PROJEKT FINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTERSTWA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO
Okres realizacji projektu: 1 marca 2013 – 31 marca 2014
Kierownik projektu: dr hab. Andrzej Szpociński
Kontakt: dr Marek Troszyński marek.troszynski@collegium.edu.pl
Celem projektu „Kultura instytucjonalna w Sieci: treści i odbiorcy” była pogłębiona charakterystyka rosnącego wycinka odbiorców kultury instytucjonalnej, którzy stykają się z nią za pośrednictwem Internetu. Państwowe i samorządowe instytucje kultury prowadzą ożywioną działalność wykorzystując nowe media, w szczególności Internet (strony www) do rozpowszechniania treści.
W projekcie kontynuowano tradycję polskich badań uczestnictwa w kulturze, uwzględniając przy tym zmianę kanałów komunikacji wymuszaną przez rozwój technologiczny. Partnerem projektu była firma Polskie Badania Internetu, realizująca największe badania w polskim Internecie – Megapanel. Łącząc tradycję naukową z doświadczeniem badawczym i najnowszymi technologiami otrzymano efekty, które z jednej strony rzetelnie zdiagnozowały szybko zmieniający się obraz uczestnictwa Polaków w kulturze, a z drugiej strony pozwoliły na przeprowadzenie analiz porównawczych ze wcześniejszymi pomiarami (np. badaniem GUS).
O naszym badaniu.
Zgodnie z postulatem wieloletniego badacza uczestnictwa w kulturze – Andrzeja Tyszki, zakładamy, że warunkiem poprawnej interpretacji socjo-kulturowej jest metodyczność. Metodyczność, postulowana od początku istnienia badań naukowych, polega na powtarzalności działań w ustalonych wcześniej sekwencjach [A-B; B-C; C-D]. Przy tak wielkim rozchwianiu definicyjnym samej kultury, jak i praktyk uczestnictwa, zdekonstruowaniu pod wpływem nowych mediów relacji pomiędzy nadawcą a odbiorcą owa pożądana metodyczność jest bardzo trudno osiągalna. Dlatego też pragniemy, wzorując się na dorobku badań instytucjonalnych (GUS 2012), opracować zespół narzędzi do pomiaru owego klasycznego uczestnictwa wykorzystując możliwości, jakie daje Internet. Ilość danych, jakie można w ten sposób pozyskać i poddać monitorowaniu jest ogromna. Ich stałe monitorowanie nie doprowadzi do syntezy, ani oglądu jakiejkolwiek „całości”, jeśli nie poddamy jej ostrożnej interpretacji. I nie chodzi już o to, co przekaz kultury robi z odbiorcą (jaki wywiera na niego „kulturalny” wpływ), ale o to, co odbiorca robi z przekazem kultury: do czego jest mu on potrzebny, jakie potrzeby tak naprawdę zaspokaja i w jaki sposób (Tyszka 1998: 136)?
Mimo krytycznego podejścia do badań GUS na temat uczestnictwa w kulturze uważamy, że nadal jest ono najbardziej symptomatycznym i jednocześnie stabilizującym stan badań nad kulturą instytucjonalną. Niewątpliwie dostarcza (mimo wielu braków i niespójności) syntetycznego opisu aktywności kulturalnej Polaków – jej form i częstotliwości korzystania z oferty instytucji kultury oraz sposobów zaspokajania potrzeb kulturalnych. Dlatego też przyjmujemy funkcjonującą w badaniach GUS definicję uczestnictwa w kulturze (autorstwa prof. Kłoskowskiej): „Główną domenę badań kultury jako komunikowania się stanowi uczestnictwo kulturalne rozumiane jako odbiór podstawowych środków i przekazów ujmowany w powiązaniach i zależnościach od głównych elementów struktury społecznej, reprezentowanych zazwyczaj przez cechy społeczno-demograficzne uczestników komunikacji kulturalnej, takich jak: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, wykształcenie czy zawód” (GUS 2012:8). Jak widać definicja ta utrwala jednostronny schemat nadawca-odbiorca, traktując uczestnictwo „w” jako czynność polegającą na odbiorze treści. Jednocześnie podkreśla strukturalne uwarunkowania owego odbioru nazywając je „obiektywnymi możliwościami uczestnictwa”, czyli tzw. infrastrukturę kulturalną zarówno publiczną (instytucje) jak i prywatną (gospodarstwa domowe): prasę, radio, telewizję, film i kino, publikacje i udostępnienie książek przez biblioteki, spektakle teatralne, koncerty instytucji muzycznych i wystawy muzealne (GUS 2012:40).
Centralnym medium w procesie postępującej mediatyzacji treści kulturowych, jest dziś Internet (www), zapośredniczający coraz większy zasób informacji dotyczących kultury, a także same kulturowe treści, generowane przez różnorodnych nadawców – czy to formalnych czy nieformalnych, instytucjonalnych i indywidualnych. Cytowane badania GUS nad uczestnictwem w kulturze konstatują ten fenomen – deklarowaną rosnącą zastępowalność tradycyjnych praktyk kulturalnych przez komputer podłączony do Internetu. Innymi słowy, niezależnie od wszelkich innych przemian w obszarze uczestnictwa w kulturze, rośnie publiczność tradycyjnych treści kulturowych, korzystająca z nich za pośrednictwem Internetu. I właśnie tej publiczności tradycyjnych treści kultury przeniesionej do Internetu – jej praktykom w sieci, treściom kulturowym, z którymi tam obcuje, jej charakterystyce i wreszcie stylom owego obcowania z kulturą – chcemy się przyjrzeć w niniejszym badaniu.
Jakościowe rezultaty badania:
1. Opracowanie standardu badawczego dla badań uczestnictwa w kulturze instytucjonalnej przez Internet.
2. Diagnoza stanu uczestnictwa w kulturze instytucjonalnej przez Internet (zmiana stylów uczestnictwa w kulturze wywołana wprowadzeniem medium).
3. Kontynuacja i uzupełnienie badań uczestnictwa w kulturze realizowanych przez GUS – prezentowany projekt traktujemy jako komplementarny wobec badań GUS.
4. Opisanie wpływu medium na treści i odbiór kultury
Partnerem projektu jest firma Polskie Badania Internetu
