dr hab. Paweł Ruszkowski, prof. CC
Jarosław Kaczyński jest politykiem spełnionym. Kontroluje wszystkie instytucje władzy. Teraz przystąpił do gry finałowej: o duszę suwerena. Dusza Polaka jest bytem złożonym. Jest w niej szarża ułańska i powstańcze opowieści; jest też szacunek dla demokracji i umiłowanie wolności. Misją Jarosława Kaczyńskiego jest stworzenie świadomości Polaków z przewagą elementów konserwatywnych w myśleniu o narodzie, rodzinie i państwie.
Jarosław Kaczyński nie zamierza pozyskiwać sympatii środowisk o orientacji centrowej. Zdecydowanie stawia na wychowanie nowej elity konserwatywnej. Proces resocjalizacji młodego pokolenia trwa już pięć lat. Była to faza osłabiania i deprecjacji idei liberalnych. Aktualnie projekt wchodzi w fazę utrwalania i ekspansji wartości konserwatywnych. Głównym narzędziem jego realizacji są nowe podstawy programowe dla szkół oraz akceptacja konserwatywnej orientacji edukacyjnej przez nauczycieli. Zostanie to osiągnięte metodami administracyjnymi przez wyselekcjonowaną kadrę kuratorską oraz presję instytucjonalną na dyrektorów szkół. W dalszej perspektywie przygotowywane są określone działania programowe adresowane do środowisk akademickich. W tym kontekście należy czytać nominację Przemysława Czarnka na stanowisko ministra nauki i edukacji.
W realizacji projektu przemiany świadomości Polaków ważną rolę odgrywają elity kościelne, których silne poparcie udało się Jarosławowi Kaczyńskiemu uzyskać. Z badań socjologicznych wiadomo, że wpływ Kościoła na młodzież raczej słabnie, niemniej instytucjonalne oddziaływanie o charakterze symbolicznym jest ważnym czynnikiem kształtowania światopoglądu młodych Polaków.
Kluczowym punktem planu pozyskania duszy suwerena jest modyfikacja profilu światopoglądowego mediów, zarówno tradycyjnych, jak i elektronicznych. Moim zdaniem Jarosław Kaczyński nie dąży do przekształcenia niezależnych mediów w tubę propagandową rządu. Chodzi mu raczej o stopniową zmianę ich orientacji ideowej. Koncepcja ta zakłada, że w grze z mediami istnieje obszar perswazji i negocjacji. Wobec redakcji, których nie da się przejąć, będzie stosowana formuła „miękkiej kooptacji” w zakresie doboru tematyki publikacji, autorów, ekspertów.
Jakiego typu zagrożenia mogą utrudnić realizację planu Kaczyńskiego? Wydaje się, że istotne będzie oddziaływanie dwóch powiązanych czynników: pandemii i kryzysu gospodarczego. Druga fala Covid-19 będzie prawdopodobnie trwała przez jesień i zimę, a związane z nią perturbacje organizacyjne, konflikty społeczne i ekonomiczne osłabią polityczną pozycję partii i rządu. Konieczne restrykcje wynikające z pandemii wywołają recesję w sferze szeroko rozumianych usług. Tymczasem od planu Morawieckiego (2016) rząd PiS nie przedstawił koncepcji strategii gospodarczej. Brak strategii jest szczególnie dotkliwy w energetyce, gdzie aktualnie wchodzą w fazę realizacji unijne programy z zakresu sprawiedliwej transformacji, w ramach których Polska może uzyskać znaczące środki finansowe. Tymczasem rząd obiecał górnikom trzydziestoletni system dotacji budżetowych, mający zapewnić bezpieczną likwidację branży. Ta koncepcja (forma pomocy publicznej) nie zyska akceptacji Komisji Europejskiej. W rezultacie zmalały szanse na uzyskanie unijnych funduszy, natomiast górnicy kolejny raz przekonają się, że podpisane porozumienie niczego im nie gwarantuje.
Dusza polskiego suwerena jest szczególnie wrażliwa na zagrożenie poziomu materialnych warunków życia. Według sondażu Kantar notowania PiS spadły o 3 pkt. do 36%. W rankingu zaufania do polityków (CBOS) Szymon Hołownia wyprzedza o 1 pkt. Mateusza Morawieckiego, a Rafał Trzaskowski o 1 pkt. Jarosława Kaczyńskiego. Należy oczekiwać, że w miarę narastającego kryzysu pozycja polityczna PiS będzie coraz słabsza. Stanie się tak dlatego, że pogorszenie sytuacji bytowej odczują przede wszystkim środowiska społeczne robotników, rolników, pracowników o niskich kwalifikacjach oraz emerytów. Badania wskazują, że właśnie one są filarami poparcia dla PiS.
Tekst ukazał się w wydaniu papierowym „Polska Times” z dnia 15.10.2020 r.
Wydanie jest również dostępne w wersji elektronicznej na stronie: https://plus.polskatimes.pl/wykup-dostep/