dr Robert Sobiech
Od ponad 5 lat międzynarodowe instytucje badawcze informują, że Polska coraz bardziej oddala się od standardów obowiązujących w państwach demokratycznych. Analizy ekspertów wskazują, że od 2015 roku mamy do czynienia z coraz to gorszym zarządzaniem państwem, ograniczaniem niezależności sądów, mediów czy samorządów. Każdego roku ranking Freedom House wystawia Polsce coraz to gorsze oceny funkcjonowania instytucji demokratycznych. W efekcie, w 2021 roku Polska znacząco odstaje nie tylko od większości państw starej Unii Europejskiej, ale też od swoich sąsiadów: Czech, Słowacji czy Litwy. W naszym regionie podobnie niskie oceny stanu demokracji dotyczą Bułgarii i Rumunii. Zdecydowanie najniżej oceniane są Węgry. Odchodzenie Polski od standardów państwa demokratycznego pokazuje m.in. ranking opracowany przez Economist Inteligence Unit. W 2020 Polska znalazła się na 50. pozycji, za Kolumbią, Panamą czy Botswaną. W porównaniu z 2014 rokiem był to spadek o 10 miejsc.
Co ciekawe, w ostatnich latach oceny ekspertów znacząco odbiegały od ocen demokracji wyrażanych przez samych Polaków. Badania opinii publicznej zebrane przez naukowców z Uniwersytetu w Cambridge, pokazują, że w tym czasie znacząco poprawiły się społeczne oceny demokracji. Według badań Eurobarometru, w połowie 2015 roku z funkcjonowania demokracji w Polsce zadowolonych było 55% badanych, w połowie 2019 roku już 66%. Podobny trend widoczny był w badaniach CBOS. W 2015 roku, 43% badanych było zadowolonych z funkcjonowania demokracji, w 2020 roku – 49%. Pozytywne oceny formułowane były przede wszystkim przez zwolenników partii rządzącej. Zadowolenie z demokracji deklarowało 85% wyborców PiS, 43% osób nie zamierzających głosować w najbliższych wyborach oraz 36% wyborców Konfederacji i 12% wyborców KO.
Tegoroczne wyniki badań opinii publicznej wskazują, że coraz więcej Polaków zaczyna podzielać opinie ekspertów. Kwietniowe badania CBOS pokazują, że odsetek zadowolonych z funkcjonowania demokracji zmniejszył się z 49% do 38%. Jedynymi zadowolonymi okazują się w zasadzie wyborcy PiS (83%). Wśród wyborców pozostałych partii zadowolonych z funkcjonowania demokracji jest 15% wyborców Konfederacji, 12% wyborców KO i 16% wyborców Polski 2050. Znaczący spadek ocen (z do 43% do 32%) miał miejsce także wśród osób nie zamierzających brać udziału w wyborach.
Zmiana ocen dotyczących przestrzegania standardów demokratycznych widoczna jest także w innych badaniach. Według sondaży prowadzonych w Polsce przez Latana i Alliance of Democracies, jeszcze w 2020 roku 38% badanych uznawało Polskę jako państwo demokratyczne, na początku tego roku już tylko 31%. W 2020 roku 36% Polaków twierdziło, że rząd działa w interesie większości obywateli, w tym roku już tylko 27%.
Jak wiele dzieli nas od stabilnych demokracji pokazują odpowiedzi naszych północnych sąsiadów udzielone w tych samych badaniach. W 2021 roku 70% Szwedów twierdziło, że ich kraj jest państwem demokratycznym, a niemal tyle samo (69%), było przekonanych, że rząd działa w interesie wszystkich obywateli.
Tekst ukazał się w wydaniu papierowym „Polska Times” z dnia 21.05.2021 r.
Wydanie jest również dostępne w wersji elektronicznej na stronie: https://plus.polskatimes.pl/wykup-dostep/