprzedzeniami i drogi do normalnego sąsiedztwa w latach powojennych. Klasy otrzymały także wydaną przez Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie broszurę „Kamienie milowe polsko-niemieckiego porozumienia”.
22 września 2020 r. – Wystawa „Pod prąd, Pamięć, Pojednanie” po przeprowadzce z Cottbus ustawiona została w pomieszczeniach Uniwersytetu naprzeciw Nowego Pałacu w historycznym parku Sanssouci. W Poczdamie, szesnastym już miejscu prezentacji wystawy, Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie mogło polegać na zaufanych partnerach: Towarzystwie Niemiecko-Polskim w Brandenburgii, dwóch instytucjach uniwersyteckich – School of Jewish Theology oraz Instytucie Slawistyki, a także na miejscowym oddziale Fundacji Konrada Adenauera. W ciągu dwóch dni przed oficjalnym otwarciem odbył się szereg oprowadzań kuratorskich – wśród nich spotkanie ze studentami i przedstawicielami prasy. Na liście wydarzeń towarzyszących znalazły się również warsztaty dla młodych członków Towarzystwa Niemiecko-Polskiego.
Wernisaż wystawy zorganizowany został 25 września i – podobnie jak niegdyś w Oberhausen – odbył się w miejscu innym niż prezentacja samej wystawy, w położonym w dzielnicy Babelsberg historycznym kinie Thalia. Około czterdziestu przybyłych gości (powodem ograniczonej frekwencji były wymagania wynikające z epidemii) powitał Stephan Raabe, dyrektor landowego biura Fundacji Konrada Adenauera i kierownik Forum Edukacji Politycznej w Brandenburgii. Po wystąpieniu wprowadzającym nastąpiła – stosownie do miejsca – projekcja filmu „Budowniczy mostów” w reżyserii Zofii Kunert, a po niej rozmowa z byłą konsul generalną w Monachium i Kolonii, Elżbietą Sobótką. W podsumowującej części wernisażu organizatorzy pokazali wybór krótkich filmowych prezentacji wystawy. Nie zabrakło także pytań ze strony publiczności. Zamiast wystawy głównej goście obejrzeć mogli w holu kinowym cztery rollupy z fotografiami dotyczącymi kontaktów Władysława Bartoszewskiego z Fundacją Konrada Adenauera.
Rozprzestrzeniająca się tymczasem druga fala pandemii koronawirusa zagroziła dalszym planom związanym z prezentacją wystawy w Poczdamie. W pierwszym tygodniu listopada, tuż przed spodziewaną (i ostatecznie odwołaną) przeprowadzką do Greifswaldu, przewidziane były dwa finałowe oprowadzania kuratorskie. Odbyły się one w sposób wirtualny. W dniu 2 listopada kurator za pośrednictwem wideokonferencji oprowadził po wystawie zebranych w Poczdamie studentów pierwszego semestru Slawistyki, a 6 listopada w podobny sposób odbyło się seminarium dla słuchaczy Judaistyki i Kultury Europy Wschodniej, poświęcone tematyce „Sporne muzeum. Polskie debaty nad inscenizacją historii”. Obok aktualnej wystawy „poczdamskiej” wspomniano także inne związane z politycznymi kontrowersjami projekty muzealne ostatnich lat: m.in. Muzeum Powstania warszawskiego, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN czy Muzeum II wojny światowej w Gdańsku. W powstaniu wszystkich tych instytucji uczestniczył Władysław Bartoszewski.
Z powodu pandemii koronawirusa wystawa pozostała w Poczdamie do połowy listopada.
3 października 2020 r. – postać Władysława Bartoszewskiego wspominana była podczas spotkania zorganizowanego w Bad Honnef pod Bonn w 30-lecie zjednoczenia Niemiec.
6 października 2020 r. – wystawa „Pod tym samym niebem” przygotowana przez Muzeum Sopotu i Stowarzyszenie „Warto być Przyzwoitym” po prezentacji w Sopocie i Lwówku Sląskim trafiła do Zgorzelca, gdzie otwarta została przed tamtejszym Muzeum Łużyckim,. Tuż obok historycznego mostu staromiejskiego, łączącego polską i niemiecką część miasta. Zgorzelec to trzeci przystanek wystawy.
20 października 2020 r. – wystawa „Pod tym samym niebem” przetransportowana została ze Zgorzelca do Jeleniej Góry (gdzie dostępna była do 4 listopada).
