Program studiów* obejmuje 180 h godzin dydaktycznych realizowanych przez dwa semestry w trybie niestacjonarnym.

Ramowy program studiów

 Zjazd I: Korzenie i geopolityczne znaczenie Bliskiego Wschodu

• Historia regionu. Prezentacja kluczowych momentów historycznych, takich jak powstanie islamu, okres kalifatów, kolonializm europejski oraz dekolonizacja.
• Podziały etniczne i religijne. Analiza różnorodności etnicznej (Arabowie, Persowie, Kurdowie, Berberowie) oraz religijnej (sunnici, szyici, chrześcijanie, druzowie).
• Geopolityka, czyli omówienie strategicznego znaczenia regionu, w tym roli Cieśniny Ormuz, Kanału Sueskiego oraz złóż ropy naftowej.
• Konflikty XX i XXI wieku. Przegląd konfliktów, takich jak wojna izraelsko-arabska, irańska rewolucja islamska, inwazja na Irak w 2003 roku oraz wojna w Syrii.

 Zjazd II: Władza, systemy rządów i autorytaryzm

• Monarchie. Analiza systemów monarchicznych w Arabii Saudyjskiej, Jordanii i Maroku. Omówienie roli rodziny królewskiej i tradycji w utrzymaniu władzy.
• Republiki. Przegląd systemów republikańskich w Egipcie, Syrii i Iraku, z uwzględnieniem roli armii i partii politycznych.
• Teokracje. Omówienie systemu politycznego Iranu, gdzie religia odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu państwem.
• Autorytaryzm. Analiza mechanizmów utrzymywania władzy przez reżimy autorytarne, w tym cenzury, represji politycznych i kontroli mediów.

 Zjazd III: Islam i polityka – prawo szariatu, fundamentalizm i modernizacja

• Prawo szariatu. Omówienie podstaw prawnych islamu, różnic między szkołami prawnymi (madhhab) oraz wpływu szariatu na systemy prawne krajów muzułmańskich.
• Islamizm polityczny. Analiza ruchów islamistycznych, takich jak Bracia Muzułmańscy w Egipcie czy Hezbollah w Libanie.
• Fundamentalizm. Przegląd ruchów fundamentalistycznych, w tym Al-Kaidy i Państwa Islamskiego (Daesz).
• Modernizacja. Omówienie prób reformowania islamu w kontekście współczesnych wyzwań, takich jak globalizacja i prawa człowieka.

Zjazd IV: Rewolucje, protesty i zmiany społeczne – od Arabskiej Wiosny po dziś

• Arabskie Rewolucje. Analiza przyczyn, przebiegu i skutków rewolucji w Tunezji, Egipcie, Libii, Syrii i Jemenie.
• Protesty społeczne. Omówienie współczesnych ruchów protestacyjnych, takich jak protesty w Libanie (2019) czy Algierii (Hirak).
• Zmiany społeczne. Przegląd wpływu rewolucji i protestów na społeczeństwa, w tym na prawa kobiet, wolność słowa i systemy polityczne.

 Zjazd V: Wojny i konflikty zbrojne Bliskiego Wschodu

• Wojna w Syrii. Analiza przyczyn konfliktu, roli różnych aktorów (reżim Assada, rebelianci, ISIS, Rosja, USA) oraz skutków humanitarnych.
• Konflikt w Jemenie. Omówienie wojny domowej, roli Arabii Saudyjskiej i Iranu oraz kryzysu humanitarnego.
• Konflikt izraelsko-palestyński. Przegląd historycznych i współczesnych aspektów konfliktu, w tym roli ONZ i USA w procesie pokojowym.
• Interwencje międzynarodowe. Analiza roli mocarstw (USA, Rosja, UE) oraz organizacji międzynarodowych (ONZ, NATO) w konfliktach regionu.

Zjazd VI: Gospodarka i zasoby naturalne – kto kontroluje ropę, wodę i surowce?

• Polityka energetyczna, w tym omówienie roli ropy naftowej i gazu ziemnego w gospodarkach krajów Bliskiego Wschodu, w tym OPEC i jego wpływu na globalne rynki.
• Kryzys wodny. Analiza problemów związanych z dostępem do wody, w tym konfliktów o rzeki Tygrys i Eufrat.
• Surowce mineralne. Przegląd znaczenia innych surowców, takich jak fosforany w Maroku czy gaz w Katarze.
• Gospodarka w czasie konfliktów. Omówienie wpływu wojen na gospodarkę, w tym sankcji międzynarodowych i odbudowy po konfliktach.

