Tereny podmokłe od wieków były naturalnym domem dla wielu gatunków zwierząt i roślin, w tym dla europejskiego żółwia błotnego (Emys orbicularis). Niestety, na skutek działalności człowieka, osuszania mokradeł, zanieczyszczeń i zmian klimatycznych, populacja tego gatunku drastycznie zmalała. Dlatego w ramach międzynarodowego projektu EMYS-R naukowcy łączą siły, aby przywrócić żółwiom ich naturalne siedliska i jednocześnie zwiększyć świadomość społeczną na temat znaczenia terenów podmokłych dla ekosystemu.

W najnowszym odcinku podcastu „Społeczny Klimat” rozmawiamy o tym, jak interdyscyplinarna współpraca – między biologami, ekologami i badaczami społecznymi – może pomóc w ochronie bioróżnorodności i wdrażaniu zrównoważonych rozwiązań.

Badacz społeczny na bagnie – po co?

Żeby odbudowa terenów podmokłych była skuteczna, nie wystarczy tylko naukowe podejście do ochrony gatunków. Konieczne jest również uwzględnienie czynnika społecznego, czyli zrozumienie, jakie podejście do środowiska mają lokalne społeczności, jakie wartości nimi kierują i jakie mogą być ich obawy wobec projektów ekologicznych.

To właśnie tym zajmuje się dr Grażyna Chaberek z Uniwersytetu Gdańskiego i dr hab. Krzysztof Kasianiuk prof. Collegium Civitas, którzy w ramach projektu EMYS-R prowadzą badania społeczne i angażują mieszkańców w proces ochrony środowiska.

Kluczowe pytania, na które szukamy odpowiedzi w podcaście:

• Jakie wyzwania wiążą się z odbudową terenów podmokłych?
• Czy społeczności lokalne chcą angażować się w ochronę przyrody?
• Jak można pogodzić cele ekologiczne z potrzebami mieszkańców?
• Jak myślenie systemowe pomaga w tworzeniu lepszej przyszłości dla ludzi i natury?

Współpraca międzynarodowa – różne perspektywy, wspólny cel

Projekt EMYS-R obejmuje badania prowadzone w kilku krajach europejskich: Polsce, Francji, Niemczech, Łotwie i Ukrainie. To unikalna inicjatywa, w której eksperci z różnych dziedzin – od biologii po nauki społeczne – wspólnie analizują najlepsze sposoby na przywrócenie ekosystemów mokradeł.

Największe wyzwania międzynarodowej współpracy?

• Różne podejścia do ochrony przyrody w poszczególnych krajach
• Konieczność komunikacji między ekspertami z różnych dziedzin – biolodzy i naukowcy społeczni często posługują się innym językiem naukowym
• Znalezienie skutecznych metod angażowania mieszkańców w działania proekologiczne

Społeczności lokalne – klucz do sukcesu

Jednym z najważniejszych elementów projektu jest współpraca z mieszkańcami terenów podmokłych. Jak się okazuje, początkowo nie zawsze zdają sobie sprawę z wartości swojego otoczenia i jego wpływu na ekosystem. Często mokradła kojarzą się negatywnie – z komarami, wilgocią czy brakiem możliwości zagospodarowania terenu.

Dlatego zespół badaczy przeprowadził warsztaty z mieszkańcami, podczas których:

• Tłumaczył, jak ważne są mokradła dla retencji wody i oczyszczania powietrza
• Pomagał mieszkańcom odkryć, jakie wartości są dla nich ważne w kontekście środowiska
• Razem z nimi analizował, jakie działania można podjąć lokalnie, by chronić przyrodę

Co zaskakujące, po uzyskaniu większej świadomości mieszkańcy chętnie angażowali się w dalsze działania! Okazało się, że połączenie wiedzy naukowej i lokalnych wartości daje najlepsze efekty w budowaniu zaangażowania społecznego.

Co dalej? Przyszłość projektu EMYS-R

Projekt wciąż trwa, a jednym z jego kluczowych celów jest sprawdzenie długoterminowych efektów warsztatów i edukacji społecznej. Naukowcy planują kolejne działania, aby dowiedzieć się, czy uczestnicy rzeczywiście wprowadzili zmiany w swoich społecznościach i czy ochrona mokradeł stała się dla nich ważnym tematem na co dzień.

Czy badacze społeczni powinni angażować się w działania na rzecz środowiska? To pytanie, które budzi sporo emocji. Z jednej strony naukowcy mają dane i wiedzę, by proponować konkretne rozwiązania, z drugiej – pojawia się wyzwanie dotyczące ich niezależności i wpływu polityki na badania naukowe.

O tym, jak wygląda przyszłość interdyscyplinarnych badań nad klimatem, bioróżnorodnością i społeczeństwem, można dowiedzieć się z najnowszego odcinka podcastu „Społeczny Klimat”!

Podcast do odsłuchania tutaj: [YouTube], [Spotify]

Polecamy także  też poprzednie odcinki:

1. Nieoczywiste zalety leśnych kąpieli – o wpływie natury na nasze zdrowie
2. Rower w wielkim mieście – o marzeniach warszawskich rowerzystów
3. O edukacji klimatycznej – jakie zmiany są potrzebne?