3 kwietnia Badaczki i Badacze z Instytutu Socjologii im. Edmunda Wnuk-Lipińskiego Collegium Civitas zaprezentowali, na otwartym seminarium Społeczeństwo łatwopalne. Doświadczenie wojny i pomaganie uchodźcom wojennym z Ukrainy, wstępne wyniki badań nad postawami polskiego społeczeństwa wobec uchodźców z Ukrainy.
Prowadzone w ciągu ostatniego roku badania były podzielone na trzy równoległe działania:
- badania medialne, analizujące polski dyskurs medialny w ciągu pierwszych tygodni od inwazji Rosji na Ukrainę,
- badania jakościowe – wywiady z wolontariuszami zaangażowanymi w pomaganie uchodźcom,
- badania ilościowe, opisujące postawy Polaków wobec Ukraińców.
Seminarium składało się z trzech części. Pierwszy panel Wojna w mediach został poświęcony analizie medialnych relacji z pierwszych tygodni wojny. Dr Barbara Markowska-Marczak (IS CC) przedstawiła wyniki analizy różnych interpretacji wojny jako zdarzenia historycznego, a dr Grzegorz Demel z ISP PAN przedstawił pierwsze reakcje na wojnę i napływ ukraińskich uchodźców do Polski w polskim dyskursie prasowym. Zjawisku pomagania uchodźcom w Polsce poświęcone były dwa kolejne wystąpienia badaczy z Collegium Civitas – dra hab. Pawła Matuszewskiego, prof. CC, który przedstawił wyniki badań ilościowych oraz Katarzyny Krakowskiej (IS CC), która zarysowała wstępne wnioski z analizy wywiadów z wolnotariuszami-pomagaczami. Komentarz do obu wystąpień wygłosiła dr hab. Mariola Racław z ISNS UW, podkreślając konieczność rozwijania etyki troski i refleksji nad kobiecą dyspozycją do solidarności i skutecznego działania.
Po przerwie odbyła się dyskusja z zaproszonymi gośćmi, zatytułowana: Społeczeństwo łatwopalne. Tematem dyskusji był pomocowy zryw polskiego społeczeństwa, który obserwowaliśmy po rosyjskiej agresji na Ukrainę w lutym 2022 roku. Polki i Polacy wyciągnęli pomocną dłoń do osób uciekających przed wojną i wprawili w ruch niezwykłą machinę pomocy, której modus operandi stanowiła spontaniczna, obywatelska solidarność, a paliwem był entuzjazm ludzi dobrej woli. Zjawisku pomagania uczestnicy przyglądali się z perspektywy zbiorowych doświadczeń emocjonalnych, rozwoju ruchów społecznych i funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego. W dyskusji udział wzięli (w kolejności alfabetycznej): dr hab. Magdalena Dudkiewicz, prof. UW (ISNS UW), Monika Helak (WS UW), dr Katarzyna Kalinowska (IS CC), Paweł Kuczyński (IS CC), Kamil Łuczaj (UŁ). Badaczki i Badacze próbowali odpowiedzieć na pytanie: czego dowiedzieliśmy się o sobie, jako społeczeństwie? Czy taka reakcja była dla nas zaskoczeniem? Jakie koszty emocjonalne i społeczne wiążą się z doświadczaniem rozciągniętej w czasie „pełzającej” traumy, która powoli zamienia się w nową „polsko-ukraińską” normalność? Goście podzielili się swoimi refleksjami na temat tego, czy i jak zmieniło się polskie społeczeństwo pod wpływem wydarzeń ostatniego roku. Istotnym wątkiem dyskusji był wspólny namysł nad tym, co i jak należy badać w cieniu wojny, pozostając wiernym paradygmatowi socjologii zaangażowanej.
Wyniki omówionych badań zostaną przedstawione m.in. w kilku tekstach, które ukażą się w jesiennym numerze tematycznym „Kultury i Społeczeństwa”, a także w postaci książki Społeczeństwo łatwopalne. Praktyki pomagania uchodźcom wojennym z Ukrainy w 2022 roku w Polsce, która wkrótce będzie dostępna w postaci darmowego ebooka.
Zapraszamy do lektury tych publikacji i śledzenia działań zespołu Badaczek i Badaczy z Instytutu Socjologii im. Edmunda Wnuk-Lipińskiego Collegium Civitas w naszych mediach społecznościowych!