2 i 6 listopada 2020 r. odbyły się wirtualne oprowadzania po wystawie „Pod prąd, Pamięć, Pojednanie” dla studentów Uniwersytetu w Poczdamie.
18 listopada 2020 r. wystawa „Pod prąd, Pamięć, Pojednanie” przetransportowana została z Poczdamu do Frankfurtu nad Odrą, gdzie stanęła w holu gmachu im. Hrabiny Marion von Doenhoff.
26 listopada 2020 r. – z okazji długo wyczekiwanego wernisażu odbyło się internetowe sympozjum. W wirtualnej przestrzeni dyskusyjnej zgromadzili się przyjaciele Władysława Bartoszewskiego, aby pod hasłem „Budowania mostów” porozmawiać o aktualnych elementach spuścizny jednego z głównych bohaterów polsko-niemieckiego pojednania. Transmitowana w sieci wideokonferencja odbyła się dzięki współpracy Inicjatywy imienia Władysława Bartoszewskiego przy Towarzystwie Niemiecko-Polskim w Berlinie, Fundacji Karla Dedeciusa, Europejskiego Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Instytutu Pileckiego (z finansowym wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Pełnomocniczki Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów).
W części wprowadzającej zebranych wirtualnie uczestników i widzów powitali przedstawiciele i przedstawicielki wspomnianych instytucji, wśród nich prof. Julia von Blumenthal (prezydent Europejskiego Uniwersytetu Viadrina), ks. prof. Marek Stokłosa (prorektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego), dr Dorota Sidorowicz-Mulak (wicedyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich), Cornelius Ochmann (dyrektor zarządzający Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej), dr Hans-Gerd Happel (Przewodniczący Rady Fundacji Karla Dedeciusa) i dypl. inż. Anita Baranowska-Koch (koordynatorka wystawy z ramienia Inicjatywy im. W. Bartoszewskiego). W ramach wirtualnego otwarcia wystawy wystąpili jej kuratorzy: dr Marcin Barcz, dr Ilona Czechowska oraz dr Małgorzata Preisner-Stokłosa. W tematykę sympozjum wprowadził referat dr Andrzeja Krawczyka (b. ambasadora).
Następnie odbyły się dwie rundy dyskusyjne. W pierwszym panelu zatytułowanym „Pomosty nauki i społeczeństwa”, moderowanym przez prof. Irenę Lipowicz (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), wystąpili prof. Gesine Schwan (prezes Humboldt-Viadrina Governance Platform), prof. Robert Traba (przewodniczący Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej) i prof. Andrzej Friszke (Instytut Studiów Politycznych PAN). W drugim panelu poświęconym „Pomostom dyplomacji” pod kierunkiem Wojciecha Soczewicy (dyrektora Fundacji Auschwitz-Birkenau) uczestniczyli dr Marek Prawda dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce), Cornelia Pieper (konsul generalna Niemiec w Gdańsku) i Rüdiger von Fritsch (były ambasador Niemiec w Polsce). Sympozjum podsumowały Elżbieta Sobótka (członek Rady Fundacji Europejskiego Uniwersytetu Viadrina) i dr Beata Zbarachewicz (członek Rady Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego). Na zakończenie głos zabrał dr Władysław Teofil Bartoszewski. Pełne audiowizualne nagranie przebiegu sympozjum dostępne jest na stronie internetowej Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie.
Pamięci o Władysławie Bartoszewskim i aktualnym elementom jego spuścizny poświęcone były także pomniejsze wydarzenia towarzyszące, wśród nich wirtualna „Rozmowa na pograniczu” z ks. dr Justusem Werdinem, Elżbietą Sobótką i dr Marcinem Barczem (z wprowadzeniem prof. Julii von Blumenthal i dr Hansa-Gerda Happla) w dniu 2 grudnia 2020 r. oraz warsztaty internetowe dla uczniów ze Słubic przeprowadzone 9 grudnia 2020 r. przez dr Małgorzatę Preisner-Stokłosę z Ossolineum.
4 grudnia 2020 r. w warszawskiej Dwujęzycznej Szkole Podstawowej im. W. Bartoszewskiego odbyły się nagrania do filmowego oprowadzania po wystawie „Pod tym samym niebem” (przetransportowanej tymczasem z Jeleniej Góry), w których udział wzięli Piotra Bachurzewski Marcin Barcz (zdjęcia. Maria Sabina). Wystawa pozostała w Szkole do 17 lutego 2021 r. (Warszawa to – po Sopocie, Lwówku Śląskim,. Zgorzelcu i Jeleniej Górze – jej piąty przystanek).