Pomaganie miało w Polsce charakter pospolitego ruszenia. To był masowy ruch, spontaniczny zryw, ogólnospołeczny szał ogarniający zjednoczone, polskie społeczeństwo, które z wielkim entuzjazmem i ułańską fantazją rzuciło się do pomagania. To była „samoorganizacja na dużą skalę” (Aleksandra), ruch miał charakter powszechny, w pomoc uchodźcom z Ukrainy włączyły się „zastępy Polaków” (Anna). Pomaganie miało też rys działania zbiorowego wyrastającego z normy pomagania, było zachowaniem oczekiwanym i zyskującym społeczną aprobatę. Wiadomo było, że Polacy włączą się w pomoc osobom uchodźczym – to był impuls, żarliwa chęć, nie rozkaz, lecz oddolny odzew na zawołanie o pomoc

– czytamy w nowej książce „Społeczeństwo łatwopalne. Praktyki pomagania uchodźcom wojennym z Ukrainy w roku 2022 w Polsce” autorstwa pięciorga badaczy i badaczek z Instytutu Socjologii im. Edmunda Wnuk-Lipińskiego Collegium Civitas: dr Katarzyny Kalinowskiej, dr. Pawła Kuczyńskiego, prof. dr hab. Izabelli Bukraby-Rylskiej, Katarzyny Krakowskiej i dr Marty Sałkowskiej.

Autorzy przedstawili poszczególne etapy procesu pomagania uchodźcom wojennym z Ukrainy, zaczynając swą podróż od granicy i dworców, przez zaplecza zaopatrzenia i zbiórek, punkty recepcyjne, aż po prywatne domy goszczące przybyszów i instytucje ułatwiające im odnalezienie się w nowej, polskiej rzeczywistości. Towarzyszyli „pomagaczom” i „pomagaczkom” w ich działaniach, łącząc analizę doświadczeń jednostkowych z analizą procesów uspołecznienia w praktykach pomagania. Z jednej strony sięgali po relacje pojedynczych osób, a z drugiej – jako socjolożki i socjologowie – budowali refleksję nad procesem pomagania jako zjawiskiem społecznym. Metafora łatwopalności, charakteryzująca polskie społeczeństwo w czasie tego zrywu, wskazuje na gwałtowność, intensywność i spektakularność reakcji, a jednocześnie na ryzyka związane z żywiołem oddolnego pomagania.

Książka „Społeczeństwo łatwopalne. Praktyki pomagania uchodźcom wojennym z Ukrainy w roku 2022 w Polsce” jest już dostępna w bezpłatnej wersji elektronicznej na stronie Collegium Civitas.

—————————————
Monografia powstała w ramach projektu badawczego pt. „Zaangażowanie – neutralność – wrogość: polskie społeczeństwo wobec kryzysu uchodźczego i wojny rosyjsko-ukraińskiej” zainicjowanego w Instytucie Socjologii Collegium Civitas w odpowiedzi na agresję Rosji na Ukrainę. W publikacji prezentowane są wyniki jakościowych badań zrealizowanych przy wykorzystaniu technik indywidualnego wywiadu pogłębionego, obserwacji uczestniczących, autoetnografii. Prace badawcze trwały od marca do września 2022. Celem projektu było uchwycenie postaw polskiego społeczeństwa wobec wojny oraz osób uchodźczych z Ukrainy.

Wydanie monografii zostało sfinansowane ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Doskonała Nauka II – Wsparcie monografii naukowych”, nr umowy MONOG/SN/0087/2023/01.