Zjazd VII: Społeczeństwo Bliskiego Wschodu – struktura, tradycja i migracje

• Struktura społeczna. Analiza systemów plemiennych, klanowych i rodzinnych w krajach arabskich.
• Tożsamość narodowa. Omówienie roli języka, religii i historii w kształtowaniu tożsamości narodowej.
• Migracje. Przegląd przyczyn i skutków migracji, w tym uchodźstwa z Syrii, Iraku i Afganistanu.
• Globalizacja. Analiza wpływu globalizacji na tradycyjne społeczeństwa Bliskiego Wschodu.

 Zjazd VIII: Kobiety i feminizm na Bliskim Wschodzie – między tradycją a rewolucją

• Prawa kobiet. Omówienie sytuacji prawnej kobiet w różnych krajach regionu, w tym prawa do edukacji, pracy i udziału w życiu politycznym.
• Ruchy feministyczne. Analiza działalności organizacji kobiecych w Egipcie, Iranie i Turcji.
• Rola kobiet w rewolucjach. Przegląd udziału kobiet w Arabskiej Wiośnie i innych ruchach protestacyjnych.
• Tradycja a nowoczesność. Omówienie napięć między tradycyjnymi rolami kobiet a współczesnymi aspiracjami.
• wizyta

 Zjazd IX: Sztuka i architektura muzułmańska – historia i nowoczesność

• Architektura islamu. Przegląd stylów architektonicznych, od meczetów Omajjadów po współczesne budowle w ZEA.
• Sztuka islamu. Analiza kaligrafii, ornamentyki i sztuki użytkowej w kulturze islamu.
• Współczesna sztuka. Omówienie roli sztuki współczesnej w wyrażaniu tożsamości kulturowej i politycznej w regionie.
• Dziedzictwo kulturowe. Analiza wyzwań związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego w czasie konfliktów.

 Zjazd X: Mozaika etniczna Bliskiego Wschodu – narody, języki i tożsamość

• Zróżnicowanie etniczne. Przegląd głównych grup etnicznych, w tym Arabów, Kurdów, Berberów, Asyryjczyków i Ormian.
• Języki. Omówienie roli języka arabskiego, perskiego, tureckiego i innych języków regionalnych.
• Mniejszości narodowe. Analiza sytuacji mniejszości, takich jak Kurdowie w Turcji i Iraku czy Koptowie w Egipcie.
• Konflikty etniczne. Przegląd konfliktów na tle etnicznym, w tym konfliktu kurdyjsko-tureckiego.

 Dodatkowe możliwości – Wyjazd do Algierii/Libii ok. 7-9 dni – dla chętnych! – dodatkowo płatne

 Spotkania z ekspertami: Uczestnicy będą mieli okazję spotkać się z lokalnymi naukowcami, politykami i działaczami społecznymi.

• Wizyty historyczne: Program obejmuje zwiedzanie dziedzictw UNESCO
• Warsztaty terenowe: Uczestnicy będą mogli wziąć udział w warsztatach dotyczących społeczeństwa, islamu i postkolonialnej rzeczywistości Algierii/Libii.
• Badania terenowe: Możliwość zbierania danych do prac badawczych i analiz, które mogą być wykorzystane w dalszej pracy naukowej lub zawodowej.

 Program może ulec niewielkim zmianom w zależności od aktualnej sytuacji politycznej i społecznej regionu.

 Organizacja zajęć

Czas trwania: 2 semestry/ 10 zjazdów

Terminy zjazdów w roku 2025/2026:

Semestr zimowy:

• Listopad: 29-30 stacjonarnie;
• Grudzień: 13-14 online;
• Styczeń: 17-18 stacjonarnie;
• Luty: 14-15 online; 28-01 online;

Semestr letni:

• Marzec: 14-15 online; 28-29 stacjonarnie;
• Kwiecień: 18-19 stacjonarnie;
• Maj: 30-31 online;

*terminy zjazdów mogą ulec nieznacznym zmianom

Godziny zajęć:*

• Sobota: 9.00-18.00
• Niedziela 9.00-16.15

*godziny mogą ulec przesunięciom

Zasady realizacji studiów:

Program studiów został zaprojektowany tak, aby łączyć teoretyczne podstawy z praktycznym doświadczeniem, umożliwiając uczestnikom pogłębione zrozumienie Bliskiego Wschodu i jego kluczowych problemów politycznych, społecznych oraz kulturowych.

