W najnowszym odcinku podcastu „To Socjologiczne” prof. Paweł Matuszewski omawia efekty jednego z najważniejszych społecznych eksperymentów ostatnich dekad – „Moving to Opportunity”. Badanie przeprowadzone w USA pokazało, jak zmiana miejsca zamieszkania – z dzielnic ubogich do bardziej zamożnych – wpływa na życie całych rodzin.

Wnioski są zaskakujące i niezwykle aktualne również w polskim kontekście:

• dzieci, które wychowywały się w lepszym otoczeniu, osiągały wyższe dochody i częściej studiowały na renomowanych uczelniach,
• kobiety deklarowały większe poczucie bezpieczeństwa,
• poprawie uległo też zdrowie mieszkańców, m.in. spadło ryzyko otyłości i cukrzycy.

To opowieść o nierównościach, które wynikają z miejsca, w którym dorastamy, i dowód na to, że nasze otoczenie ma realny wpływ na przyszłość.

🎧 Posłuchaj całego cyklu na YouTube

______________

Projekt „Podcasty i filmy popularyzujące nauki socjologiczne – rozwój kanału Civitas on Air” został dofinansowany ze środków budżetu państwa przyznanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II – Popularyzacja nauki”

Transkrypcja odcinka

Dzień dobry Państwu, witam serdecznie w nowym odcinku „To Socjologiczne” na kanale Civitas On Air. Ja nazywam się Paweł Matuszewski i jestem profesorem Collegium Civitas. Jeśli wierzyć internetowym memom, to Polak cieszy się najbardziej, kiedy sąsiadowi dzieje się coś złego. Tymczasem są dowody na to, że nasz sukces życiowy może być zależny od tego, jak duże sukcesy odnoszą nasi sąsiedzi. Tat eza może oczywiście Państwa szokować.

Dlaczego zatem warto dobrze życzyć sąsiadom? Przyjrzyjmy się wynikom pewnego eksperymentu.

Mowa jest o gigantycznym badaniu „Moving to Opportunity for Fair Housing”, które zostało autoryzowane przez Kongres Stanów Zjednoczonych w 1992 roku i zasponsorowane przez Departament Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast. Jego celem było zbadanie, jak przeprowadzka z ubogich, wykluczonych społecznie dzielnic do lepszych, bardziej zamożnych rejonów wpływa na życie rodzin o niskich dochodach.

Eksperyment objął około 4600 rodzin z pięciu dużych miast w USA, z Bostonu, Baltimore, Chicago, Los Angeles i Nowego Yorku. Uczestników podzielono losowo na trzy grupy. Na grupę eksperymentalną -otrzymała ona kupony na wynajem mieszkań, które można było zrealizować wyłącznie w dzielnicach o niskim wskaźniku ubóstwa. Pierwszą grupę kontrolną, tak zwaną kuponową- otrzymała ona kupony na wynajem mieszkań, ale bez ograniczeń co do lokalizacji.

I drugą grupę kontrolną w -ogóle nie otrzymała ona kuponów i pozostała w dotychczasowych warunkach mieszkaniowych. Nic się tu nie zmieniło. Eksperyment trwał od 1994 do 1998 roku. Nie tylko zatem uczestniczyło w nim tysiące rodzin, ale był też długotrwały. Co więcej, osoby, które były wtedy dziećmi, są już dorosłe i można sprawdzić jak radzą sobie w życiu.

Eksperyment przyniósł kilka ciekawych rezultatów. Po pierwsze, zmiany dotyczyły zdrowia i bezpieczeństwa. Rodziny które przeprowadziły się do lepszych dzielnic, zgłaszały wyraźną poprawę jakości życia. Kobiety odczuwały większe poczucie bezpieczeństwa, ale to w sumie dość oczywiste, bo to były po prostu lepsze dzielnice.

Mniej oczywiste jest to, że zmniejszyło się ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych, takich jak otyłość i cukrzyca. Po drugie zauważalne były różnice ekonomiczne. Szczególnie dotyczyło to dzieci, które miały mniej niż 13 lat w momencie przeprowadzki. Badacze porównali informacje z urzędów podatkowych, aby sprawdzić ich dochody. Okazało się, że dochody osób, które się przeprowadziły przed 13 rokiem życia, były o jedną trzecią wyższe w porównaniu do grupy kontrolnej, która nie dostała kuponów.

Możemy oczywiście pomyśleć, że w sumie to dodatkowe pieniądze, które te rodziny dostały miały tak naprawdę znaczenie, a nie przeprowadzka. I być może wystarczyło im tylko dać te pieniądze i zaoszczędzić problemu. Właśnie dlatego druga grupa kontrolna dostała tylko kupony i nie musiała się przeprowadzać.

Faktycznie oni osiągnęli lepsze dochody niż rodziny, które w ogóle nie dostały kuponów, ale ten efekt był około połowę mniejszy niż ten, który osiągnęli ci, którzy się przeprowadzili. Dodatkowo im młodsze były dzieci w chwili przeprowadzki, tym większy był późniejszy dochód. Po trzecie, eksperyment wykazał też niebagatelny wpływ miejsca zamieszkania na edukację.

Dzieci z grupy eksperymentalnej miały większe szanse na to, że pójdą do colleage’u, a także colleage, do których się dostawały, były wyżej w rankingach. Cały czas mówię o dzieciach, a jak to było w przypadku dorosłych? Jeśli mówimy o dochodach, to akurat pod tym względem nic się tu nie poprawiło. Efekt dotyczył tylko dzieci.

Jeszcze raz powtórzę, im dziecko było młodsze w chwili przeprowadzki, tym jego późniejszy dochód był wyższy. Pamiętajmy jednak, że w przypadku dorosłych zaobserwowano pozytywny wpływ na zdrowie i poczucie bezpieczeństwa. Eksperyment „Moving to Opportunity” wydostarczył cennych danych dla polityki społecznej i stał się punktem odniesienia dla dalszych badań nad rolą otoczenia w kształtowaniu szans życiowych.

Zwłaszcza dotyczy to warunków w jakich dorastają dzieci. I w dyskusji na temat tego, jak jednostka sama kształtuje i jest odpowiedzialna za swój los, warto zwrócić uwagę, że są też czynniki, które są poza kontrolą, a stwarzają nierówne szanse. Bardzo dziękuję za oglądanie i do zobaczenia w kolejnych odcinkach.