W czwartym odcinku specjalnego cyklu podcastów poświęconych projektowi badawczemu „Dialog o radykalizacji i równości” (DARE) poszerzymy nasze spojrzenie na problematykę anty- i deradykalizacji, a także zastanowimy się nad skutecznością różnych polityk przeciwdziałania radykalizacji i zwalczania terroryzmu, których w projekcie DARE przeanalizowano aż 100! Zapraszamy do wysłuchania podcastu z udziałem dr Pauliny Piaseckiej, dyrektorki Centrum Badań nad Terroryzmem im. Krzysztofa Liedela w Collegium Civitas. Rozmowę prowadzi red. Marcin Łukawski.
 

Projekt DARE: Dialog o radykalizacji i równości

„Dialog o radykalizacji i równości” (ang. ‘Dialogue About Radicalisation and Equality’), w skrócie DARE, to międzynarodowy projekt badawczy prowadzony przez University of Manchester, w którym bierze udział Collegium Civitas. Polska jest jednym z 13 krajów uczestniczących w tej inicjatywie badawczej, obok Wielkiej Brytanii, Turcji, Francji, Chorwacji, Niemiec, Rosji, Holandii, Norwegii, Grecji, Tunezji, Belgii oraz Malty. Głównym celem DARE było zwiększenie zrozumienia dla zjawiska radykalizacji oraz zbadanie jej skutków dla funkcjonowania społeczeństwa. Projekt skupiał się na ludziach młodych i podejmował tematykę radykalizacji dwojakiego rodzaju: islamistycznej i skrajnie prawicowej. DARE jest finansowany przez UE w ramach programu Horyzont 2020.

Strona projektu w języku polskim: https://dare-h2020.civitas.edu.pl/

Strona projektu w języku angielskim: https://www.dare-h2020.org/
 

Religia, bieda, uprzedzenia… Co tak naprawdę napędza radykalizację?

Nasi badacze są zgodni co do tego, że radykalizacja jest procesem złożonym i nie zależy wprost od pochodzenia, religii czy statusu materialnego. Bieda, brak perspektyw, doświadczenie nierównego traktowania z powodu przynależności do określonej grupy są czynnikami, które podnoszą ryzyko radykalizacji, jednak wcale nie muszą prowadzić do skrajnych zachowań. Często to nie faktyczne wykluczenie społeczne lub polityczne, a subiektywne poczucie takiego wykluczenia popycha ludzi w ręce grup ekstremistycznych czy też organizacji terrorystycznych.
 

Figura „wroga” w radykalizacji

Badania w projekcie DARE prowadzone były w różnorodnych środowiskach w wielu krajach. Udało się jednak uchwycić wspólny mianownik łączący różne typy radykalizacji, m.in. dążenie do naprawy „zepsutego” świata, wiarę w proste rozwiązania, bunt przeciwko narzuconej władzy oraz bardzo silnie scalający czynnik w postaci wyobrażonego „wroga”, „obcego”. Ten „wróg” może przyjmować różne oblicza, w zależności od tego, z jaką ideologią powiązana jest dana grupa. Fanatyczni kibice piłkarscy w Polsce za wroga uważają policję, społeczność LGBT+ czy migrantów (zwłaszcza z odmiennych kręgów kulturowych i religijnych), widząc w nich zagrożenie dla kluczowych wartości: wolności, rodziny, specyficznie rozumianej wiary i polskości. Budowaniu figury „wroga” sprzyjają podziały i polaryzacja społeczeństwa, które mogą być pogłębiane w wyniku świadomego działania władzy, chcącej w ten sposób osiągnąć własne cele polityczne: „W łonie spolaryzowanego społeczeństwa może dojść do wykształcenia się radykałów, którzy uważają, że tę sytuację należy przekroczyć. Sytuacja jest krytyczna, jest bardzo trudna, jesteśmy w sytuacji podbramkowej – syndrom oblężonej twierdzy. I wtedy wchodzą działania radykalne, czyli przemocowe”.
 

Kto może skorzystać z wyników projektu DARE?

Rezultaty uzyskane w projekcie DARE adresowane są do szerokiego grona odbiorców: naukowców, działaczy społecznych, praktyków pracujących z młodymi ludźmi, samorządowców, polityków, a także organizacji pozarządowych oraz instytucji publicznych i służb państwowych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Wśród efektów prac projektowych znalazły się między innymi zestawy narzędzi edukacyjnych do wykorzystania w pracy z młodymi ludźmi w różnych środowiskach oraz wytyczne do oceny już istniejących programów kontr- i deradykalizacyjnych. Przede wszystkim jednak adresatami są wszyscy, którzy czują się zaniepokojeni ruchami radykalnymi rosnącymi w siłę w całej Europie. Wyniki uzyskane w projekcie DARE pogłębiają rozumienie zjawiska radykalizacji i wskazują obszary interwencji oraz metody działania umożliwiające przeciwstawienie się tym tendencjom.

Zapraszamy do wysłuchania ostatniego, podsumowującego odcinka cyklu podcastów poświęconych projektowi „Dialog o radykalizacji i równości” (DARE)!

Dr Przemysław Witkowski jest politologiem, historykiem myśli politycznej, specjalistą z zakresu ruchów i grup radykalnych, zarówno lewicowych i prawicowych, jak również tych o charakterze mieszanym. Zajmuje się także związkami ideologii i popkultury w filmie, serialu telewizyjnym, komiksie, muzyce rozrywkowej, ze szczególnym naciskiem na propagandę polityczną, zwłaszcza polską.

Dr Paweł Kuczyński jest socjologiem, nauczycielem akademickim i przedsiębiorcą. Specjalizuje się w badaniu ruchów społecznych. Od 20 lat zajmuje się konsultacjami społecznymi, towarzyszącymi inwestycjom makrostrukturalnym (rewitalizacja, ochrona środowiska, energetyka, infrastruktura drogowa). W Collegium Civitas koordynuje działania związane z międzynarodowym projektem badawczym DARE (Dialog o radykalizacji i równości).