Metody dydaktyczne i organizacja zajęć:

• Wprowadzenie teoretyczne. Każdy moduł rozpoczyna się wykładem ilustrowanym Wprowadzenie teoretyczne. Każdy moduł rozpoczyna się wykładem ilustrowanym przykładami, który zapewnia uczestnikom niezbędne podstawy analityczne i teoretyczne do zrozumienia omawianych zagadnień.
• Interaktywne zajęcia praktyczne. Zajęcia mają w dużej mierze charakter warsztatowy i problemowy, opierający się na najlepszych metodach stosowanych w analizie procesów politycznych i społecznych Bliskiego Wschodu.
• Studia przypadków. Analiza rzeczywistych sytuacji geopolitycznych, konfliktów, przemian społecznych i reform politycznych, uwzględniająca różnorodne perspektywy (regionalne, międzynarodowe, historyczne i religijne).
• Dyskusje eksperckie i debaty. Podczas wybranych zajęć uczestnicy wezmą udział w moderowanych debatach na temat kluczowych problemów Bliskiego Wschodu, w tym polityki energetycznej, roli islamu w polityce, relacji międzynarodowych oraz strategii bezpieczeństwa.
• Zajęcia terenowe i wizyty studyjne. Program oferuje unikalne wyjazdy do instytucji i ośrodków badawczych zajmujących się Bliskim Wschodem, jak również wizyty w placówkach kulturalnych i muzeach związanych z dziedzictwem regionu (głównie na terenie Warszawy).
• Spotkania z praktykami i ekspertami. Uczestnicy będą mieli możliwość rozmowy z dyplomatami, dziennikarzami, przedstawicielami organizacji pozarządowych oraz ekspertami ds. Bliskiego Wschodu, co pozwoli na uzyskanie perspektywy praktycznej.
• Projekty indywidualne i grupowe. Program przewiduje realizację projektów badawczych oraz raportów analitycznych dotyczących wybranych aspektów Bliskiego Wschodu. Studenci będą pracować nad analizą konkretnych przypadków i prezentować swoje wnioski w formie prezentacji i raportów.

Dodatkowe możliwości – wyjazd studyjny do Algierii lub Libii ścieżką dziedzictwa UNESCO

• Unikalnym elementem programu jest możliwość udziału w wyjeździe studyjnym do jednego z krajów regionu MENA (Algieria lub Libia), w ramach którego uczestnicy:
• Odwiedzą zabytki wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, m.in. starożytne ruiny rzymskie w Timgad, Leptis Magna czy Ghadamès.
• Wezmą udział w warsztatach terenowych poświęconych analizie postkolonialnej rzeczywistości, tożsamości kulturowej i geopolitycznej roli Maghrebu.
• Spotkają się z lokalnymi badaczami, działaczami społecznymi oraz ekspertami, którzy przybliżą współczesne wyzwania polityczne i społeczne regionu.
• Zdobędą doświadczenie w prowadzeniu badań terenowych, co będzie cennym atutem w przyszłej pracy naukowej, analitycznej czy dziennikarskiej.

*Program wyjazdu może ulec modyfikacjom w zależności od sytuacji politycznej i logistycznej w regionie.

Dzięki tej formule studia „Mozaika Bliskiego Wschodu. Polityka i Społeczeństwo” pozwalają na zdobycie kompleksowej wiedzy teoretycznej, a jednocześnie zapewniają praktyczne doświadczenie poprzez kontakt z ekspertami, analizę rzeczywistych wydarzeń oraz uczestnictwo w wyjazdach studyjnych.

Forma zaliczenia studiów podyplomowych
Warunkiem uzyskania świadectwa ukończenia studiów podyplomowych jest:

• zaliczenie przedmiotów objętych programem studiów;
• praca dyplomowa

Absolwent studiów podyplomowych uzyskuje świadectwo ukończenia studiów podyplomowych wydane przez Collegium Civitas.