Kierowniczka projektu: prof. dr hab. Izabela Wagner-Saffray

Celem projektu jest dostarczenie wiedzy dotyczącej jednej z najbardziej palących kwestii w UE, jaką jest napływ uchodźców o niespotykanych dotąd rozmiarach. Media, politycy, stowarzyszenia, partie i rozmaite społeczności wszystkich krajów członkowskich rozważają strategie, konstruują projekty i propozycje rozwiązania tego, co już nazwano „problemem migrantów”. Kampania przeciwna przyjęciu uchodźców zdaje się nabierać na sile równolegle do rozpowszechnienia politycznych kroków zmierzających do ograniczenia napływu uciekinierów i wzmocnieniu policyjnej kontroli granic UE. Nie wypracowano dotychczas spójnego długoterminowego projektu przewidującego rozwiązania kwestii uchodźców. Tak zwani „migranci” są zgrupowani (w zróżnicowanych warunkach i ograniczonej swobodzie działania) w przeludnionych ośrodkach dla uchodźców, które działają w trybie kryzysowym, bez długofalowych planów.

Ponieważ jest to nowe zjawisko (na tak masową skalę), a badania naukowe – zwłaszcza terenowe studia jakościowe – wymagają wiele czasu, posiadamy tylko szczątkową wiedzę zdobytą głównie przez dziennikarzy informujących o traumatycznych doświadczeniach ucieczki i codzienności obozowej uchodźców. Dotychczas nie opublikowano żadnej pracy naukowej odnośnie relacji pomiędzy uchodźcami a społecznością lokalną (w wielu miejscach jest ona izolowana, ale nie wszędzie). Sprawa uchodźców w Europie na tak wielką skalę jest nowym fenomenem i dlatego zainteresowanie tematyką rośnie nie tylko wśród obywateli Europy. Coraz większa liczba pracowników rozmaitych instytucji (europejskich, rządowych, NGO, religijnocharytatywnych), pracownicy społeczni, lekarze, wojskowi i policja skarżą się na brak naukowych informacji, które wsparłyby ich trudną pracę.

Projekt jest odpowiedzią socjologiczno-antropologiczną na potrzebę informacji. Rezultaty projektu zostaną wygenerowane na gruncie obserwacji uczestniczącej, a więc badania terenowego. Tak ważne procesy społeczne powinny być badane in vivo (w trakcie powstawania – na żywo). Badanie jakościowe – obserwacja uczestnicząca z wywiadami ukierunkowanymi na kwestie tożsamościowe – jest z pewnością najlepszym środkiem dostępu do informacji z „pierwszej ręki”, które dostarczą elementów odpowiedzi na najważniejsze pytania, jakie determinują naszą przyszłość europejską: jakim społeczeństwem jesteśmy? Jakim zmianom – permutacjom – poddaje nas rzeczywistość? Jakie rozwiązania znaleźć dla pokojowego i wzajemnie wzbogacającego współżycia z tymi, którzy wiele razy stawiali czoło śmierci i w Europie szukają możliwości dalszego życia?

Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu OPUS.